Ovo je članak o godini 1941

.

Godina 1940 (MCMXL) bila je prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru (link pokazuje kalendar).

Događaji

Januar/Siječanj

• 1. 1. - Anton Korošec upozorava Slovence na komuniste, "jevrejske" slobodne zidare i strance.
• 2. 1. - Sovjetska podmornica S-2 naletela na minu u švedskim vodama i potonula, 50 mrtvih.
• 5. 1. - Smenjen britanski sekretar za rat Leslie Hore-Belisha - bio je u lošim odnosima sa vojskom, naročito gen. Gortom, faktor je mogao biti i antisemitizam.
• 7 - 9. 1. - Britanci izgubili tri podmornice: Undine, Starfish i Seahorse.
• 8. 1. - Zimski rat: završena Bitka kod Suomussalmija, velika finska pobeda nad sovjetskim snagama.
• 8. 1. - Japanski premijer Fumimaro Konoe popularisao dvosmisleni slogan Hakkō ichiu (približno "ceo svet pod jednim krovom").
• 10. 1. - Mechelenski incident - u Belgiji pao nemački avion u kome su bili planovi za invaziju regiona Nizozemske (napad bio planiran za 14. 1.).
• 11. 1. - Prikazana komedija His Girl Friday.
• 11. 1. - Vlada KJ usvojila Uredbu o izboru narodnih poslanika - predviđeno tajno glasanje, kuglicama, u 57 izbornih okruga (izmene i dopune u martu^[1]).
• 11. 1. - Zima: jutarnja temperatura u Beogradu oko -16, uz košavu; vejavice u celoj zemlji (u Engleskoj, reka Temza se 17. 1. zaledila prvi put od 1888). U Sandžaku je narednih dana -31 stepen, na Savi kod Slavonskog broda ima 20 cm leda.^[2] Na Bogojavljenje u Beogradu nisu bacali krst u Savu jer je bila zaleđena.
• 14 - 17. 1. - Knez Pavle i kneginja Olga u poseti Zagrebu. Potpisana Uredba o izbornom redu i ustrojstvu Sabora Banovine Hrvatske.
• 17. 1. - Staljin potvrdio smrtne kazne za 346 osoba (Isak Babelj, Vsevolod Mejerholjd, Nikolaj Ježov...).
• 18. 1. - Otvoren logor Bileća za komuniste, radi do novembra. Tu su Moša Pijade, Ivo Lola Ribar, Ivan Milutinović... Komuniste iz Hrvatske zatvaraju u logor Lepoglava.
• 18. 1. - Gen. Petar Kosić preuzeo dužnost načelnika Glavnog đeneralštaba od Dušana Simovića (zameniće se u martu 1941).
• 22. 1. - Italijanski putnički brod Orazio potonuo nakon požara nedaleko od Toulona, 106 mrtvih.
• 23. 1. - Razgovor Ćano - Pavelić: nakon ustanka i italijanske intervencije, uspostavila bi se nezavisna Hrvatska, koja bi uključivala i Sloveniju i bila u monetarnoj i carinskoj uniji sa Italijom (uz mogućnost personalne unije).
• 24. 1. - Na ulasku u šibensko pristanište potonuo razarač "Ljubljana".
• 24. 1. - Prikazan film The Grapes of Wrath.
• 29. 1. - Iskliznuće voza i požar na stanici Ajikawaguchi kod Osake u Japanu, najmanje 181 poginuli.
• januar ili februar - Bivši premijer Milan Stojadinović osnovao Srpsku radikalnu stranku (protivi se Sporazumu Cvetković-Maček).

