Toshmuhammad Aliyevich Sarimsoqov | |
---|---|
Тошмуҳаммад Алиевич Саримсоқов | |
Oʻzbekiston Fanlar Akademiyasi Prezidenti | |
Mansab davri 1946-yil – 1952-yilgacha | |
Shaxsiy maʼlumotlari | |
Tavalludi |
10-sentyabr 1915-yil Andijon |
Vafoti |
17-dekabr 1995-yil (80 yoshda) |
Mukofotlari |
|
Toshmuhammad Aliyevich Sarimsoqov (1915-yil 10-sentyabr Andijon viloyati Shahrixonda tugʻilgan — 1995-yil 17-dekabr Toshkentda vafot etgan) — matematik olim va jamoat arbobi, Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi akademigi (1943), Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1960), Mehnat Qahramoni (1990). Fizika-matematika fanlari doktori (1942), professor (1942)[1].
Sarimsoqov 1915-yilda Shahrixonda o‘zbek oilasida tug‘ilgan, 1931-yilda Qo‘qon shahridagi rus o‘rta maktabini tamomlagan; so‘ng O‘rta Osiyo Davlat universitetiga o‘qishga kirdi. U yerda u Vsevolod Romanovskiyning birinchi shogirdlaridan biri edi. 1936-yilda universitetning fizika-matematika fakultetini tamomlagach, universitetda qolib, u yerda aspiranturada tahsil oldi. Shu bilan birga assistent va dotsent lavozimlarida ham ishlagan. Qizil Armiya safida qisqa muddatli xizmatni o‘tab, 1942-yilda doktorlik dissertatsiyasini himoya qilish uchun universitetga qaytib keldi. Oʻsha yili u fan doktori ilmiy darajasini oldi[2][3][4].
1944-yilda Kommunistik partiyaga aʼzo bo‘lib, SSSR Oliy Kengashining uchinchi chaqiriq deputati bo‘lib ishlagan[5][6].
1943-yilda u oʻz universitetining rektori boʻldi va bu lavozimda 1944-yil iyungacha ishladi. 1943-yilda O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasi tashkil etilganda uning vitse-prezidenti bo‘ldi. 1947-yilda u uning prezidenti boʻldi va 1952-yilgacha bu lavozimni egalladi. Keyin yana O‘rta Osiyo davlat universiteti rektori lavozimiga qaytdi va 1958-yilgacha shu yerda ishladi. 1959—1971-yillarda O‘zbekiston SSR oliy taʼlim vaziri bo‘lib ishlagan, 1960-yilda Toshkent Davlat universitetiga rektori lavozimiga qaytgan. 1983-yilda yana O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasiga ishga qaytdi, 1988-yilda esa O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasi Prezidiumining maslahatchisi bo‘ldi. Uning asosiy oʻrganish yoʻnalishlari ehtimollik, statistika va funksional tahlil edi. Faoliyati davomida u 170 dan ortiq ilmiy maqolalar yozgan. Uning bir jinsli boʻlmagan Markov zanjirlari nazariyasi boʻyicha ishi zamonaviy akademik maqolalarda keltirilgan[7]. Mehnatlari uchun 1990-yil 3-aprelda Sotsialistik Mehnat Qahramoni unvoni berilgan. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi prezidenti maslahatchisi boʻlib ishlagan. 1995-yil 18-dekabrda Toshkentda vafot etgan[8][9][10].
Sotsialistik Mehnat Qahramoni (1990-yil 3-aprel)
Toʻrtta Lenin ordeni (1946-yil 23-yanvar, 1950-yil 16-yanvar, 1961-yil 15-sentyabr, 1990-yil 3-aprel)
Uchta Mehnat Qizil Bayroq ordeni (1944-yil 4-noyabr, 1957-yil 11-yanvar, 1971-yil 9-sentyabr)
"Shon-sharaf belgisi" ordeni (1965-yil 1-mart)
Oktyabr inqilobi ordeni (1975-yil 3-oktyabr)
"Mehnatdagi jasorat uchun" medali (1951-yil 6-noyabr)
"Buyuk xizmatlari uchun" ordeni (2002)[11]
Stalin mukofoti (1948)
Beruniy nomidagi Davlat mukofoti (1967)
Oʻzbekiston SSRda xizmat koʻrsatgan fan va texnika arbobi (1960)[12].
Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |