1942

Eeuwen:	19e eeuw · 20e eeuw · 21e eeuw
Decennia:	1930-1939 · 1940-1949 · 1950-1959
Jaren:	<< · < · 1941 · 1942 · 1943 · > · >>
Maanden:	jan · feb · mrt · apr · mei · jun jul · aug · sep · okt · nov · dec
Jaartelling in verschillende culturen

Ab urbe condita:		2695 MMDCXCV
Armeense jaartelling:		1391 – 1392 ԹՎ ՌՅՂԱ – ՌՅՂԲ
Chinese jaartelling:		4638 – 4639 戊巳 – 己午
Christelijke jaartelling:		1942 MCMXLII
Ethiopische jaartelling:		1934 – 1935
Hebreeuwse jaartelling:		5702 – 5703
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		1997 – 1998
- Shaka Samvat		1864 – 1865
- Kali yuga		5043 – 5044
Iraanse jaartelling:		1320 – 1321 ۱۳۲۰ – ۱۳۲۱
Islamitische jaartelling:		1360 – 1361 ١٣٦١ – ١٣٦٠
Maçonnieke jaartelling:		5941 – 5942
1942 naar onderwerp
Lijst van landen
Overleden
Film
Sport (categorie)
Gregoriaanse kalender van 1942

Het jaar 1942 is een jaartal volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen

Lijst van gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog: 1942

januari

1 - In Washington ondertekenen de vertegenwoordigers van 26 landen (waaronder Nederland en België) die in oorlog zijn met de Asmogendheden de beginselen van het Atlantisch Handvest.
1 - Het Nederlandse handbal, sinds 1926 opererend onder de vleugels van het Koninklijk Nederlands Gymnastiek Verbond, komt op eigen benen te staan met de oprichting van het Nederlands Handbal Verbond.
2 - Japanse legereenheden trekken de Filipijnse hoofdstad Manilla binnen.
3 - Oprichting van het ABDA-commando in de Grote Oceaan: een samenvoeging van de Amerikaanse, Britse, Nederlandse en Australische strijdkrachten in Oost-Azië komen onder bevel van generaal Archibald Wavell.
5 - Twee krijgsgevangenen, Airey Neave en Tony Luteijn (beide officieren), ontsnappen uit het Duitse concentratiekamp Colditz. Na een reis van vier dagen bereiken ze veilig de Zwitserse grens.
10 - De Nederlandse onderzeeër O 19 brengt ten westen van Malakka twee Japanse vrachtschepen tot zinken.
11 - Japan verklaart de oorlog aan Nederlands-Indië. Japanse legereenheden landen op Borneo bij het oliecentrum Tarakan en op Celebes bij Menado.
18 - Op het Scheveningse strand wordt Herman Bernard Wiardi Beckman gearresteerd bij een poging om naar Engeland te ontkomen.
18 - Het koopvaardijschip Van Imhoff wordt door een Japans gevechtsvliegtuig tot zinken gebracht. De bewaking en bemanningsleden worden gered, maar meer dan 400 Duitse geïnterneerde burgers verdrinken.
20 - In Berlijn wordt de Wannseeconferentie gehouden. Hooggeplaatste nazi's vergaderen over de Endlösung der Judenfrage (de 'definitieve oplossing van het Jodenvraagstuk'). Besloten wordt de Joden te vermoorden; een aantal van hen willen ze eerst nog als dwangarbeider inzetten.
21 - Duitse eenheden van het Afrikakorps onder bevel van generaal Erwin Rommel beginnen een tweede offensief in Cyrenaica (huidige Libië). Britse troepen van het 8e Leger moeten zich terugtrekken.
22 - In Friesland wordt voor de achtste keer de Elfstedentocht verreden. Sietze de Groot wint bij de mannen en Antje Schaap komt als eerste vrouw over de finish.
27 - In Winterswijk wordt een temperatuur gemeten van −27,4 °C. Dit is tot op heden voor Nederland een absoluut kouderecord.^[1]

