Zingari, Zygeni, Zigeuni, Zigani, Gittani, vel Bohemi,[1] sive Cingari,[2] sive Acingani,[3] sive Atsingani,[4] sive Aegyptii, Aegyptiaci, vel Hamaxobii,[5] qui hodie saepissime Romanes,[6] vulgo Romanì et Rom, vocantur, populus variis e gentibus compositus sunt. Ei, quantum coniectare licet, Medio Aevo ex India profecti occidentem versus migrabant, et nunc per Europam et multas alias terras dispersi sunt. Numerus eorum hodie incertus est, sed a 2 000 000 usque ad 12 000 000 toto orbe terrarum aestimatur.[7] Cum Zingari per saecula saepenumero multisque locis vexabantur, tum bello mundano altero per manus Nazistarum stragem caedemque (quae Zingarica lingua porajmos vocatur) passi sunt, qua permulti eorum, fortasse usque ad 1 500 000, in castris carceralibus interfecti sunt.
Zingari varietatibus linguae Zingaricae, quae est lingua Indica, loquuntur, necnon lingua cuiuscunque patriae, qua habitant. Diu linguá litteris carens, tantum sermone adhibebatur; conatus recentiores linguae normativae nomine Romani constituendae nondum communiter recepti sunt.
Roma ([ˈrɔmɑ]; Sg. m. rom, Pl. roma vel rom; Sg. f. romni, pl. romnija; rom = 'vir' sive 'homo') est notio superior varias gentes inter se propinquas denotans, quae a saeculo decimo quarto pluribus migrationibus ex India in occidentem versus (usque in Europam et Africam, Novo Aevo etiam in Americas et Australiam) progressae sunt. Roma omnibus in continentibus vivunt, maxima autem pars eorum in Europa et ibi imprimis in civitatibus Europae austro-orientalis et mediae, praeterea in Hispania et in Francia.
Unio Roma internationalis (International Roma Union, IRU) a Consociatione Nationum approbata intervenit pro "Roma" sive "Romani" tamquam notionem generalem omnes homines originis Zingaricae denotantem.[12]
Haec "auto-appellatio" adiuvet, ut Zingari in civitatibus integrentur ac aestimentur, nominibus usitatis depositis, quae per saecula saepe sensu maligniore adhibita sunt.
Commissio Europaea despectui gentilicio ac intolerantiae elevandis (ECRI) Consilii Europae anno 1998 commendavit, ut pro variis gentibus Zingaricis illud nomen adhibeatur, quod ipsi pro se utantur.
Zingaros ex India non ante saeculum undecimum emigrasse pervestigationes linguisticae ac geneticae indicant. Communiter eos initio in India media (forsitan in civitate hodierna Rajasthan habitasse, postea (cira annum 250 a.C.n.) in Indiam boreo-septentrionalem (hodie: Punjab) profectos esse, ubi, ut plurimi opinantur,[13] inter alias cum gente nomine Jats arte coniuncti erant. Inter annos 500 et 1000 denique amplius versus occidentem migrasse putantur.
Indiam reliquisse videntur tempore Mahmud Ghaznavi,[14] ubi milites victi cum familiis in Imperium Romanum Orientale fugati sint. Id post saeculum undecimum factum esse ipsa Lingua Zingarica demonstrat, quae certa linguarum Indoaryanarum recentium signa ostendit.[15]
Anno 1322 monachus Franciscanus nomine Symon Semeonis homines in Creta habitantes, qui "intactilibus" (atsinganoi, e Lingua Graeca communi α+θιγγάνω) similes erant, descripsit, anno 1350 Ludolphus Suchensis similis gentis mentionem fecit, cuius linguae ab aliis distinctae nomen Mandapolos fuisse tradidit, forsitan a verbo Graeco mantes (i.e. propheta vel hariolus) deductum.
Circa annum 1360 feudum nomine Feudum Acinganorum in insula Corcyra constitutum est, quod servis Zingaricis utebatur et cui Zingari insulae subditi erant.[16]
Priviliegia anno 1378 a praefecto urbis Naupliae in Peloponneso sitae pro "atstinganis" confirmata primae litterae de Zingaris scriptae in Europa habentur. Litterae similes eos anno 1416 Brassoviam in Transilvania pervenisse indicant, anno 1418 Hamburgum in Sacro Romano Imperio, anno 1427 Parisios. Saeculo decimo sexto denique in Scotiam et Sueciam pervenerunt.
