Konklawe 31 lipca – 4 sierpnia 1903 – zgromadzenie kardynałów zwołane po śmierci Leona XIII. Konklawe zakończyło się wyborem kard. Giuseppe Melchiorre Sarto, który przybrał imię – Piusa X. Było to ostatnie konklawe, w trakcie którego doszło do zgłoszenia przez mocarstwo katolickie oficjalnej ekskluzywy wobec jednego z kandydatów na papieża.
Lista uczestników
W konklawe wzięło udział 62 z 64 kardynałów:
- Vincenzo Vannutelli (Włochy; 30 grudnia 1889) – kardynał biskup Palestriny; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Silvestro in Capite; prefekt Świętej Kongregacji ds. Soboru Trydenckiego; prefekt Świętej Kongregacji ds. Kościelnych Immunitetów; archiprezbiter bazyliki liberiańskiej; protektor Portugalii
- Mario Mocenni (Włochy; 16 stycznia 1893) – kardynał biskup Sabiny
- Alfonso Capecelatro CO (Włochy; 27 lipca 1885) – kardynał prezbiter S. Maria del Popolo; bibliotekarz Świętego Kościoła Rzymskiego; arcybiskup Kapui
- Angelo Di Pietro (Włochy; 16 stycznia 1893) – kardynał prezbiter S. Alessio; prodatariusz Jego Świątobliwości
- Kolos Ferenc Vaszary OSBHung (Austro-Węgry; 16 stycznia 1893) – kardynał prezbiter Ss. Silvestro e Martino ai Monti; arcybiskup Esztergom i prymas Węgier
- Domenico Ferrata (Włochy; 22 czerwca 1896) – kardynał prezbiter S. Prisca; prefekt Świętej Kongregacji ds. Biskupów i Zakonników
- Serafino Cretoni (Włochy; 22 czerwca 1896) – kardynał prezbiter S. Maria sopra Minerva; prefekt Świętej Kongregacji ds. Obrzędów
- Pierre-Hector Coullie (Francja; 19 kwietnia 1897) – kardynał prezbiter SS. Trinita al Monte Pincio; arcybiskup Lyonu i prymas Galii
- Francesco di Paola Cassetta (Włochy; 19 czerwca 1899) – kardynał prezbiter S. Crisogono; komendatariusz diakonii Ss. Vito, Modesto e Crescenzia
- Pietro Respighi (Włochy; 19 czerwca 1899) – kardynał prezbiter Ss. IV Coronati; wikariusz generalny diecezji rzymskiej; prefekt Świętej Kongregacji ds. Rezydencji Biskupów; przewodniczący Papieskiej Komisji ds. Archeologii Sakralnej
- Lev Skrbenský z Hříště (Austro-Węgry; 15 kwietnia 1901) – kardynał prezbiter S. Stefano al Monte Celio; arcybiskup Pragi i prymas Czech
- Giulio Boschi (Włochy; 15 kwietnia 1901) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Panisperna; arcybiskup Ferrary
- Carlo Nocella (Włochy; 22 czerwca 1903) – kardynał prezbiter S. Callisto
- Andrea Aiuti (Włochy; 22 czerwca 1903) – kardynał prezbiter bez tytułu
- Emidio Taliani (Włochy; 22 czerwca 1903) – kardynał prezbiter bez tytułu
- Luigi Macchi (Włochy; 11 lutego 1889) – kardynał diakon S. Maria in Via lata; protodiakon Świętego Kolegium Kardynałów; sekretarz ds. Brewe Apostolskich; administrator opactwa Subiaco
- Andreas Steinhuber SJ (Niemcy; 16 stycznia 1893) – kardynał diakon S. Agata alla Suburra; prefekt Świętej Kongregacji Indeksu
- Francesco Segna (Włochy; 18 maja 1894) – kardynał diakon S. Maria in Portico; archiwista Stolicy Apostolskiej
- Raffaele Pierotti OP (Włochy; 30 listopada 1896) – kardynał diakon Ss. Cosma e Damiano; przewodniczący Komisji ds. Oceny Nowych Instytutów
- Luigi Tripepi (Włochy; 15 kwietnia 1901) – kardynał diakon S. Maria in Domnica; prefekt Świętej Kongregacji ds. Odpustów i Świętych Relikwii
- Felice Cavagnis (Włochy; 15 kwietnia 1901) – kardynał diakon S. Maria ad Martyres
Trzydziestu ośmiu elektorów pochodziło z Włoch, siedmiu z Francji, po pięciu z Austro-Węgier (w tym Polak Jan Puzyna) i Hiszpanii, trzech z Niemiec i po jednym z Portugalii, Belgii, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Wszyscy byli nominatami Leona XIII z wyjątkiem dziekana Luigiego Oreglii di Santo Stefano, którego mianował jeszcze Pius IX.
