Biografi | |
---|---|
Lahia | 5 Nopember 1784 Tambusai, Rokan Hulu |
Kamatian | 12 Nopember 1882 (98 tahun (id) terjemahkan) Negeri Sembilan |
Kalompok etnis | Urang Minangkabau |
Agamo | Islam |
Panghargaan |
Tuanku Tambusai (lahia di Tambusai, Rokan Hulu, Riau, 5 November 1784 – maningga di Nagari Sambilan, Samananjuang Malayu, 12 November 1882 pado umua 98 taun) adolah surang ulama sarato salah surang pamimpin dalam parang Pidari.
Tuanku Tambusai lahia di Dalu-dalu, nagari Tambusai, Rokan Hulu, Riau. Dalu-dalu merupoan salah satu nagari padagang Minangkabau nan didirian di tapi Sungai Sosah, anak sungai Rokan. Tuanku Tambusai ba namo ketek Muhammad Saleh, nan sasudah pulang haji, dipanggia urang Tuanku Haji Muhammad Saleh.[1]
Tuanku Tambusai merupoan anak dari pasangan parantau Minang, Tuanku Imam Maulana Kali jo Munah. Bapak baliau barasa dari nagari Rambah nan bakarajo sabagai guru agamo Islam. Dek Rajo Tambusai bapaknyo diangkek manjadi imam lalu kudian manikah jo padusi disinan. Mande baliau barasa dari nagari Tambusai nan basuku Kandang Kopuh. Sasuai jo adaik Minang nan matrilineal, suku iko diturunannyo kapado Tuanku Tambusai.[2]
Samaso ketek Muhammad Saleh alah diajaan bapaknyo ilmu bela diri, tamasuak katangkasan naiak kudo, sarato tata caro banegara.[3]
Untuak mampadalam ilmu agamo, Tuanku Tambusai pai baraja ka Bonjol jo ka Rao di Sumatera Barat. Disinan baliau banyak baraja jo ulama-ulama Islam nan berpaham Pidari, sahinggo baliau mandapek-an gala pakiah. Ajaran Pidari sangek tatanam di dirinyo, sahinggo ajaran ko disebaan pulo di tanah kalahirannyo. Disinan ajarannyo sangek capek ditarimo dek masyarakaik banyak, sahinggo baliau banyak mandapek-an pangikuik. Samangaiknyo untuak manyebaan jo malakuan pamurnian Islam, mambueknyo baparang maislamkan masyarakaik di tanah Batak nan masih banyak manganuik pelbegu.[4]
Pajuangannyo dimulai di daerah Rokan Hulu jo sakitarnyo nan bapusek di Bentiang Dalu-dalu. Sasudah tu baliau malanjuik-an palawanan ka wilayah Natal pado taun 1823. Taun 1824, baliau mamimpin pasukan gabuangan Dalu-dalu, Lubuak Sikapiang, Padanglawas, Angkola, Mandailiang, jo Natal untuak malawan Balando. Baliau sempat manunaikan ibadah haji sarato dimintak pulo dek Tuanku Imam Bonjol untuak mampalajari pakambangan Islam di Tanah Arab.[5]
Dalam kurun wakatu 15 taun, Tuanku Tambusai cukuik marepotkan pasukan Balando, sahinggo acok mamintak bantuan pasukan dari Batavia. Barakaik kacadiak-annyo, bentiang Balando Fort Amerongen dapek diancuaan. Bonjol nan alah jatuah ka tangan Balando dapek dirabuik baliak walaupun indak batahan lamo. Tuanku Tambusai indak mahadapi Balando sajo, tapi sakaligus pasukan Rajo Gedombang (regent Mandailing) sarato Tumenggung Kartoredjo, nan bapihak kapado Balando. Dek Balando baliau digala-i “De Padrische Tijger van Rokan” (Harimau Pidari dari Rokan) karano sangek sulik dikalahan, indak parnah manyarah, sarato indak namuah badamai jo Balando. Kataguhan sikapnyo dipacaliak-an jo caro manulak ajakan Kolonel Elout untuak badamai. Pado tanggal 28 Desember 1838, bentiang Dalu-dalu jatuah ka tangan Balando. Malalui pintu rahasio, baliau malolosan diri dari kapuangan Balando sarato sakutu-sakutunyo. Baliau maungsi sarato maningga di Seremban, Nagari Sambilan, Samananjuang Malayu pado tanggal 12 November 1882.