Februar/Veljača

• 1 - 15. 2. - Zimski rat: druga Bitka kod Summe je uspešna sovjetska ofanziva na Karelijskom zemljouzu.
• 2. 2. - Streljan sovjetski pozorišni reditelj Vsevolod Mejerholjd.
• 2 - 3. 2. - Zasedanje stalnog saveta Balkanskog sporazuma (Grčka, Turska, Jugoslavija, Rumunija) u Beogradu - za neutralnost.
• 5. 2. - Saveznička visoka komanda usvojila planove za pomoć Finskoj preko Norveške i Švedske počevši od 20. 3..
• 7. 2. - Premijera dugometražnog crtaća "Pinokio".
• 10. 2. - Tom and Jerry se prvi put pojavljuju (mada ne pod tim imenima) u crtaću Puss Gets the Boot.
• 11. 2. - U Moskvi potpisan Nemačko-sovjetski trgovački sporazum: SSSR izvozi sirovine a Nemačka ratni materijal i mašineriju.
• 11. 2. - U Beogradu osnovana Jugoslovensko-bugarska privredna komora.
• 11. 2. - Čeda Milić, starešina mostarske sokolske župe, napadnut sa grupom sokola u Imotskom od strane pripadnika Hrvatske seljačke zaštite.^[3]
• 12. 2. - Sovjeti probili Mannerheimovu liniju.
• 12. 2. - U Firth of Clyde potopljena nemačka podmornica U-33, kod posade pronađena tri rotora Enigme.
• 15. 2. - Nova rojalistička vlada Bugarske na čelu sa Bogdanom Filovim (do 1943).
• 15. 2. - Snijeg pao po drugi put ove zime na Hrvatskom primorju, od lavina u okolici Tomislavgrada proteklih dana stradalo 13 osoba. Sutradan u Zagrebu najniža temperatura -27, u Beogradu -24, u Sarajevu -28, u Dubrovniku -3^[4] (prema meteo izveštaju, najniža temperatura u Beogradu je 15. 2., -17.8).
• 16. 2. - Altmarkov incident: Britanci u norveškim vodama zarobili nemački tanker "Altmark" na kome se nalazilo 299 zarobljenih britanskih trgovačkih mornara - Norveška protestuje zbog kršenja neutralnosti.
• 19. 2. - Predsednik Paragvaja José Félix Estigarribia raspustio skupštinu i ukinuo ustav, ali već u septembru gine u avionskoj nesreći kada ga nasleđuje Higinio Moríñigo.
• 19. 2. - Umro lider Demokratske stranke Ljubomir Davidović, nasleđuje ga Milan Grol.
• 22. 2. - Mali Tenzin Gjatso postaje 14. Dalaj Lama, nakon što je prepoznat kao reinkarnacija prethodnog.
• 22. 2. - Katastrofalni početak nemačke Operacije Wikinger, presretanja britanskih ribarskih plovila: razarač Leberecht Maass pogođen od nemačkog bombardera (280 mrtvih), Max Schultz tokom spasavanja naleteo na minu (308 mrtvih).
• c. 26. 2. - Zagrebačka policija uhapsila 26 frankovaca i ekstremista, među kojima su doktori Mile Budak i Stjepan Buć.^[5] Frankovački listovi "Hrvatski narod" i "Nezavisnost", koji su pisali oštro protiv Mačeka i HSS, zabranjeni 2. marta.
• 29. 2. - 12. dodjela Oscara: najbolji film je Gone with the Wind, ukupno deset nagrada, od čega dve počasne; Hattie McDaniel je prva nagrađena crna osoba.

Mart/Ožujak

• 1. 3. - Britanci proširili blokadu na italijanske brodove koji voze nemački ugalj iz Roterdama - Nemačka i Italija se sporazumeli 12. marta o kopnenom prevozu, milion tona mesečno.
• 1. 3. - U KJ potrebne karte za kupovinu benzina.^[6]
• 3 - 9. 3. - RMS Queen Elizabeth tajno obavila svoje prvo putovanje, do Njujorka - tokom rata će transportovati trupe.
• 5. 3. - Mačekov proglas osuđuje postavljanje eksplozivnih naprava u Zagrebu (šest telefonskih govornica 24. 2. i Sudbeni stol 4. 3., bez žrtava), osuđuje "rad hegemonista i hrvatskih reakcionara".
• 5. 3. - Sovjetski Politbiro odobrio Berijin predlog da se likvidira poljski oficirski kor (→ Katinjski masakr).
• 12. 3. - Moskovskim ugovorom okončan Zimski rat - Finska gubi 10% teritorije uključujući Viborg. U evakuaciji Finske Karelije, 422.000 ljudi se seli u Finsku.
• 16. 3. - Brod "Slava" sušačke Atlantske plovidbe naleteo na minu u Bristolskom kanalu i potonuo, stradao jedan član posade.
• 17. 3. - Vlak udario u odron kod Ozlja i pao u Kupu.^[7]
• 17. 3. - Zvanično otvorena Jugoslovensko-rumunska trgovinska komora.
• 18. 3. - Sastanak Hitlera i Mussolinija na Brennerskom prijevoju - Hitler ga obaveštava da predstoji ofanziva na zapadu; Italija nije spremna ali priključiće se kada dođe vreme.
• 19. 3. - Bombardovanje baze Hörnum na ostrvu Sylt prvi je britanski napad na nemačko tlo, tri dana nakon što je napadnuta baza Scapa Flow.
• 21. 3. - Paul Reynaud je novi francuski premijer nakon što je Daladier praktično izgubio poverenje.
• 24. 3. - Lahorska rezolucija Sveindijske muslimanske lige traži stvaranje suverenih država za muslimane unutar Britanske Indije (Dan Pakistana i Dan republike je 23. mart).
• 24. 3. - Uskršnja magnetska oluja: polarna svjetlost i magnetne smetnje u Evropi, uključujući Jugoslaviju, i Americi^[8] (slabija aurora nego 1938?).
• 28. 3. - Saveznički ratni savet se dogovorio da neće sklapati separatni mir sa Nemačkom i da će minirati norveško priobalje, ne bi li nemačka reakcija opravdala intervenciju u Norveškoj (→ Operacija Wilfred).
• 30. 3. - U Nankingu proglašena kolaboracionistička Reorganizovana nacionalna vlada Republike Kine na čelu sa Wang Jingweijom.
• 31. 3. - Iz Beogradske sekcije Jugoslovenskog auto-kluba osnovan Srpski automobilski klub (unitarni AKJ se deli u tri kluba, srpski, hrvatski i slovenački, povezana u Savez auto-klubova KJ).
• 31. 3. - Karelska ASSR, deo RSFSR, i novopriključene teritorije postaju zasebna Karelo-Finska Sovjetska Socijalistička Republika (od 1956. opet Karelska ASSR, od 1991. Republika Karelija unutar RF).
• 31. 3. - Novi premijer Iraka je Rashid Ali al-Gaylani, nacionalista naklonjen Osovini.
• mart - maj - Anglo-francuska izviđanja i pripreme za eventualni udar na sovjetske izvore nafte oko Bakua (→ Operation Pike).

