Wieëgkruus mèt dialekteks in Keer: Effe d'r gooien daag
Keer (Nederlands: Cadier en Keer) is e dörp in de gemeinteÈèsjde-Mergraote op e plateau in Zuud-Limburg. De naam Cadier en Keer, zoe es 't dörp ouch waal geneump weurt, geit truuk nao ein en dezelfde oeërsjpróng: Cadier is de Waalse versie van de dialeknaam Keer. In de 13e ièw sjreef 't ziech "Cadirs" en "Cadir". De naam kuump van 't Latiense "Calidarium", wat beej de Romeine 'n plaatsj veur werm bade waor.
De dörpssjtraot vörmde vreuger 'n gemeintegrens. Keer (noordelik) behuurde tot Hièr (Heer) en Cadier (zudelik) tot Huëgem in de hierlikheid Dalem (Daelhem). In 1828 zint de deile bie-eingevoog. In 1982 weurt de gemeinte Cadier en Keer opgeheve en geit dan op in de gemeinte Mergraote. In 2011 góng die gemeinte weer op in Èèsjde-Mergraote. 't Dörp tèlt op 1-1-2010 3.633 inwoenersj.
Waope
Waope vaan de hierlekheid Cadier/Welsj Keer, verliend in 1819, laank ouch door de gemeinte gedrage.
De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs.
De gemeinte Cadier en Keer es zoedaoneg kraog pas op 21 december 1964 vaan d'n Hoege Raod vaan Adel e waope touwbedeild, wat ziech zoe liet umsjrieve:
E veld vaan sinopel (greun) belaoje mèt 'ne losstoonde berg vaan zèlver (wit) en ingeboge gekap vaan goud (geel) en keel (roed), 't goud belaoje mèt 'n Antoniuskrök vaan lazuur (blauw), 't keel mèt 'ne gouwe sleutel, paolsgewijs (verticaol) gezat mèt de baard nao bove en rechs (veur de beziener links) gedrejd.
Cadier allein had al ieder e waope, naomelek de zèlvere berg op e veld vaan sinopel. Dit waope is in eder geval bekind oet d'n achtienden iew, es 't op e zegel vaan de sjepebaank versjijnt. 't Is 'n sprekende verbeelding vaan 't kestiel Blankenberg. Op 15 september krijg de hierlekheid (neet de gemeinte) Cadier dit waope touwbedeild. De gemeinte Cadier, en nao 1828 de nui gemeinte Keer, veurde dit waope wel. Toch oontstoont de wuns veur e nui waope, wat rech deeg aon de historie vaan de ganse gemeinte. Vaan de aander stiechtende hierlekhede, Mestreechs Keer en d'n Antoniusbaank, waore evels gaar gein eige waopes bekind. Daorum besloot me de symbole vaan hun bezitters mèt te numme. Veur Keer kaom de sleutel vaan 't Sintervaoskepittel, veur d'n Antoniusbaank 't krökkruus (taukruus) vaan Antonius.[3]
Historische inwoenertalle
De gemeinte Keer heet 't groetste deil vaan zie bestoon 'ne gezonne greuj gekind. Vaanaof 1960 zuut me 'n sterke suburbanisatie: Keer góng achter Amie en Hier aon es veurstad vaan Mestreech.
De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Keersj.
Kruuswieëgsjtasie in Keer oet 1895
De modern Katholieke kèrk van de HeiligeKruusverheffing is gebówd in 1957 op de plaatsj van 'n ouwer kèrk, oevan de toeën, van breuk- en mèlgersjtein, bewaard is geblieëve. Dae sjtamp oet de 12e of 13e ièw. De ganse kèrk is van baksjtein.
De Meusenhof oet de 18e iew, mèt voluutgevel en sjpeklaoge, liek aan de kèrksjtraot (Väörsjtraot). De hoeëf haet 2 róndbaoginvaarpoeërte.
Kloeëster van de soeursde la Misericorde, oet 1900. Daonieëve liek in 't kloeësterpark 'ne kruuswieëg mèt 14 zèskentige, mèlger kapelkes mèt aafbeeldinge van de lijengswieëg van Jezus, oet 1895.
↑In de volkstèlling vaan 1960 had de gemeinte Keer e verwaarloesbaar oppervlaak aon water (<0,01 km²). In de volkstèlling vaan 1971 zien gein gegeves euver 't wateroppervlaak opgenome; Keer had intösse e stök vaan de opgelufde gemeinte Hier geannexeerd, wat meugelek wel e significant deil aon water had.