Nieobecni
Dwóch Kardynałów, obaj z nominacji Leona XIII:
Początek konklawe
Po śmierci papieża Leona XIII (20 lipca 1903 roku) w Kaplicy Sykstyńskiej w dniu 31 lipca zebrało się konklawe. Niekwestionowanym faworytem był wówczas kardynał Rampolla, o którym jeszcze za życia Leona XIII mówiono jako o potencjalnym następcy św. Piotra. Rampolla był oskarżany przez swych przeciwników o przynależność do loży masońskiej.
Weto cesarza Austrii
Gdy 2 sierpnia przystępowano do kolejnego głosowania, o głos poprosił biskup Krakowa, kard. Jan Puzyna. "Mam zaszczyt – mówił – (...) podać do wiadomości w imieniu oraz na podstawie autorytetu jego Apostolskiego Majestatu Franciszka Józefa (...), że Jego Majestat, zamierzając skorzystać ze starożytnego prawa i przywileju, oznajmia wykluczające weto przeciwko najdostojniejszemu mojemu panu kardynałowi Marianowi Rampolli del Tindaro." Gdy do głosu doszedł Luigi Oreglia, będący dziekanem, oznajmił: "Ta informacja nie może być przyjęta ani z tytułu oficjalnego, ani z tytułu nieoficjalnego, i nie będzie brana pod uwagę." Wielu kardynałów tę decyzję oklaskiwało, podczas gdy francuski kardynał, Desire Mathieu, krzyknął nawet "Brawo!". Po tym wszystkim wstał kard. Rampolla i odrzekł: "Przykro mi, że przez władzę świecką został dokonany poważny zamach na wolność Kościoła w zakresie papieskich wyborów oraz na godność Świętego Kolegium, i ja się temu energicznie sprzeciwiam."
Mimo weta, w następnym głosowaniu Rampolla dostał aż 30 głosów, ale od tego momentu systematycznie tracił głosy na rzecz Giuseppe Sarto z Wenecji.
Wyniki głosowań
Poniżej wyniki poszczególnych głosowań[1]:
- Pierwsze (1 sierpnia rano):
- Oreglia, di Pietro i Capeceltaro – po 2
- Agliardi, Cassetta, Richelmy, Portanova, Ferrata i Segna – po 1
- Drugie (1 sierpnia po południu):
- S. Vanutelli i Segna – po 1
- Trzecie (2 sierpnia rano, w jego trakcie zgłoszenie weta przez Puzynę):
- Oreglia, di Pietro i Capecelatro – po 1
- Czwarte (2 sierpnia po południu):
- Oreglia i di Pietro – po 2
- Piąte (3 sierpnia rano, jeden głos nieważny):
- Oreglia, Capecelatro, di Pietro i Prisco – po 1
- Szóste (3 sierpnia po południu, nadal jeden głos nieważny):
- Siódme (4 sierpnia rano):
Wybór
4 sierpnia na tron Piotrowy wybrano kardynała Giuseppe Melchiorre Sarto, czyli papieża Piusa X, który w 1904 roku wydał Konstytucję Apostolską "Commisium nobis", w której potępił i zakazał pod groźbą ekskomuniki stosowania ekskluzywy państwowej.