April/Travanj

• 1. 4. - Na snazi je Uredba o finansiranju Banovine Hrvatske, čime ona dobija samostalne izvore prihoda.
• 2. 4. - Hrvatska - Švicarska 4:0 - prva službena utakmica hrvatske nogometne reprezentacije.
• 3. 4. - Katinjski masakr: Sovjeti počinju ubijanje poljskog oficirskog kora i inteligencije.
• ca. 3. 4. - Katastrofalne poplave Save, Dunava, Tise... U Beogradu je najveći ikad vodostaj jer nasip oko Pančevačkog rita sprečava razlivanje vode.^[9]
• 5. 4. - Operacija Wilfred: britanski brodovi zaplovili prema Norveškoj, nakon što su obavešteni o gomilanju trupa u nemačkim lukama (mine postavljene 8. 4.); istovremeno Plan R 4 predviđa invaziju Norveške.
• 9. 4. - Operacija Weserübung: nemački ultimatum Danskoj i Norveškoj,
  • Danska je okupirana za šest sati;
  • Norveška odlučuje da se bori, uz pomoć saveznika (→ Norveška kampanja); nadomak Osla potopljena nemačka krstarica Blücher sa 600-1000 života.
  • Vidkun Quisling proglasio novu vladu Norveške, ali niko je ne prihvata, služiće kao figura.
• 12. 4. - Britanci zauzeli strateške Farske Otoke (danski posed).
• 12. 4. - U SAD prikazan Hitchcockov film Rebecca.
• 17. 4. - Sednica Izvršnog odbora Dunavske komisije u Beogradu: zabranjen prevoz ratnog materijala bez prethodne dozvole.
• 19. 4. - Milan Stojadinović interniran iz Beograda nakon navodnog pronalaska "kompromitujućeg materijala" (mesta boravka do marta 1941: Rudnik, Karan, Ilidža).
• 19. 4. - Teodor Pavlović skočio padobranom sa 6.000 m kod Zagreba.^[10]
• 20. 4. - Počeo generalni štrajk u avionskoj industriji u Beogradu, Zemunu i Rakovici.
• 21. 4. - Akrobata Dragoljub Aleksić prvi put leteo, iznad Kalemegdana, držeći se zubima za avion.
• 22. 4. - Gradski prevoz u Beogradu: kružna autobuska linija 27 od Narodnog pozorišta do Groblja i Karaburme je zamenila dve tramvajske linije, čekanje je "pet minuta" umesto 15-30^[11] (Kalemegdan-Groblje i Beograd-Zemun još u martu^[12]).
• 23. 4. - Požar u Rhythm Night Club-u u Natchez, Mississippi - stradalo 209 gostiju.
• 24. 4. - Josef Terboven imenovan na čelo Reichskommissariat Norwegen, stvarna vlast u Norveškoj.

Maj/Svibanj

• 4. 5. - Saveznička Namsoska kampanja u Norveškoj završena evakuacijom prošle noći, potopljeni razarači Afridi (britanski) i Bison (francuski).
• 5. 5. - Posle 25 dana okončana Bitka za tvrđavu Hegra, čime su Nemci potpuno ovladali južnom Norveškom.
• 7. 5. - Semjon Timošenko narodni komesar odbrane SSSR umesto Vorošilova (do 1941).
• 8. 5. - Rafael Ángel Calderón Guardia postaje predsednik Kostarike (do 1944), posvećuje se socijalnim pitanjima.
• 10. 5. - Bitka za Francusku: Nacistička Njemačka napada Francusku, Belgiju, Nizozemsku i Luksemburg (okupiran istog dana).
• 10. 5. - Neville Chamberlain daje ostavku popodne, Winston Churchill odmah prihvata kraljevu ponudu mandata (premijer 1940-45. i 1951-55.).
• 10. 5. - Operation Fork: britanska invazija Islanda (danski posed).
• 11. 5. - U Moskvi sklopljen ugovor o trgovini i moreplovstvu između SSSR i Kraljevine Jugoslavije.
• 11. 5. - Bitka za tvrđavu Eben-Emael u Belgiji: nemački padobranci zauzeli utvrđenje i dva obližnja mosta.