februari

8 - Slag om Singapore: Japanese legereenheden (ongeveer 23.000 soldaten) landen op de westkust van Singapore, nadat zij het eiland Ubin aan de oostelijke ingang van de Straat van Johore zonder slag of stoot hebben verovert.
11 - Operatie Cerberus: Een Kriegsmarine eskader onder bevel van admiraal Otto Ciliax, bestaande uit de Duitse slagschepen Gneisenau en Scharnhorst, de zware kruiser Prinz Eugen en escorterende schepen passeren een blokkade van de Royal Navy

in Het Kanaal. De schepen weten twee dagen later veilig Wilhelmshaven en Brunsbüttel te bereiken.

11 - President Roosevelt geeft toestemming voor de aanleg van Alaska Highway door het leger.
13 - Strijd om Palembang: Japanse parachutisten (240 man) landen bij Palembang en weten de olieraffinaderijen onbeschadigd in handen te krijgen. Nederlandse troepen van de Landstorm voeren een tegenaanval uit en weten het complex na zware verliezen weer te heroveren.
14 - In Rotterdam wordt de Maastunnel geopend. De overwelving is 1426 meter lang, de tunnel zelf meet 1070,15 meter. Er is bijna vijf jaar aan gewerkt.
14 - De afdeling Bomber Command van de RAF krijgt opdracht om door grootscheepse luchtbombardementen het moreel van de Duitse bevolking, en vooral van de industriearbeiders, te ondermijnen.
15 - De Britse kroonkolonie Singapore geeft zich over aan de Japanners. Vele Engelse oorlogsschepen worden in de haven tot zinken gebracht en ongeveer 130.000 soldaten worden krijgsgevangen gemaakt.
15 - De Nederlandse torpedobootjager Hr. Ms. Van Ghent, loopt door een navigatiefout aan de grond in Stolze-straat op het kustrif van het eiland Bamidjo.
16 - Slachting op Bangka: Japanse soldaten executeren 21 Australische verpleegsters en 60 Australische en Britse soldaten op het eiland Bangka (Nederlands-Indië).
16 - De Tweede Wereldoorlog begint voor Aruba en Curaçao met de gelijktijdige aanval door drie Duitse onderzeeboten op de olieraffinaderijen Lago Oil & Transport Co. Ltd. in Sint Nicolaas en Shell Isla in Willemstad.
19 - Een Japanse aanvalsgroep onder de bevel van admiraal Chuichi Nagumo, bestaande uit vier vliegdekschepen, Akagi, Kaga, Hiryu en Soryu, ondersteund door een escort eskader, bombardeert de haven van Darwin in Australië. Tijdens de aanval worden 11 schepen tot zinken gebracht en de havenfaciliteiten worden ernstig beschadigd.
19 - Japanese legereenheden, ondersteund door 14 transportschepen en 3 torpedobootjagers, landen op Timor. Nederlandse troepen trekken het binnenland in.
19 - President Roosevelt gelast de internering van alle Japanners die zich op Amerikaans grondgebied bevinden.
20 - Invasie van Sumatra: Japanese legereenheden veroveren Tanjungkarang, het vliegveld wordt hersteld en gebruikt voor luchtaanvallen op Java.
22 - President Roosevelt beveelt generaal Douglas MacArthur de Filipijnen te verlaten. MacArthur wordt benoemd tot opperbevelhebber van de geallieerde legers in het zuidwesten van de Grote Oceaan.
22 - In zijn Braziliaanse ballingsoord pleegt de Oostenrijks-joodse schrijver Stefan Zweig zelfmoord.
27 - Slag in de Javazee: Een geallieerd vlooteskader onder schout-bij-nacht Karel Doorman probeert tevergeefs een Japanse invasievloot met troepen voor de aanval op Java tegen te houden. Tijdens de zeeslag worden de Nederlandse kruisers Hr.Ms. De Ruyter en Hr.Ms. Java en de torpedobootjager Hr.Ms. Kortenaer tot zinken gebracht. De totale zeeslag kost 2.300 marinemannen het leven.
27 - De USS Langley, het eerste vliegdekschip van de Amerikaanse marine, wordt onderweg naar Java zwaar beschadigd door een Japanse luchtaanval en wordt later door begeleidende torpedobootjagers zelf tot zinken gebracht. De Langley vervoert 32 Curtiss P-40-vliegtuigen om de verdediging op Java te versterken.
27 - Het lidmaatschap van de Nederlandsche Kultuurkamer wordt verplicht voor kunstenaars, toneelspelers, uitgevers enz.

