Herkunft
|
|
|
|
|
|
|
| Proto-semitische Arm oder Hand |
Phönizisches Yodh | Griechisches Iota | Etruskisches I | Lateinisches I | Lateinisches J | Neulateinisches Jj |
Lang isch s I nöd vom J underschide worde.
Im phönizische Alphabet isch s Zeiche Yodh zur Widergaab vom Halbvokal [j] verwendet worde, wo sowohl als palatale Approximant wie au als unsilbischs [i] beschribe werde chann.
Wo d Grieche us em phönizische s griechische Alphabet entwicklet händ, händs s Zeiche Iota zur Schriibig vom Vokal [i] übernaah.
D Etrusker händ s griechische Zeiche übernaah, händs dänn aber nöd nur zur Schriibig vom Vokal [i] verwändet, sondern au zur Schriibig vom gliichluutende Halbvokal [j], gnauso wie si s Zeiche V sowohl für de Vokal [u] als au für de gliichluutendi Halbvokal [w] verwendet händ. D Römer händ di etruskischi Verwendig unveränderet übernaah.
I dr Schpaatantike hät sich us em Halbvokal [j] e stimmhafti Affrikate [dʒ] entwicklet. Us dere händ sich di verschiedene Luut vo de moderne romanische Schpraache entwicklet. So entspricht s latiinische [j] (z. B. in justus 'richtig') i modernem Italienisch amene [dʒ] (giusto [ˈdʒusto]), i modernem Schpanisch meischtens amene [x] (justo [ˈxusto]) und i modernem Französisch amene [ʒ] (juste [ʒyst]).
Obwohl sich die erhebliche Luutunderschiid scho im früehe Mittelalter vollschtändig uusbildet händ, hät mer no bis i di früehi Neuzit beid Luut mit em gliiche Zeiche gschribe, wo emal wie es J hät chönne uusgsee (als Majuskel), emal wie es I (als Minuskel). Di konsequenti Underscheidig vo de Buechschtabe J und I söll zerscht im 16. Jahrhundert vom französische Philosoph Pierre de la Ramée vorgschlage worde sii.
Bi dr Verschriftig vo dr düütsche Schpraach gege s Endi vom erschte Jahrtuusig n. Chr. isch de Buechstabe I zweifach verwendet worde: Einersiits als Vokalbuechschtabe für d Widergaab vo [i], anderersiits als Konsonantenbuechschtabe für d Widergaabe vom gliichluutende Halbvokal [j]. Mer hät also di urschprünglichi latiinischi Doppelverwendig übernaah, obwohl s I i siinere Verwendig als Vokalbuechschtabe i de damalige romanische Schpraache mittlerwiile en andere Luut bezeichnet hät, nämlich es [dʒ].
Wil dr Halbvokal [j] i dr düütsche Schpraach beschtah blibe isch, isch dr Bedarf vonere Underscheidiig vom Konsonantebuechschtabe J vom Vokalbuechschtabe I weniger dringend als i andere Schpraache. Die Underscheidig isch daher erscht i di düütschi Schrift übernaah worde, wo si sich i andere Schpraache scho etabliert hät. Bis hüt gits i gwüsse Gegende no älteri Schriiber, wo aschtell vom Grossbuechschtabe I am Wortaafang es J verwended (z. B. Jda, Jtalien). In Öschterriich wird "J" nöd immer als "jott", sondern au als "jeh" uusgschproche.