• 13. 5. - Prvo Čerčilovo obraćanje Parlamentu: "ne mogu ponuditi ništa osim krvi, muke, suza i znoja".
• 14. 5. - Jako bombardovanje Roterdama, nemačke snage ulaze u grad.
• 12 - 15. 5. - Invazija Nemačke na Francusku: Sedanska bitka je važna nemačka pobeda, osvojeni svi mostovi preko Meze - sledi trka prema La Manšu (Heinz Guderian nastupa agresivno, mimo naređenja).
• 15. 5. - Holandija se ujutro predala, od 29. 5. njen rajhskomesar je Arthur Seyss-Inquart.
• 15. 5. - U SAD utemeljen lanac brze prehrane McDonalds i pojavile se najlon čarape.
• 16 - 17. 5. - Vlada KJ donosi uredbe protiv špekulanata i za neutralnost štampe; zabranjeno slušanje stranih radio stanica.^[13], ministarstvo UP sutradan zabranjuje zborove, manifestacije, javne povorke i skupove.
• 17. 5. - Pad Brisela.
• 19. 5. - Lokalni izbori u Banovini Hrvatskoj (javno glasanje, većnici u gradskim opštinama su ranije imenovani od bana, počevši od Mostara 23. aprila): od 625 opština HSS i SDK dobili 564^[14] (izbori u šest srezova i šest opština su bili odloženi^[15]).
• 20. 5. - Njemačke Guderijanove trupe izbile na La Manche.
• 20. 5. - Otvoren logor Auschwitz, prvi stižu politički zatvorenici; komandant je Rudolf Höss.
• 22. 5. - Zakon o vanrednim ovlašćenjima daje britanskoj vladi kontrolu nad građanima i svom imovinom.
• 24. 5. - U skladu sa Rundstedtovim zahtevom, Hitler radi konsolidacije zaustavio na tri dana napredovanje ka Dunkirku.
• 24. 5. - Oružani napad na kuću Lava Trockog u Meksiku, ovaj put je preživeo.
• 27. 5. - 3. 6. - Operation Dynamo - Evakuacija iz Dankerka opkoljenih britanskih, francuskih i belgijskih vojnika, njih ukupno 338.226.
• 28. 5. - Belgijski kralj Leopold III potpisao predaju armije, što je predsednik vlade ocenio protivustavnim.
• 29. 5. - Hitler naredio aneksiju Eupen-Malmedyja i drugih krajeva koje je Versajski ugovor dodelio Belgiji. Za ostatak zemlje je nadležna uprava u Belgiji i sjevernoj Francuskoj.

Jun/Juni/Lipanj

• 3. 6. - Luftwaffe prvi put bombarduje Pariz.
• 4. 6. - Nemci zauzeli Dunkirk i zarobili 30-40.000 preostalih francuskih vojnika.
• 4. 6. - Čerčilov govor Parlamentu: "Nećemo posrnuti. Borićemo se na plažama... Nikada se nećemo predati".
• 5. 6. - Fall Rot (Postavka Crveno): počinje druga faza nemačke invazije Francuske, napad preko reka Some i Ene od 9. 6.
• 6. 6. - Jedan francuski avion uveče bacio bombe na fabrike na severnom kraju Berlina.
• 7. 6. - Britanci evakuisali norvešku kraljevsku porodicu i vladu; istog dana izgubili nosač aviona HMS Glorious sa 1.207 života, kao i prateće razarače HMS Acasta i HMS Ardent sa 160 odn. 150 ljudi.
• 10. 6. - Italija proglašava rat V. Britaniji i Francuskoj (→ Italijanska invazija Francuske ili Alpska bitka).
• 10. 6. - Norveška se predaje Nemcima; Francuska vlada beži u Tours.
• 11. 6. - Počinje Opsada Malte (do novembra 1942).
• 14. 6. - Nemci zauzeli Pariz bez otpora, francuska vlada beži iz Tura u Bordo.
• 14. 6. - Španci zauzeli Tangersku internacionalnu zonu u Maroku.
• 14. 6. - Sovjetski bombarderi oborili finski putnički avion Kaleva, 9 mrtvih - finska vlada se ne usuđuje da protestuje.
• 15. 6. - Sovjetska aneksija baltičkih država: sovjetske trupe nakon ultimatuma ulaze u Litvaniju, dva dana kasnije isto se događa Estoniji i Letoniji.
• 16. 6. - Predlog Franko-britanske unije, kako bi se Francuska odvratila od kapitulacije - francuski ministri odbijaju. Novi francuski premijer postaje maršal Philippe Pétain koji odmah traži primirje.
• 17. 6. - Nemački bombarder potopio britanski brod RMS Lancastria sa evakuisanim vojnicima, procenjeno 4.000 mrtvih (ratna cenzura to nije objavila); istog dana u bombardovanju železničke stanice Rennes eksplodirao voz sa municijom pored kompozicija sa vojnicima i izbeglicama, 800-1.000 mrtvih.
• 18. 6. - Apel 18. juna: Charles de Gaulle uputio prvu poruku iz Londona okupiranoj Francuskoj: "Francuska je izgubila bitku. Ali... nije izgubila rat".
• 18. 6. - Čerčilov govor: "neka ljudi kažu, ovo je bio njihov najbolji čas".
• 19. 6. - Brod "Labud", Jugoslavenske plovidbe d.d., Sušak, kod Irske potopila podmornica U-32, svi članovi posade se spasli^[16][17].
• 21. 6. - Vladajući Front nacionalnog preporoda u Rumuniji reorganizovan u Partiju Nacije, sa obaveznim članstvom za službenike i rehabilitovanom Gvozdenom gardom.
• 21. 6. - Italijani započeli kopnenu ofanzivu protiv Francuske, slabo napredovanje.