maart

1 - Japanse legereenheden onder bevel van generaal Hitoshi Imamura landen op Java.
5 - Japanese legereenheden trekken zegevierend Batavia binnen. Het Nederlandse leger (KNIL) trekt zich terug richting Bogor (ofwel Buitenzorg).
7 - De Nederlandse mijnenveger Eland Dubois wordt door de eigen bemanning tot zinken gebracht nadat het schip is gespot door een Japans verkenningsvliegtuig.
8 - Japanse bezetting van Rangoon, Birma.
8 - De Nederlandse mijnenveger Jan van Amstel tot zinken gebracht door een Japanse torpedobootjager, waarbij 23 van de opvarenden om het leven komen.
9 - Het Nederlandse leger (KNIL) capituleert op Java. Ruim 60.000 man worden door de Japanners krijgsgevangen gemaakt.
13 - Tijdens de Duitse conferentie in Parijs wordt besloten dat alle joden in Nederland, België en Frankrijk voortaan de gele ster moeten dragen.
15 - Tijdens de inval en invasie van Japan op Sumatra loopt een patrouille bestaand uit 27 Nederlandse militairen op Sumatra in Tiga Roenggoe nabij Pematang Siantar (tussen Medan en het Tobameer) in een hinderlaag. Deze Nederlandse militairen, bestaande uit stadswachten, militie, landstorm en vernielingspersoneel, worden ter plaatse gefusilleerd.
17 - De drie gaskamers van het eerste vernietigingskamp Belzec worden in gebruik genomen.
21 - Element nummer 94 krijgt de naam plutonium.
28 - Raid op Saint-Nazaire: Britse commando's (270 man) vallen de zwaar verdedigde dokken in de haven van Saint-Nazaire aan in het door de Duitsers bezette deel van Frankrijk. De torpedebootjager HMS Campbeltown vergezeld door 18 lichte motorsnelboten ramt in Saint-Nazaire de sluisdeur van het Normandië-droogdok en wordt later opgeblazen.

april

9 - Slag om Bataan: Na drie maanden van hevige gevechten op het schiereiland Bataan geven de Amerikaanse en Filipijnse strijdkrachten zich over aan het Japanse 14e Leger onder leiding van luitenant-generaal Masaharu Homma. Ca. 70.000 man worden daarbij gevangengenomen.
14 - Dodenmars van Bataan: De Japanners dwingen de Amerikaanse en Filipijnse krijgsgevangenen op Bataan naar het spoorwegstation van San Fernando te lopen (een afstand van 90 kilometer). Daar worden ze in goederenwagons naar Capas gebracht. Bij aankomst blijken ruim 14.000 gevangenen deze 'dodenmars' niet te hebben overleefd.
17 - Henri Giraud, Frans generaal en krijgsgevangene, ontsnapt uit de Vesting Königstein. Hij weet zich met een door hemzelf gevlochten 'touw' te laten zakken van de rots waarop de vesting staat. Na drie dagen, via verschillende listen, bereikt hij de Zwitserse grens.
18 - Doolittle Raid: Luitenant-kolonel Jimmy Doolittle leidt de eerste Amerikaanse luchtaanval op Tokio. Zestien B-25B Mitchell-bommenwerpers stijgen op vanaf het vliegdekschip USS Hornet, dat tot ongeveer 1000 kilometer van de Japanse kust is gevaren. De steden Tokio, Yokohama, Nagoya en Kobe worden gebombardeerd, maar alle 16 vliegtuigen gaan verloren. Van de 79 bemanningsleden worden er 8 van hen vermoord of gevangengenomen.
18 - De Amerikaanse generaal Douglas MacArthur wordt benoemd tot opperbevelhebber van alle geallieerde troepen in het zuidwestelijk deel van de Stille Oceaan. Hij vestigt zijn hoofdkwartier in Brisbane.

