Litterae Sinarum abhinc nonnulla annorum milia coeperunt, ex primis archivis curiarum regalium usque ad mythistorias fictionis scriptae quae ad homines litteratos oblectandos tempore Domus Ming ortae sunt. Introductio impressionis stipitum per Domum Tang (618–907) evolutae, et inventio impressiomis typis mobilibus a Bi Sheng (990–1051) per Domum Song (960–1279) effectae, scientiam scriptam celeriter per regiones Sinicas divulgaverunt. Auctor Lu Xun (1881–1936) temporibus hodiernis habetur conditor litterarum baihua in Sinis.
Initium litterarum Sinarum e traditionibus oralibus variorum socialium professionaliumque graduum per musicas cultuum rerumque profanarum consuetudines (shijing),[1] divinationem (yi jing), astronomiam, exorcismum motum est. Conatus genealogiae litterarum Sinarum derivandus ex incantamentis cantibusque religiosis (sex zhu 六祝, ut in capitulo "Da zhu" Ritus Zhou praebentur) a Liu Shipei factus est.[2]
Multae ex primis litteris Sinicis ex Centum Scholis Cogitationis tempore Domus Zhou Orientali (770–256 a.C.n.) fiebant. Quarum maxima sunt res classicae Confucianismi, Taoismi, Moismi, Legalismi, cum operibus scientiae militaris et historiae Sinarum. Praeter libros nonnullorum poematum et carminum, plurima monumenta harum litterarum sunt philosophica et didascalica; pauca enim opera fictionis exstant. Qui autem textus eorum significationem ob eorum notiones et stilum orationis solutae tenebant.
Opera Confuciana potissimum in cultura historiaque Sinica maximi momenti erant, praecipue illa librorum copia Quattuor Libri et Quinque Classici appellata, quae pro fundamentis examinationis imperialis saeculo duodecimo selecta est. Qui noni libri ergo fundamenta rationis educationis fiebant. In duas classes digeruntur, quarum, ut arguitur, Quinque libri classici a Confucio ipso editi disputatique, ac Tetrabiblion.
Quinque libri classici sunt:
Tetrabiblii partes sunt:
Inter alia opera philosophica magni momenti sunt Micius, qui ethicum et sociale amoris includentis principium docebat, ac Hanfeizi, unus e textibus legalistis necessariis.
Inter res classicas Taoisticas sunt Dao De Jing, Zhuangzi, et Liezi. Auctores posteriores Taoismum cum Confucianismo et Legalismo miscuerunt, ex quibus Liu An (saeculo secundo a.C.n.), in libro Huainanzi ('Philosophi ex Huai-nan'), scientias geographiae topographiaeque amplificavit.
Inter res classicas scientiae militaris, liber Ars Belli, a Sun Tzu (saeculo sexto a.C.n.) confectus, fortasse erat prima quae diplomatiam inter civitates efficienter suadebat; prima commentatio in militari traditione Sinica erat, sicut Jingling Zongyao ('Collectio rationum militarium maximi momenti', 1044) et Huolongjing ('Enchiridion draconis ignei', saeculo quarto decimo).
Vicimedia Communia plura habent quae ad litteras Sinarum spectant. |