• 22. 6. - Francuska potpisuje primirje (kapitulaciju) sa Nemačkom u 18:36 u Compiègnu (na istom mestu i istom vagon-restoranu u kome je Nemačka potpisala kapitulaciju 1918). Primirje stupa na snagu 25. juna, zajedno sa italijanskim primirjem.
  • sever i zapad je pod nemačkom okupacijom, delimično u celini sa Belgijom, Zone interdite je namenjena naseljavanju Nemaca;
  • ostatak je Država Francuska sa sedištem vlade u Vichyju (od novembra 1942. takođe pod okupacijom).
• 23. 6. - Hitler posetio Pariz.
• 23. 6. - 2. 12. - U Lisabonu se održava Izložba portugalskog sveta (→ pt), proslava režima Estado Novo.
• 24. 6. - Kraljevina Jugoslavija uspostavila diplomatske odnose sa Sovjetskim Savezom (među poslednjima u Evropi).
• 24. 6. - Potpisano italijansko-francusko primirje - okupaciona zona je vrlo mala, mada će biti proširena 1942. (→ Italijanska okupacija Francuske).
• 24/25. 6. - Operacija Collar je prva britanska komandoska misija u ovom ratu, izviđanje u Pas-de-Calais.

• 28. 6. - Sovjetska aneksija Besarabije i Sjeverne Bukovine: nakon sovjetskog ultimatuma od pre dva dana, Rumunija ustupa teritorije.
• 28. 6. - Bitka Esperovog konvoja, prvi pomorski okršaj Italijana i britansko-australske flote.
• 28. 6. - Smenjen egipatski premijer Ali Mahir Paša koji se protivio objavi rata Silama osovine.
• 29. 6. - Po odluci pape Pija XII., počela se slaviti Hrvatska Sveta Godina, povodom 1300. godišnjice kršćanstva u Hrvata.
• 30. 6. - Počinje Njemačka okupacija Kanalskih otoka - jedina britanska teritorija pod njemačkom okupacijom.

Jul/Juli/Srpanj

• 1. 7. - Rumunija se odriče anglo-francuskih garancija od prošle godine.
• 1. 7. - Mitsubishi A6M Zero ulazi u japansku službu.
• 2. 7. - Nemačka podmornica potopila britanski brod SS Arandora Star koji je prevozio italijanske i nemačke internirce i zarobljene - 865 mrtvih.
• 2. 7. - Vlada KJ donela uredbu o tri bezmesna dana u nedelji, umesto dva (sreda, četvrtak i petak, praktično od 10. 7., nije protegnuta na Hrvatsku).
• 3. 7. - Napad na Mers el-Kébir (Operacija Catapult): Britanci napali flotu Višijevske Francuske u Oranu i Mers-el-Kebiru, potopljen bojni brod Bretagne, poginulo 1.297 Francuza - Višijevska Francuska sutradan prekida diplomatske odnose sa Britanijom.
• 4. 7. - U Rumuniji imenovan pronemački premijer Ion Gigurtu, zemlja napušta Društvo naroda (11. 7.) i želi da se priključi Osovini.
• 4. 7. - Istočnoafrička kampanja: Italijani zauzeli Kasalu u Anglo-Egipatskom Sudanu.
• 7. 7. - U Beograd stigao Viktor Plotnjikov, prvi poslanik SSSR u KJ; manifestacije u gradu (poslanik u Moskvi Milan Gavrilović).
• 9. 7. - Pomorska Bitka kod Kalabrije, obe strane tvrde da su pobedile.
• 10. 7. - Počinje Bitka za Britaniju, nemačka vazdušna kampanja protiv ostrva; od 4. 7. do 12. 8. to je Kanalkampf, napadi na konvoje u La Manšu i vazdušne bitke iznad istog.
• 10. 7. - Višijevska Francuska: usvojen ustavni zakon po kome je Peten šef države sa punim ovlašćenjima, premijer je Pierre Laval (1940. i 1942-44.) - kraj Treće republike.
• 15. 7. - Alsace-Lorraine praktično priključeni Nemačkoj, pomeranjem carinske granice (aneksija je izvedena de fakto, ne i de jure).
• 15. 7. - Nova uredba o opijumu u KJ povećava cenu sa oko 25 na 40 dinara po jedinici morfina (rat je izazvao povećanje tražnje).
• 19. 7. - Feldmaršalska ceremonija u Berlinu: unapređeno 12 generala a feldmaršal Gering unapređen u specijalno kreirani čin rajhsmaršala.
• 21. 7. - U Moskvi proglašene Estonska, Letonska i Litvanska SSR (3. 8. uključene u SSSR) - dva dana kasnije izdata Wellesova deklaracija kojim su SAD odbile priznati okupaciju i aneksiju (ostaje na snazi do 1991. i obnove baltičkih država).
• 22. 7. - Osnovana britanska Uprava za specijalne operacije (SOE).
• 24. 7. - Nemci u La Manšu potopili francuski brod Meknés sa repatriranim mornarima, 416 mrtvih.
• 25. 7. - Raport u Grütliju: komandant švajcarske vojske Henri Guisan se obraća oficirskom koru - zemlja će se braniti od svakog napadača, makar bajonetima, nikada se neće predati (→ Nacionalni redut i Operacija Tannenbaum, neostvareni nemački plan).
• 26. 7. - Osnovano Povlašteno gospo­darsko društvo Banovine Hrvatske (POGOD)^[18]
• 27. 7. - Duško Dugouško/Zekoslav Mrkva se pojavljuje prvi put pod tim imenom u crtaću A Wild Hare (takođe i Elmer Davež).
• 27. 7. - Požar u oknu Sveti Aleksandar aleksinačkog rudnika uglja, stradalo 11 rudara.^[19]
• 29. 7. - Hitler odlaže planirani napad na SSSR sa jeseni na sledeće proleće.