mei

3 - In het concentratiekamp Sachsenhausen worden 72 verzetsmensen van de Sicherheitsdienst (SD) met een nekschot afgemaakt. Joden worden verplicht voortaan een gele ster (de Jodenster) op hun kleding te dragen.
8 - Slag in de Koraalzee: De geallieerden en Japan verliezen vele schepen en vliegtuigen. De Japanse invasievloot die Port Moresby in zuidelijk Nieuw-Guinea moet aanvallen, trekt zich terug.
26 - Slag bij Gazala: Het Duitse Afrikakorps onder bevel van generaal Erwin Rommel opent een offensief tegen het Britse 8e Leger. Duitse tankeenheden rukken oostwaarts op in de richting van de Britse stellingen bij Bir Hakeim in de Libische Woestijn.
27 - Operatie Anthropoid: Nabij Praag plegen zeven Tsjecho-Slowaakse verzetsstrijders onder leiding van Jozef Gabčík en Jan Kubiš een aanslag op de Duitse rijksprotector Reinhard Heydrich. De regering-in-ballingschap heeft besloten hem uit de weg te ruimen, omdat hij het Tsjechische verzet ernstig heeft verzwakt. De Duitsers executeren 81 gijzelaars.
29 - Door de SS worden nazikopstukken uitgenodigd voor de opening van Station Z, een installatie voor de vernietiging van gevangenen in concentratiekamp Sachsenhausen. Als demonstratie van de "nekschotmachine" worden 96 Joden doodgeschoten.
30 op 31 - Eerste massaal luchtbombardement van een Duitse stad door de Royal Air Force. Keulen is het doelwit van 1000 Avro Lancasters.
Mexico sluit zich aan bij de geallieerden nadat twee van zijn tankers door de Duitsers zijn getorpedeerd.
mei - Op een snikhete dag neemt Bing Crosby de song "I'm dreaming of a white Christmas" van Irving Berlin op. De single zal tientallen jaren de lijst van bestsellers aanvoeren.

