Badshoh Begum (1703 – 1789-yil 14-dekabr) 1721-yil 8-dekabrdan 1748-yil 6-aprelgacha Boburiylar imperatori Muhammadshohning birinchi xotini va bosh turmush oʻrtogʻi sifatida Boburiylar imperiyasining malikasi boʻlgan.[1] U turmush qurgandan soʻng darhol turmush oʻrtogʻi tomonidan unga berilgan " Malika-uz-Zamaniy " („Zamon malikasi“) unvoni bilan mashhur.[2]
Badshoh Begum erining ikkinchi amakivachchasi boʻlib, tugʻma Boburiy malika edi. U imperator Farruxsiyar va uning birinchi xotini Gauhar-un-Nissa Begimning qizi edi. U erining hukmronligi davrida Boburiy saroyida katta siyosiy taʼsirga ega boʻlgan va uning eng nufuzli xotini edi. Aynan uning saʼy-harakatlari tufayli oʻgay oʻgʻli Ahmadshoh Bahodir Boburiylar taxtiga oʻtirdi.[3]
Badshoh Begum taxminan 1703-yilda, katta bobosi Avrangzeb davrida tugʻilgan.[4] U Boburiylarning keyingi imperatori Farruxsiyar[5][6] va uning birinchi xotini Gauhar-un-Nissa Begimning qizi edi. Farruxsiyar shahzoda Azim-ush- Shonning[7] ikkinchi oʻgʻli boʻlib, uning rafiqasi Sohiba Nisvon Begimdan tugʻilgan.[8] Azim-ush-Shanning oʻzi yettinchi Boburiylar imperatori Bahodirshoh I ning ikkinchi oʻgʻli edi.[9]
Badshoh Begimning onasi Gavhar-un-Nissa Begum (shuningdek, Faxr-un-Nissa Begum nomi bilan ham tanilgan) turkiy asl boburiy zodagonlaridan[10]Mir Atish (artilleriya boshligʻi) boʻlgan Sadat Xonning qizi edi.[11][1] Boburiylar malikasi boʻlgan Badshoh Begum oʻqimishli, aqlli va hukmronlik va diplomatiyaning nozik jihatlarini oʻrgangan.
Muhammadshoh 1719-yilda taxtga oʻtirdi va imperator Bahodirshoh I ning kenja oʻgʻli[12] va imperator Farruxsiyarning otasi shahzoda Azim-ush-Shonning kenja oʻgay ukasi shahzoda Jahonshohning oʻgʻli edi. Shunday qilib, Badshoh Begum otasi orqali erining ikkinchi amakivachchasi edi. U 1721-yil 8-dekabrda[13]Dehlida Muhammad Shohga turmushga chiqdi. Nikoh katta shon-sharaf bilan nishonlandi. Shunga koʻra, koʻplab ofitserlar millionlab soʻmlarni sovgʻa qilishdi va har bir kishi faxriy libos va zargarlik buyumlari berib va maoshini oshirdi.[14] Turmush qurgach, Badshoh Begimga Malika-uz-Zamaniy („Zamon malikasi“)[15] unvoni berildi, bu unvon bilan u xalq orasida mashhur boʻlib, keyinchalik Padshoh Begim unvoniga sazovor boʻldi. Badshoh Begim turmush oʻrtogʻiga birinchi oʻgʻli Shahriyorshoh Bahodirni tugʻdi, u bolaligida vafot etdi. Shundan keyin u farzand koʻrmadi.[2]
Badshoh Begum davlat va boshqaruvning bir qancha jihatlari bilan qiziqib, muhim masalalarda faol ishtirok etgan. Imperatorning bosh xotini boʻlib, u barcha xotinlari orasida eng nufuzli boʻlgan va u haqida oʻz fikrini bildirgan. Keyinchalik Muhammadshoh raqsga tushayotgan qiz Udham Bayga ishtiyoqi paydo boʻldi va uni oʻzining xotiniga aylantirdi, ammo Badshah Begum uning sevimlisi boʻlib qoldi. Bu nikoh natijasida Ahmad Shoh Bahodir ismli oʻgʻil tugʻildi. Bu oʻgʻil malika tomonidan xuddi oʻz oʻgʻlidek tarbiyalangan. U uni juda yaxshi koʻrardi va u katta boʻlib uning saʼy-harakatlari tufayli taxtga oʻtirdi.[1][16] Keyinchalik Badshoh Begim Ahmadshohning qizi Muhtaram-un-Nisoni ham tarbiyalagan.[17]
Badshoh Begum Jammu shahrida va odatiy Boburiy uslubida nafis qasrlarni foydalanishga topshirdi, Tavi daryosi boʻyida rohat bogʻlariga asos soldi.[18]