Avgust/August/Kolovoz

• 1. 8. - Pod pritiskom vlade, objavljeno raspuštanje masonske Velike lože "Jugoslavija" (tj. 30. jula je naređeno da se majska zabrana zborova i skupova odnosi i na masone).
• 1. 8. - Japanski ministar ino. poslova Yōsuke Matsuoka objavio koncept Velike istočnoazijske sfere koprosperiteta
• 2. 8. - Osnovana Moldavska Sovjetska Socijalistička Republika, od delova ranije rumunske Besarabije i pojasa Moldavske ASSR.
• 2. 8. - Charles de Gaulle u odsustvu osuđen u Francuskoj na smrt "za izdaju".
• 2. 8. - Luksemburg pod civilnom nemačkom upravom (Chef der Zivilverwaltung je Gustav Simon), 7-og je naređeno uvođenje nemačkog jezika u štampi, školstvu, administraciji, sudstvu, natpisima...
• 3 - 19. 8. - Italijansko osvajanje Britanskog Somalilanda (okupacija traje manje od šest meseci).
• 5. 8. - Otvaranje redovnog vazdušnog saobraćaja Beograd – Bar.
• 9. 8. - Wilhelm Keitel potpisao direktivu Aufbau Ost ("Izgradnja na istoku") - priprema za napad na SSSR.
• 10. 8. - Antisemitski zakon u Rumuniji.
• 10. 8. - Ministar prosvete dr. Korošec doneo odluku o obaveznom učenju nemačkog jezika u gimnazijama od prvog razreda.^[20]
• 10. 8. - Zagrebačka "Nova srpska riječ" donosi članak o "milijardama" utrošenim "za vaspitanje građana u duhu bratstva i jedinstva".^[21]
• 10. 8. - 18. 9. - Na beogradskom Kalemegdanu održane prve Svečane pozorišne igre.
• 12. 8. - U Italiji se pokreće slučaj Dauta Hodže (Daut Hoxha), čamerijskog separatiste/bandita, kome je pre dva meseca neko odsekao glavu na albansko-grčkoj granici.
• 13. 8. - Bitka za Britaniju: Adlertag, početak glavne faze nemačkih vazdušnih udara na Britaniju, pokušaj uništenja RAF, zatim napadi na luke i industriju.
• 13. 8. - Zabranjene masonske lože u Banovini Hrvatskoj (pre svega u Zagrebu).
• 13. 8. - U padu aviona kod Canberre gine 10 osoba, od toga tri australska ministra i načelnik generalštaba.
• 14. 8. - U Berlinu osnovano preduzeće Jugo-Montan a.d., predsednik upravnog odbora je Franz Neuhausen - bave se rudarstvom i obaveštajnim radom u Jugoslaviji. Neuhasuen je ove godine i na čelu Francuskog društva Borskih rudnika a. d. - francuski kapital u borskim rudnicima je istisnut nemačkim, na urgiranje Lavala i Pétaina^[22] - Lavalu će to biti pomenuto u optužnici posle rata.

• 15. 8. - Bitka za Britaniju: Crni četvrtak za Nemce, izgubili 76 aviona prema britanskih 34.
• 15. 8. - Italijanska podmornica potopila grčku zaštićenu krstaricu Elli usidrenu kod Tinosa.
• 17. 8. - Hitler naređuje totalnu blokadu Engleske.
• 18. 8. - The Hardest Day: opšti napad na RAF, obe strane imaju velike gubitke.
• 20. 8. - Čerčil o RAF-u: "nikada u oblasti ljudskog sukoba nije toliko mnoštvo dugovalo takvoj nekolicini".
• 20. 8. - Kineski komunisti pokreću Ofanzivu sto pukova protiv Japanaca.
• 21. 8. - Rumunija zaključila sporazum sa Bugarskom o vraćanju južne Dobrudže (formalizovano 7. 9.).
• 21. 8. - Lav Trocki umro u Meksiku od rana koje mu je prethodnog dana naneo agent NKVD-a.
• 22. 8. - "Aeroputov" avion "Lokid Elektra" na liniji Zagreb-Split udario, po nevremenu, u velebitski Počiteljski vrh - poginula dva člana posade i deset putnika.
• 24. 8. - Počinje kritična faza Bitke za Britaniju - napadi na RAF-ove piste; bačene bombe na zapadni London, izgleda greškom, na šta će Britanci uzvratiti bombardovanjem Berlina 25/26. 8.
• 24. 8. - Nemački bojni brod Bismarck ulazi u službu.
• 26. 8. - Sednica vlade KJ održana u Zagrebu, na godišnjicu Sporazuma. Objavljena Uredba o sreskoj samoupravi u Banovini Hrvatskoj: srezovi imaju skupštine i upravne odbore.
• 26. 8. - Objavljena Uredba o merama u svrhu snabdevanja stanovništva i vojske hlebom: moguć prinudan otkup pšenice, jednolična meljava, "narodni hleb".
• 27. 8. - Otkriven asteroid 1700 Zvezdara (astronom Petar Đurković).
• 27. 8. - General Leclerc zbacio višijevske vlasti u Kamerunu, sutradan se pridružili i Francuski Kongo i Ubangi-Šari.
• 30. 8. - Druga Bečka arbitraža: pod nemačkim i italijanskim pritiskom, Rumunija ustupa severnu Transilvaniju Mađarskoj.
• kolovoz - Zemaljsko savetovanje Narodne (Crvene) pomoći u Zagrebu.
• 31. 8. - Nov Douglas DC-3 pao kod Lovettsville, Virginia, 25 mrtvih.