juni

4 - Een jaar na zijn dood wordt de Duitse ex-keizer Wilhelm II bijgezet in een mausoleum op het terrein van Huize Doorn.
4 tot 7 - Slag om Midway: In een tweedaagse zeeslag om het Amerikaanse eiland Midway wordt één Amerikaans vliegdekschip de USS Yorktown tot zinken gebracht. De Japanse vloot verliest vier vliegdekschepen de Kaga, Akagi, Soryu en de Hiryu. De slag is een beslissend keerpunt van de oorlog in de Grote Oceaan.
7 - Belegering van Sebastopol: Duitse eenheden van het 11e Leger onder bevel van generaal Erich von Manstein hervatten op de Krim een grootscheepse aanval op de Russische havenstad Sebastopol. Manstein beschikt nu over negen infanteriedivisies en 1.300 stukken geschut (waaronder het spoorwegkanon Schwerer Gustav met een kaliber van 80 cm).
10 - Slag bij Bir Hakeim: Legereenheden van de Vrije Fransen (2.700 man) evacueren hun stellingen rond Bir Hakeim en ontsnappen via een mijnenveld, waar zij worden opgepikt door Britse troepen van de 7e Pantserdivisie.
10 - Als vergelding van de dood van Reinhard Heydrich wordt op bevel van Adolf Hitler het dorp Lidice platgebrand. In totaal worden 340 bewoners uit wraak vermoord (192 mannen, 60 vrouwen en 88 kinderen).
21 - Duitse eenheden van het Afrikakorps onder bevel van Erwin Rommel, veroveren de Noord-Afrikaanse havenstad Tobroek op het Britse 8e Leger. Er worden 25.000 gevangenen gemaakt, naast massa's wapens en voorraden. Daags daarna wordt Rommel bevorderd tot Generaal-Veldmaarschalk. In oktober 1942 stelt echter Generaal Bernard Montgomery, met zijn 8ste leger, orde op zaken bij El Alamein en wordt Rommel teruggedrongen.
27 - Het geallieerde scheepskonvooi PQ-17 vertrekt van zijn verzamelpunt nabij IJsland met 35 vrachtschepen en verschillende escortschepen naar de Russische havenstad Archangelsk.
28 - Fall Blau: Duitse eenheden van Heeresgruppe Süd (Legergroep Zuid) onder bevel van generaal-veldmaarschalk Fedor von Bock beginnen een zomeroffensief met het doel om de olievelden in de zuidelijke Kaukasus te veroveren. Speerpunten van het Duitse 4e Pantserleger onder bevel van generaal Hermann Hoth rukken op richting Voronezj. De tankeenheden leggen in één dag 50 kilometer af, steken twee rivieren over en doorbreken de frontlinies van het Sovjet leger.
30 - Sebastopol wordt ingenomen door het Duitse 11e Leger onder bevel van Erich von Manstein. Ruim 90.000 Soviet soldaten worden krijgsgevangen gemaakt en von Manstein wordt bevordert tot Veldmaarschalk. Gevechten gaan door tot 4 juli, overblijfselen van het Soviet leger worden geëvacueerd op het schiereiland Chersonesos.

juli

1 - Eerste Slag bij El Alamein: Duitse legereenheden van het Afrikakorps onder bevel van veldmaarschalk Erwin Rommel worden bij El Alamein tot staan gebracht.
1 - Het vluchtelingenkamp Westerbork komt onder rechtstreeks bestuur van de Duitsers, die het Durchgangslager Westerbork noemen.
5 - Duitse eenheden van het 4e Pantserleger onder bevel van Hermann Hoth steken de rivier de Don over en raken verwikkeld in hevige gevechten in Voronezj.
6 - Anne Frank duikt onder in het achterhuis achter het bedrijf Opekta van haar vader Otto Frank aan de Prinsengracht 263 te Amsterdam.
7 - Duitse eenheden van het 4e Pantserleger onder bevel van Hermann Hoth veroveren Voronezj, waarmee zij ca. 100 km verder in de USSR zijn doorgedrongen dan in 1941.
15 - Vanuit het doorgangskamp Westerbork in Drenthe vertrekt het eerste transport richting Polen.
16 - In bezet Frankrijk wordt een besluit uitgevaardigd, waarbij aan de joden de toegang wordt ontzegd tot openbare inrichtingen en manifestaties. Aldus is ze toegang verboden tot restaurants of cafés, concerten, music-halls, amusementslokalen, bibliotheken, openbare telefooninrichtingen, markten, baden, expogalerijen of -zalen, historische gebouwen, sportwedstrijden, kampeerterreinen en parken.
20 - De Nederlandse bisschoppen richten zich in een herderlijk schrijven tot hun gelovigen. Ze veroordelen in felle bewoordingen de Jodenvervolging.
23 - Opening van het vernietigingskamp Treblinka in het bezette Polen.
30 - Begin van de deportaties vanuit Loods 24 in Rotterdam.

