 | |
| Math | cymuned, pentref  |
|---|---|
| Poblogaeth | 762, 836 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Sir Ddinbych |
| Gwlad |  Cymru |
| Arwynebedd | 1,739.74 ha |
| Cyfesurynnau | 53.2°N 3.3°W |
| Cod SYG | W04000169 |
| Cod OS | SJ101627 |
| Cod post | LL16 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Gareth Davies (Ceidwadwyr) |
| AS/au | James Davies (Ceidwadwyr) |
 | |
Pentref bychan, cymuned a phlwyf eglwysig yn Sir Ddinbych, Cymru, yw Llanynys (
ynganiad ). Mae'n enwog am lun hynafol o'r 15g ac Eglwys Sant Saeran, sydd wedi'i dynodi'n Radd I. Saif yn Nyffryn Clwyd i'r gogledd o dref Rhuthun ac i'r dwyrain o'r briffordd A525. Mae cymuned Llanynys hefyd yn cynnwys pentref Rhewl a phlasdai Plas-y-ward a Bachymbyd. Roedd poblogaeth y gymuned yn 2001 yn 784.
Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Gareth Davies (Ceidwadwyr)[1] ac yn Senedd y DU gan James Davies (Ceidwadwyr).[2]
Hanes
[golygu | golygu cod]Llifa Afon Clwyd ychydig i'r dwyrain o'r pentref ac Afon Clywedog ychydig i'r gorllewin; dim ond milltir sydd rhwng y ddwy afon yn yr ardal yma. Fel a gofnodwyd yn 1700, mae'r afonydd ar adegau'n gorlifo ac yn creu ynys, lle saif y pentre. Dyma, mae'n debyg, darddiad yr enw.[3]
Cysegrwyd yr eglwys i Sant Saeran; fe'i hadeiladwyd yn y 13g ond mae'r safle yn llawer hŷn; roedd clas yma yn y 6g. Ceir cyfeiriad at y safle yng Nghanu Llywarch Hen, a ddyddir o'r 9g. Yn yr Oesoedd Canol roedd yn rhan o gwmwd Colion, yng nghantref Dyffryn Clwyd.
Pobl o Lanynys
[golygu | golygu cod]- Raff ap Robert (16g), bardd
- Edward ap Raff, bardd
Cyfrifiad 2011
[golygu | golygu cod]Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[4][5][6]
| Cyfrifiad 2011 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Poblogaeth cymuned Llanynys (pob oed) (762) | 100% | |||
| Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Llanynys) (353) | 47.8% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 19% | |||
| Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Llanynys) (521) | 68.4% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 73% | |||
| Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Llanynys) (74) | 25.2% | |||
| :Y ganran drwy Gymru | 67.1% | |||
Oriel
[golygu | golygu cod]-
Eglwys Sant Saeran, cyn iddi gael ei gwyngalchu, 2006 -
Yr un talcen, wedi ei gwyngalchu, 2015 -
Croes Geltaidd yn y fynwent gyda Bryniau Clwyd y tu ôl iddi -
Yr eglwys, a chanol y pentref -
Rhes o dri thŷ i'w gweld o'r eglwys
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan Senedd Cymru
- ↑ Gwefan Senedd y DU
- ↑ Dictionary of Place-names, gan Hywel Wyn Owen a Richard Morgan, Gwasg Gomer, 2008.
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
Dolen allanol
[golygu | golygu cod]- (Saesneg) Tirwedd hanesyddol Llanynys
Dinas
Llanelwy
Trefi
Corwen · Dinbych · Llangollen · Prestatyn · Rhuddlan · Rhuthun · Y Rhyl
Pentrefi
Aberchwiler · Betws Gwerful Goch · Bodelwyddan · Bodfari · Bontuchel · Bryneglwys · Bryn Saith Marchog · Carrog · Cefn Meiriadog · Clocaenog · Cwm · Cyffylliog · Cynwyd · Derwen · Diserth · Y Ddwyryd · Efenechtyd · Eryrys · Four Crosses · Gallt Melyd · Gellifor · Glyndyfrdwy · Graeanrhyd · Graigfechan · Gwyddelwern · Henllan · Loggerheads · Llanarmon-yn-Iâl · Llanbedr Dyffryn Clwyd · Llandegla · Llandrillo · Llandyrnog · Llandysilio-yn-Iâl · Llanelidan · Llanfair Dyffryn Clwyd · Llanferres · Llanfwrog · Llangwyfan · Llangynhafal · Llanrhaeadr-yng-Nghinmeirch · Llanynys · Maeshafn · Melin y Wig · Nantglyn · Pandy'r Capel · Pentrecelyn · Pentre Dŵr · Prion · Rhewl (1) · Rhewl (2) · Rhuallt · Saron · Sodom · Tafarn-y-Gelyn · Trefnant · Tremeirchion