Septembar/Rujan

• 2. 9. - Sporazum SAD i V. Britanije: SAD daje 50 razarača za pratnju u zamenu za 99-godišnji najam britanskih baza u severnom Atlantiku, Karibima i Bermudi.
• 5. 9. - Mađarske trupe na čelu sa regentom Hortijem ulaze u dodeljenu rumunsku teritoriju (do 13. 9.).
• 5. 9. - Uz pomoć sovjetskih ledolomaca nemačka pomoćna krstarica Komet prešla u Tihi okean.
• 6. 9. - Rođendan kralja Petra II (17): četiri sokolske štafete stižu u Beograd^[23], kralj je u Ljubljani otkrio konjaničku statuu svog oca Aleksandra I.
• 6. 9. - Završena druga biciklistička Trka oko Srbije, pobednik je Janez Peternel.
• 6. 9. - Posle nereda u zemlji, rumunski kralj Karol II abdicira u korist sina Mihaila I i beži iz zemlje; Ion Antonescu је premijer sa diktatorskim ovlašćenjima (od 14. 9. sa titulom Conducător); potpredsednik vlade je šef Gvozdene garde Horia Sima, proglašena је Nacionalna legionarska država.
• 6. 9. - Otkriven asteroid 1554 Jugoslavija (astronom Milorad B. Protić).
• 7. 9. - Krajovski sporazum: Rumunija vraća Bugarskoj Južnu Dobrudžu, uz razmenu stanovništva (bugarska vojska ulazi 21. septembra).
• 7. 9. - Bitka za Britaniju: nemački dnevni napadi usmereni na gradove umesto RAF-ovih poletišta, u Londonu prva od 57 uzastopnih noći pod bombama (→ The Blitz).
• 8. 9. - Antiratne demonstracije u beogradskom Košutnjaku, ima i mrtvih.
• 8. 9. - Na Venecijanskom festivalu prikazan izuzetno popularni nemački antisemitski film Jud Süß.

• 8 - 9. 9. - Šesta zemaljska konferencija SKOJ-a u Zagrebu - nastavlja se politika učešća komunističkih omladinaca u masovnim organizacijama (nasuprot "sektaštvu").
• 9. 9. - Italijansko bombardovanje Palestine: 137 poginulih u Tel Avivu.
• 9. 9. - Masakr u Trezni: mađarska vojska pucala na seljane u mestu Treznea u severnoj Transilvaniji, 93 mrtvih; pet dana kasnije u Ipu ubijeno 158 Rumuna.
• 9. 9. - Vojne vežbe na Torlaku kod Beograda.

• 9 - 16. 9. - Italijanska invazija Egipta: napredovali su stotinak kilometara, zauzeli su Sidi Barrani (nisu napali britansku glavninu).
• 12. 9. - Otkriveni crteži u francuskoj pećini Lascaux.
• 12. 9. - Britanska Tizardova misija stigla u SAD: nadaju se pomoći američkih industrijskih potencijala za istraživanje, zauzvrat donose kavitacioni magnetron (deo radara) i neke druge pronalaske.
• 15. 9. - Battle of Britain Day: Luftwaffe izvodi najveći napad na London ne bi li namamila RAF u uništenje, ali Britanci odnose prevagu.
• septembar - Gomilanje italijanske vojske na jugoslovenskoj granici, ali Hitler nije za upotrebu sile^[24].
• 16. 9. - U SAD potpisan Zakon o selektivnoj obuci i službi - prva mirnodopska regrutacija u istoriji nacije (obuhvata oko 16 miliona ljudi).
• 16. 9. - Uveče, na Mirogojskoj cesti, pucano na kola grofa Josipa Bombelesa.
• 17. 9. - Hitler odlaže Operaciju Morski lav, plan invazije Velike Britanije.
• 18. 9. - Britanski putnički brod SS City of Benares potopljen na Atlantiku, stradalo 260 osoba, od čega 80 evakuisane dece.