augustus

2 - Tweehonderd katholieke joden, die tot nu toe buiten de Jodenvervolging bleven, worden als represaille voor de brief van de Nederlandse bisschoppen, afgevoerd naar vernietigingskampen. Onder hen is Edith Stein.
3 - Duitse eenheden van Legergroep A (Heeresgruppe A) onder bevel van veldmaarschalk Wilhelm List rukken op in de richting van de rivier de Koeban, 75 kilometer ten noorden van het oliecentrum Majkop, in het noorden van de Kaukasus.
6 - Koningin Wilhelmina spreekt het Amerikaanse Congres toe.
6 - De hoofdcommissaris van de Amsterdamse politie Sybren Tulp zet een Nederlands politiebataljon in om Joden op te pakken.
7 - Amerikaanse eenheden landen op Guadalcanal, wat het begin van de Slag om Guadalcanal inluidt. Op het eiland ondervinden ze zware tegenstand.
8 - 9 - Zeeslag bij het eiland Savo: De Japanese Keizerlijke marine onder bevel van admiraal Gunichi Mikawa behaalt een overwinning op de Amerikanen bij het eiland Savo in de Salomonseilanden. Vier kruisers en één torpedojager worden tot zinken gebracht.
9 - Duitse eenheden van Legergroep A veroveren het oliecentrum Majkop, nadat eerst alle voorraden en installaties door het terugtrekkende Russische leger zijn vernietigd en bezetten Krasnodar, de hoofdstad van het Koebandistrict.
9 - In Bombay worden Mahatma Gandhi en het hele Congress Working Committee door Britse troepen gearresteerd en geïnterneerd in het Aga Khanpaleis in Poona.
10 - Duitse eenheden van Legergroep A veroveren Pjatigorsk, 400 kilometer ten zuidoosten van Rostov, met het doel de Kaukasus in tweeën te splitsen.
13 - Duitse eenheden van Legergroep A rukken op langs de spoorweg Rostov-Koeban, richting Mineralnje, dat slechts 20 kilometer van het oliecentrum Grozny is gelegen.
19 - Operatie Jubilee: De geallieerden voeren een mislukte aanval uit bij de Franse havenstad Dieppe aan de Kanaalkust. Van de meer dan 6.000 Canadezen die eraan deelnemen, worden er 3.500 gedood, gewond of gevangengenomen.
20 - De NSB-burgemeester van Apeldoorn Cornelis den Besten wordt ontslagen omdat hij weigert, de fietsen van joodse burgers te vorderen.
22 - Brazilië verklaart de oorlog aan Duitsland en Italië.
23 - Slag om Stalingrad: Duitse eenheden van het 6e Leger onder bevel van generaal Friedrich Paulus, gesteund door tankeenheden van het 4e Pantserleger, bereiken de buitenwijken van Stalingrad. Paulus stabiliseert de frontlinie en laat posities innemen bij de rivier de Wolga. Het Russische leger wordt afgesneden van de noordelijke bevoorradingslijnen. Josef Stalin geeft het bevel 'ten koste van alles' de stad met alle beschikbare middelen te verdedigen.
24 - 25 - Zeeslag bij de Oostelijke Salomonseilanden: Amerikaanse gevechtsvliegtuigen van het vliegdekschip USS Saratoga brengen het Japanse vliegdekschip Ryujo tot zinken in de Salomonzee. Hiermee behalen de Amerikanen een strategisch voordeel op Japan, met name op minder Japanse getrainde piloten die beschikbaar zijn op vliegdekschepen.
30 - Slag bij Alam el Halfa: Duitse eenheden van het Pantserleger Afrika onder bevel van veldmaarschalk Erwin Rommel beginnen een offensief met als doel door de zuidelijke sector van het Britse 8e Leger te breken en de geallieerden te omsingelen.
Tussen augustus en oktober bereikt de uitroeiing van joden en Roma een hoogtepunt als in 100 dagen 1,3 miljoen mensen in de kampen Sobibor, Treblinka en Belzec worden vermoord.