Karano jaso-jasonyo manantang panjajahan Balando, pado taun 1995 pamarentah maangkek baliau sabagai Pahlawan Nasional Indonesia.[6]
Politik | Abdul Halim · Achmad Soebardjo · Adam Malik · Adenan Kapau Gani · Alimin · Andi Sultan Daeng Radja · Arie Frederik Lasut · Djoeanda Kartawidjaja · Ernest Douwes Dekker · Fatmawati · Ferdinand Lumbantobing · Frans Kaisiepo · Gatot Mangkoepradja · Hamengkubuwana IX · Herman Johannes · Idham Chalid · Ida Anak Agung Gde Agung · Ignatius Joseph Kasimo Hendrowahyono · I Gusti Ketut Pudja · Iwa Koesoemasoemantri · Izaak Huru Doko · J. Leimena · Johannes Abraham Dimara · Kusumah Atmaja · Mangkunegara I · Maskoen Soemadiredja · Mohammad Hatta · Mohammad Husni Thamrin · Moewardi · Teuku Nyak Arif · Nani Wartabone · Oto Iskandar di Nata · Rasuna Said · Saharjo · Samanhudi · Soekarno · Sukarjo Wiryopranoto · Soepomo · Soeroso · Soerjopranoto · Sutan Syahrir · Syafruddin Prawiranegara · Tan Malaka · Tjipto Mangoenkoesoemo · Oemar Said Tjokroaminoto · Wahid Hasjim · Zainul Arifin |
---|---|
Militer | Abdul Haris Nasution · Andi Abdullah Bau Massepe · Basuki Rahmat · Tjilik Riwut · Gatot Soebroto · Harun Thohir · Hasan Basry · John Lie · R.E. Martadinata · Marthen Indey · Soedirman · Suprijadi · Oerip Soemohardjo · Usman Janatin · Yos Sudarso · Djatikoesoemo · Moestopo |
Kemerdekaan | Adisucipto · Abdul Rahman Saleh · Andi Djemma · Bagindo Azizchan · Halim Perdanakusuma · Slamet Rijadi · Iswahyudi · I Gusti Ngurah Rai · Robert Wolter Monginsidi · Sam Ratulangi · Supeno · Ario Soerjo · Sutomo (Bung Tomo) |
Revolusi | Ahmad Yani · Karel Satsuit Tubun · Mas Tirtodarmo Harjono · Katamso Darmokusumo · Opu Daeng Risadju · D.I. Pandjaitan · Pierre Tendean · Siswondo Parman · Sugiono · R. Suprapto · Sutoyo Siswomiharjo |
Pergerakan | Maria Walanda Maramis · dr. Soetomo · Wage Rudolf Soepratman · Wahidin Soedirohoesodo |
Sastra | |
Seni | Ismail Marzuki |
Pendidikan | |
Integrasi | Pajonga Daeng Ngalie Karaeng Polongbangkeng · Silas Papare · Syarif Kasim II dari Siak |
Pers | |
Pambangunan | |
Agamo | Ahmad Dahlan · Albertus Soegijapranata · Fakhruddin · Haji Abdul Malik Karim Amrullah · Hasyim Asyari · Hazairin · Ilyas Ya'kub · Mas Mansoer · Mohammad Natsir · Noer Alie · Nyai Ahmad Dahlan · Syech Yusuf Tajul Khalwati |
Perjuangan | Abdul Kadir · Achmad Rifa'i · Ageng Tirtayasa dari Banten · Andi Mappanyukki · Pangeran Antasari · Sultan Agung dari Mataram · Teungku Chik di Tiro · Cut Nyak Dhien · Tjoet Nyak Meutia · Pangeran Diponegoro · Raja Haji Fisabilillah · Hamengkubuwana I · Sultan Hasanuddin · Tuanku Imam Bonjol · Iskandar Muda dari Aceh · I Gusti Ketut Jelantik · Kiras Bangun · La Madukelleng · Mahmud Badaruddin II dari Palembang · Martha Christina Tiahahu · Nuku Muhammad Amiruddin · Nyi Ageng Serang · Pakubuwana VI · Pakubuwana X · Pattimura · Pong Tiku · Radin Inten II · Ranggong Daeng Romo · Sisingamangaraja XII · Tuanku Tambusai · Teuku Umar · Thaha Syaifuddin dari Jambi · Untung Suropati · Zainal Mustafa |