Imperator Constantinus Porphyrogenitus a Christo coronatus
Vide etiam paginam discretivam: Geoponica (discretiva).

Geoponica est collectaneum de re rustica Graece Constantinopoli saeculo decimo scriptum, Constantino VII Porphyrogenito imperatori dicatum, ex opere deperdito Cassiani Bassi saeculo sexto sumptum. Textus Graecus in pluribus libris manuscriptis exstat; in nonnullis eorum collectaneum omne Cassiano Basso adscriptum est.

Continentur

Geoponica: initium praefationis. Bibliotheca Medicea Laurentiana MS. Plut.59.32 f. 12r
  1. Caeli regiones; astronomia
  2. Agricultura in universo; tritici genera
  3. Opera mensium
  4. Vineam serere; vitis insitio, inoculatio
  5. Vineam laborare, stercorare
  6. Vinum facere; mustum conservare
  7. Vinorum species conficere, mutare, medere
  8. Conditum, mulsum, acetum conficere
  9. Oleam propagare, laborare; oleum facere
  10. Horticultura in universo; pomarium serere
  11. Aromatica et flora serere
  12. Calendarium hortense Constantinopolitanum; olera serere
  13. Animalia insectaque nocentia arcere
  14. Aves alere et saginare
  15. Apicultura
  16. Equos, asinos, camelos alere
  17. Bos pascere
  18. Oves pascere
  19. Canes, lepora, porcos alere; salsamenta conficere
  20. Pisces alere; liquamen conficere

In Geoponicis sunt multa praecepta aut "recepta" ciborum praeparandorum:

Fontes Geoponicorum

Tres manuscripti, quorum unus in Bibliotheca Laurentiana servatus est, in titulis notant nomina auctorum antiquorum de quibus capitula Geoponicorum extracta sunt; eruditi dubitant an haec nomina fiduciam meritant necne. In praefatione libri 1, in duos manuscriptos servata, index fontium inserta est: Florentinus, Vindanionius Anatolius Berytius, Diophanes, Leontius, Tarentinus, Paradoxa Africani, Pamphilus, Varro,[1] Fronto, Paxamus, Damegeron, Didymus, Sotion, Quintilii fratres, una cum operibus de agricultura Democrito, Apuleio, Zoroastro tributis. Etiam alii auctores citantur in titulis et marginibus: Aratus,[2] Apsyrtus, Cassianus,[3] Dionysius, Hierocles, Pelagonius,[4] Philostratus, Ptolemaeus,[5] Theomnestus. In ipso textu citantur et Aristoteles,[6] Asclepius et Manetho,[7] Hesiodus,[8] Hippocrates,[9] Homerus,[10] Iuba rex,[11] Nestor Larandensis, Oppianus Corycius,[12] Plato,[13] Plutarchus,[14] Theophrastus,[15] Vergilius.[16] De fabis praecepta Amphiarai, Orphei et Pythagorae citantur.[17]

Fortuna

Burgundio Pisanus post annum 1136, a Constantinopoli in Italiam reditus, versionem Latinam capitulorum de vino et vindemiis composuit, e libro quarto operis (nobis deperditi) Cassiani Bassi. Haec versio ad libros 5 cap. 45-47, 6 cap. 11-17, 7 cap. 2-15 congeriei Geoponicorum correspondet. Opusculum Burgundionis Liber de vindemiis nuncupatur.[18]

Idem opus Cassiani Bassi, non de vino tantum se de re rustica omni, Arabice bis conversum est.[19]

Medio saeculo XVI, libris Geoponicon nuper reipublicae eruditae patentibus, multae editiones versionesque proderunt in Italia, Germania, Francia, Hispania. Primus omnium Ianus Cornarius versionem Latinam Venetiis edidit anno 1538; fere eodem tempore Iohannes Alexander Brassicanus editionem Graecam principem anno 1539 Basileae divulgavit. Liber manu scriptus e quo Brassicanus hanc editionem confecit postea ad Ioannem Oporinum pervenit, deinde ad Ioannem Sambucum, ultimo in Bibliothecam Caesaream hodie Nationalem apud Vindobonenses.

Mox annis 1542 et 1543 editae sunt versiones duo Italicae (auctoribus Nicolao Vitelli et Petro Lauro,[20] una Francogallica (auctore Antonio Petro), necnon altera Latina (sed octo librorum tantum) ab Andrea a Lacuna confecta. Anno 1551 Michael Herrius versionem Theodiscam sub titulo Der Feldbaw confecit. Postea anno 1804 versionem Anglicam divulgavit Thomas Owen, anno 1812 epitomen Francogallicum Carolus Ambrosius de Caffarelli du Falga. Saeculo XX versiones Hispanicam et Russicam prodierunt.

Editiones textus Graeci recentiores a Petro Needham (anno 1704), Io. Nicolao Niclas (anno (1780) et Henrico Beckh (anno 1895) paratae sunt.

Notae

  1. Geoponica 1.1, 2.1, 2.23, 2.49, 3, 5.17.9, 5.41, 6.9, 7.21, 8.33, 9.13, 10.81, 12.16, 12.39, 14.19, 15.2, 17.10, 19.1. Vide R. H. Rodgers, "Varro and Virgil in the Geoponica" in Greek, Roman and Byzantine Studies vol. 19 (1978) pp. 277–85.
  2. Geoponica 1.2-4.
  3. Geoponica 5.6, 5.36; cf. praefationes librorum 7, 8, 9.
  4. Geoponica 16.2, 16.17.
  5. Geoponica 1.13.
  6. Geoponica 3.3.4, 13.16.3, 14.26, 15.1, 15.9.
  7. Geoponica 20.6.
  8. Geoponica 7.6.
  9. Geoponica 16.20.
  10. Geoponica 7.31, 10.87, 11.13.
  11. Geoponica 15.2.21.
  12. Geoponica 20.2.
  13. Geoponica 15.1, 16.2.
  14. Geoponica 13.9, 15.1.
  15. Geoponica 3.3, 3.4, 15.1.
  16. Geoponica 2.14.3, 2.18.12.
  17. Geoponica 2.35.6-8.
  18. Gaulain (1984)
  19. Ullmann (1972); C. A. Nallino, "Tracce di opere greche giunte agli Arabi per trafila Pehlevica" in T. W. Arnold, R. A. Nicholson, edd., A volume of oriental studies presented to E. G. Browne (Cantabrigiae, 1922) pp. 346-351
  20. Secundum Ritam Giudici p. 122 haec versio iam anno 1533 Venetiis divulgata est; sed re vera editionem 1554 describit, vide p. 457.

Bibliographia

Textus et versiones
Bibliographica
Philologica et critica

Nexus interni

Nexus externi