september

3 - 4 - Grote nachtelijke razzia op joden in Brussel.
6 - Duitse en Roemeense legereenheden veroveren Novorossiejsk, de voormalige Russische marinebasis aan de Zwarte Zee. Een kleine eenheid van de Rode Vloot onder bevel van kolonel Leonid Brezjnev weet een deel van de stad in handen te houden.
9 - De Noordoostpolder valt officieel droog.
13 - Duitse eenheden van het 6e Leger onder bevel van generaal Friedrich Paulus beginnen hun aanval op Stalingrad. Ondanks verbeten Russische tegenstand, trekken de Duitsers de stad in het zuiden binnen.
16 - Begin aanleg van de Birmaspoorweg door dwangarbeiders van het Japanse bestuur. Met name krijgsgevangenen, onder andere uit Nederlands-Indië, worden ingezet.
20 - De Zweedse hardloper Gunder Hägg loopt als eerste de 5000 meter binnen de 14 minuten. Zijn wereldrecord van 13.58,2 zal 12 jaar stand houden.
25 - Australische legereenheden dwingen de Japanners hun voorposten op te geven en trekken zich terug in het Owen Stanleygebergte in Papoea-Nieuw-Guinea.

oktober

3 - De Duitsers nemen een eerste proef met de V2 (raket).
3 - De 225 joodse dwangarbeiders in het Kamp Ybenheer worden weggevoerd naar Duitsland.
23 - Tweede Slag bij El Alamein: Geallieerde eenheden van het Britse 8e Leger onder bevel van generaal Bernard Montgomery beginnen een tegenoffensief bij El Alamein in Egypte.
23 - Na het overlijden van VNV-leider Staf Declercq wordt Hendrik Elias de nieuwe leider van het VNV.

november

2 - Veldmaarschalk Erwin Rommel begint met de terugtocht van het Duitse Afrikakorps in Noord-Afrika. Hij geeft het bevel om de Duits-Italiaanse legereenheden te hergroeperen, ca. 2.500 man zijn omsingeld in de omgeving van El Alamein.
6 - Geallieerde legereenheden van het Britse 8e Leger onder bevel van generaal Bernard Montgomery drijven het Duitse Afrikakorps in de richting van Marsa Matruh. Hierbij worden ongeveer 20.000 krijgsgevangenen gemaakt.
8 - Geallieerde legereenheden (ruim 105.000 man) onder bevel van generaal Dwight D. Eisenhower landen in Frans Noord-Afrika. Ze hebben als doel de verovering van de wijd uiteenliggende havens van Casablanca, Oran en Algiers, om daarmee de terugweg voor Erwin Rommel af te snijden.
9 - Duitse eenheden van het 6e Leger onder bevel van generaal Friedrich Paulus veroveren eindelijk (na een uitputtingsslag van bijna twee maanden) de Russische stellingen bij de rivier de Wolga. Stalingrad is voor 90% in handen van de Duitsers en de restanten van het Russische leger worden in tweeën gesplitst in afzonderlijke sectoren.
15 - De KLM DC-3 G-AGBB (voorheen PH-ALI, Ibis) op de BOAC lijndienst Bristol-Lissabon, met passagiers en KLM bemanning, wordt aangevallen door Luftwaffejagers. Gehavend maar zonder persoonlijk letsel weten zij te alsnog in Engeland te landen.
19 - Operatie Uranus: Drie Russische legers beginnen een grootscheeps tegenoffensief ten zuiden van Stalingrad en op de Kalmukkensteppe. Het doel van deze operatie is om het Duitse 6e Leger en een deel van het 4e Pantserleger te omsingelen.
23 - Russische legereenheden omsingelen het Duitse 6e Leger in de omgeving van Stalingrad. In het Russische offensief van de laatste vijf dagen worden verscheidene plaatsen herovert, de Russen maken ruim 24.000 Duitsers krijgsgevangen.
27 - Uit protest tegen de Duitse bezetting van Zuid-Frankrijk brengen de bemanningen van de overgebleven Franse oorlogsbodems in de marinehaven van Toulon hun schepen tot zinken.
28 - Bij een brand in de nachtclub Cocoanut Grove in Boston komen 492 mensen om.