1748-yil aprelda Muhammadshoh vafot etdi. Badshoh Begum oʻlimi haqidagi xabarni yashirib, Dehliga qaytib, taxtni egallash uchun Panipat yaqinidagi Safdar Jang bilan lagerda boʻlgan oʻgay oʻgʻli Ahmadga xabarlar yuboradi. Safdar Jang maslahati bilan Panipat taxtiga oʻtirdi va bir necha kundan keyin Dehliga qaytib keldi.[19] Badshoh Begum imperator vafotidan keyin ham saroy va xalq tomonidan Dowager imperatori sifatida katta hurmatga sazovor boʻlgan.[16]
1756-yilning fevralida Badshoh Begimning 16 yoshli oʻgay qizi malika Hazrati Begim oʻzining beqiyos goʻzalligi bilan shu qadar mashhur boʻldiki, oʻsha paytda oltmish yoshlarga yaqin boʻlgan boburiylar imperatori Alamgir II Badshoh Begim, unga Hazrati Begimning qoʻlini berishi uchun tazyiq oʻtkazdi.[20] Malika oltmish yoshli erkak bilan turmush qurishdan koʻra oʻlimni afzal koʻrdi va Alamgir II uni majburlay olmadi.[20]
1757-yil aprel oyida Durroniy shohi Ahmad Shoh Abdali imperator poytaxti Dehlini ishgʻol etib, Badshoh Begʻimning 16 yoshli oʻgay qizi malika Hazrat Begimga uylanmoqchi boʻldi.[21] Badshoh Begum oʻzining nabirasini bobo yoshidagi shafqatsiz afgʻonga topshirishga yana qarshilik koʻrsatdi, biroq Ahmadshoh 1757-yil 5-aprelda Dehlida Hazrati Begʻimga majburan uylandi.[22] Toʻy marosimlaridan soʻng Ahmadshoh yosh xotinini oʻz ona yurti Afgʻonistonga olib ketdi. Yigʻlayotgan kelinga Badshoh Begum, onasi Sohiba Mahal va imperator haramidagi boshqa taniqli xonimlar hamrohlik qilishdi.[22]
1788-yil 18-iyuldan 2-oktabrgacha ikki yarim oy davom etgan afgʻonlarning Dehli ishgʻoli chogʻida Shoh Alam II va imperator oilasiga doʻzax qoʻyib yuborildi. U 1788-yil 30-iyulda taxtdan agʻdarilgan va oʻn kundan keyin koʻr boʻlgan. Gʻulom Qodir sobiq imperator Ahmadshohning oʻgʻli shahzoda Bidor Baxtni imperator zindonidan olib chiqib, uni Jahonshoh unvoni bilan yangi qoʻgʻirchoq imperator qilib qoʻydi; u otasi Alamgir II Ahmadshohni taxtdan agʻdarib, koʻr qilib taxtni egallab olgan Shoh Alam II dan qasos olish uchun Badshoh Begʻimdan 12 lakh rupiy olgani aytiladi. Ammo 4 oy oʻtgach, boburiy qirollik oilasi Dehlini Gʻulom Qodir va uning qoʻshinidan tortib olgan Mahadji Shinde boshchiligidagi Maratha qoʻshinlari tomonidan asirlikdan ozod qilindi.[23]
Badshoh Begum 1789-yilda Dehlida vafot etdi va u erdagi Tis Hazari bogʻida (Oʻttiz minglik bogʻ) dafn qilindi. Bogʻni Boburiylar imperatori Shoh Jahon hukmronligi davrida foydalanishga topshirgan. Imperator Avrangzebning qizi, malika Zeenat-un-Nissa ham 1721-yilda vafot etgach, Tis Xazari bogʻida dafn etilgan.[24]
<ref>
tag; name "Sarkar97" defined multiple times with different content
<ref>
tag; name "Malik" defined multiple times with different content
((cite magazine))
: Cite magazine requires |magazine=
(yordam)CS1 maint: date format ()
<ref>
tag; name "Latif" defined multiple times with different content
Boburiy malikalar | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bobur |
| ||||||||||
Humoyun |
| ||||||||||
Akbar |
| ||||||||||
Doniyol Mirzo |
| ||||||||||
Jahongir |
| ||||||||||
Shoh Jahon |
| ||||||||||
Doroshukuh |
| ||||||||||
Avrangzeb |
| ||||||||||
Muhammad Aʼzam Shoh |
| ||||||||||
Muhammadshoh |
| ||||||||||
Bahodirshoh II |
|