Quidam Zingari a Perside per Africam septentrionalem migrantes saeculo decimo quinto paeninsulam Ibericam consecuti sunt. Ambo greges in Francia inter se concurrerunt.
Zingari etiam in Americam septentrionalem immigraverunt, initio parvis tamen numeris, ut puta in Virginiam et Ludovicianam Francicam. Saeculo undevicesimo medio numerus accrevit, cum multi Romnaichal Britannici secuti sunt; migratio summum fastigium saeculo vicesimo ineunte consecuta est, quo tempore imprimis Zingari Kalderash gentis (rami Vlax) in mundum novum ierunt. Multi etiam Americam australem sedem sibi deligerunt.
Licet initio sint curiositate accepti et anno 1417 a Sigismundo Sacri Romani Imperii imperatore protecti,[17] mox tamen vitam infestam habebant:
In Germania a regimine Nazista et Iudaei et Zingari legibus Norimbergensibus hostes civitatis declarati sunt.[21] Inde utraque gens simili persecutioni obnoxia erat, qua harum gentium excidium in Europa perficeretur. Lingua Zingarica haec persecutio Porajmos sive Porrajmos ("Devoratio") vocatur. Numerus Zingarorum illis annis peritorum cum sit difficilis inventu aestimationes a 220 000 usque ad 1 500 000 pertinent.[22] Ian Hancock paene omnes Zingaros Croatiae, Estoniae, Lithuaniae, Luxemburgi et Nederlandiae interfectos esse credit.[23] RJ Rummel aestimat 258 000 a Nazistis Germaniae interfectos esse,[24] 36 000 in Romania Michaele rege[25] et 27 000 ab Ustasa Croatica.[26] Regimen Romaniae excidio Zingarorum non ipsum studebat, sed Zingaris in Transtyriam deportandis, ubi multi perierunt, persecutionem adiuvit.[27]
Etiam his diebus Zingari mala fama variisque detrimentis vexantur. Nonnullis in civitatibus Europae austro-orientalis duobus decenniis praeteritis veris persecutionibus obnoxii erant, sicut in Cossovo, ubi annis 1998/1999 (bello Cossovensi, qui dicitur) sedes Roma, Askali et Aegyptiorum (qui omnes ad Zingaros pertinent) ab Albanis, qui maximam incolarum partem efficiunt, populatae incendioque deletae, Zingari ipsi autem fugati sunt.[28] E Bosnia inter "purgationes gentilicias", quibus omnes gentes ibi habitantes affectae sunt, plurimi Zingarorum fugati, multi etiam necati sunt.[29] Multis in civitatibus Europae a politicis, qui saepe notionibus "inundationis" vel "migrationis populorum" utuntur, postulatur, ut Zingari (plerumque ex Europa austro-orientali oriundi) deportentur. Sed etiam in patriis suis Zingari Europae austro-orientalis auctoritate carent et variis detrimentis affecti sunt.
Haec indicia publica e commentatione Romani people sumpti sunt, aestimationes privatae saepe magnopere differunt. Multi Zingari variis de causis se Zingaros esse in censibus publicis non profitentur. In Europa, circiter quattuor milliones Zingarorum vivere aestimantur (anno 2002),[30] sed quaedam consociationes Zingaricae re vera usque ad 12 milliones Zingarum esse putant.
Discrimina inter indicia publica et privata plerumque tanta sunt, ut de veris numeris nihil dici possit.
Duo exempla:
Civitas | Numerus | Percentum |
---|---|---|
Hispania | 650 000 | 1.62% |
Romania | 535 140 | 2.46% |
Turcia | 500 000 | 0.72% |
Francia | 500 000 | 0.79% |
Bulgaria | 370 908 | 4.67% |
Hungaria | 205 720 | 2.02% |
Graecia | 200 000 | 1.82% |
Russia | 182 766 | 0.13% |
Italia | 130 000 | 0.22% |
Serbia | 108 193 | 1.44% |
Britanniarum Regnum | 90 000 | 0.15% |
Slovacia | 89 920 | 1.71% |
Germania | 70 000 | 0.09% |
Respublica Macedonica | 53 879 | 2.85% |
Zingari sunt alii Machometani, alii Romani Catholici, alii Orthodoxi.
Alii: Drafi Deutscher, Isabella Pantoja, Ceija Stojka, Džej Ramadanovski, Irene Mercure