december

2 - eerste gecontroleerde nucleaire kettingreactie, in de eerste kernreactor, de Chicago Pile 1, gebouwd door Enrico Fermi.
12 - Operatie Wintergewitter: Veldmaarschalk Erich von Manstein lanceert met Armeegruppe Hoth een tegenoffensief op 150 kilometer ten zuidwesten van Stalingrad, om het Duitse 6e Leger te ontzetten.
13 - Rijkscommissaris Seyss-Inquart roept NSB-leider Anton Mussert uit tot "leider van het Nederlandse volk". Het zal een loze titel blijken.
14 - Veldmaarschalk Erwin Rommel trekt zich met de restanten van het Duitse Afrika Korps terug vanuit Marsa al-Brega aan de zuidkust van de Golf van Sidra (huidige Libië). Hij leidt de Duits-Italiaanse legereenheden naar een verdedigingslinie, 375 km naar het westen. Hiermee verijdelt Rommel het plan van de geallieerden om hem in te sluiten.
24 - De Franse admiraal en oud-premier van Vichy François Darlan wordt door de jonge gaullist Fernand Bonnier de La Chapelle in Algiers vermoord.
25 - De Nederlandse onderzeeboot K XVI wordt ten noorden van Kuching getorpedeerd door de Japanse onderzeeboot I 66, alle 36 bemanningsleden komen hierbij om het leven.
31 - Slag in de Barentszee: De Duitse Kriegsmarine onder leiding van Admiral Hipper valt de Britse Royal Navy aan in de Barentszee bij de Noordkaap. Tijdens de gevechten, verdrijft de Royal Navy de Duitse schepen en weet het veilig 15 transportschepen naar Rusland te begeleiden.

Film uit 1942. Film waarin te zien is hoe beroepsvissers op één der Friese meren met de zegen (= een net van zo'n 600 meter lengte) vissen. Twee vissers worden gevolgd bij hun werk o.a.: het uitgooien van de zegen, binnenhalen van het net, meten van de vis en transport van de vis naar de winkel.
Propagandafilm uit 1942 van de Filmdienst der NSB. Weerbaarheidscursussen van de Nationale Jeugdstorm.
Propagandafilm uit januari 1942 van de Filmdienst der NSB. Vertrek van mannen van de Nederlandse Arbeidsdienst naar het oosten. De mannen wordt verteld dat NSB-leider Mussert trots op hen is omdat ze meehelpen bij het verdedigen van 'de grote levensruimte die thans geschapen wordt'.
Propagandafilm uit januari 1942 van de Filmdienst der NSB. Leden van de WA, de geüniformeerde ordedienst en knokploeg van de NSB, vertrekken als vrijwilligers naar het oostfront. Na de eedsaflegging op het Binnenhof in Den Haag volgt een parade door de stad naar het station Hollands Spoor, vanwaar zij zullen vertrekken.
Bioscoopjournaal uit januari 1942 over de Vijfde Mussertcompagnie, die een mars houdt door Utrecht voor het vertrek naar de Luftwaffe Nachrichtentruppen waarin ze opgenomen zullen worden.
Propagandafilm uit januari 1942 van de Filmdienst der NSB. Plechtigheid op de Dam in Amsterdam rond het vertrek van een groep Jeugdstormers naar Ostland, waar ze de boeren zullen helpen bij het werk.
Propagandafilm uit januari 1942 van de Filmdienst der NSB. Vertrek van 150 man van de Nederlandse SS naar het oostfront.

Film

Zie Film in 1942 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Muziek

Arnold Schönberg componeert zijn pianoconcert, opus 42
Mieczysław Weinberg componeert zijn Symfonie nr. 1
Igor Stravinsky schrijft de Circus Polka voor het olifantenballet van Barnem & Bailey

Gebeurtenissen

Film

Muziek

Premières

Literatuur

Beeldende kunst

Bouwkunst

Geboren

januari

februari

maart

april

mei

juni

juli

augustus

september

oktober

november

december

datum onbekend

Overleden

Weerextremen in België