• 21/22. 9. - Nemački podmornički "vučji čopor" potopio 11 od 43 broda konvoja HX 72 na Zapadnim prilazima Britanskim ostrvima.
• 22. 9. - U Beogradu počela prodaja jednoobraznog "narodnog hleba"^[25].
• 22 - 26. 9. - Japanska invazija Francuske Indokine: kako bi se zatvorile kineske rute snabdevanja, Japanci zauzimaju sever teritorije; Višijevska Francuska je dozvolila stacioniranje japanskih snaga ali ovi prekoračuju sporazum pa dolazi do borbi.
• 23 - 25. 9. - Dakarska bitka: neuspešni saveznički pokušaj da od Višijevske Francuske oduzmu Dakar u Senegalu. Francuski avioni iz Maroka i Alžira bombarduju Gibraltar.
• 24. 9. - U Velikoj Britaniji uvedena odlikovanja George Cross i George Medal.
• 26. 9. - SAD uvodi embargo na izvoz otpadnog metala u Japan.
• 27. 9. - Trojni pakt Sila osovine: Rim-Berlin-Tokio.
• 28/29. 9. - Heim ins Reich - preseljenje Besarapskih Nijemaca: prve grupe stigle, nakon trodnevnog putovanja, u logor kod Zemuna, odakle nastavljaju za Beč^[26] (93.000 ljudi, nastanjeni su u Poljskoj).
• 29. 9. - Rumunija istupila iz Balkanskog pakta.
• 29. 9. - Dva aviona Avro Anson se sudarila iznad Brocklesbyja u Novom Južnom Velsu, zaglavila se zajedno nakon čega je pilot jednog uspeo da ih spusti.

Oktobar/Listopad

• 3. 10. - Štab primorske armijske oblasti tvrdi za mlađe katoličke sveštenike i za katoličko udruženje "Križari" da su "pavelićevci".
• 3. 10. - U Višijevskoj Francuskoj doneseni prvi antisemitski zakoni.
• 4. 10. - Fritzie Zivic pobedio Henryja Armstronga u Njujorku za svetsku titulu u velter kategoriji.
• 4. 10. - Čeoni sudar brzog i teretnog voza kod Kusatka, četvoro mrtvih.
• 5. 10. - U Kraljevini Jugoslaviji donesene Uredba o merama koje se odnose na Jevreje u pogledu obavljanja radnja sa predmetima ljudske ishrane i Uredba o ograničenju školovanja lica jevrejskog porekla - npr. na Beogradskom univerzitetu, od 118 upisanih bi ostalo 17, plus deca zaslužnih^[27].
• 5. 10 - Usled oskudice benzina i guma u KJ zabranjen automobilski saobraćaj od 22 do 06 sati i ceo dan nedeljom i praznikom; četvrtak i petak su bezmesni dani^[28] (u Beogradu je prvi bezmesni dan bio još 18. maja, prema Uredbi o štednji životnih namirnica^[29]).
• 5 - 16. 10. - Izložba nove nemačke arhitekture u nemačkom paviljonu Beogradskog sajmišta.
• 7. 10. - McCollumov memorandum: kapetan korvete Arthur H. McCollum predlaže da se Japan isprovocira na ratni čin.
• 8. 10. - Nemačke trupe ulaze u Rumuniju.
• 12. 10. - Torpediran i potopljen sušački brod "Orao"^[16].
• 14. 10. - Na stanici Balham londonskog metroa od nemačke avio-bombe poginulo 66 ljudi.
• 15. 10. - Premijera Chaplinovog filma "Veliki Diktator" koji ismijava Hitlera i Mussolinija.
• oktobar - Počinje Franko-tajski rat: Tajland želi da povrati teritorije koje su Francuzi ranije oduzeli.
• 18 - 19. 10. - Potopljena 32 broda iz dva saveznička konvoja, najuspešniji napad "vučjeg čopora" nemačkih podmornica.
• 19. 10. - Italijani bombardovali Bahrein - četiri bombardera SM.82 letela 4.200 km.
• 19 - 23. 10. - Peta zemaljska konferencija KPJ u Dubravi kraj Zagreba, sa 108 delegata; između ostalog, kritikovana crnogorska organizacija zbog poziva na dezerterstvo iz vojske u maju.

• 21. 10. - Objavljen Hemingwayev roman For Whom the Bell Tolls.
• 22. 10. - Prethodni zemljotres kod Vranče u Rumuniji, osetio se i u istočnoj Srbiji (M 6.5.).
• 23. 10. - U Beogradu otvoren bioskop "Beograd".
• 23. 10. - Sastanak Hitlera i Franka u Hendaye: Franko traži prevelike ustupke za ulazak u rat (dozvoliće dobrovoljce za Istočni front, → Plava divizija).
• 24. 10. - Sastanak Hitlera i Petena u Montoire-sur-le-Loir.
• 24. 10. - U okviru rakovičkog IMAD (Industrija motora - akcionarsko društvo), otvorena fabrika automobila, tj. čeških kamiona Praga RN.
• 26. 10. - Prvi let lovca North American P-51 Mustang (u službi od januara 1942.).
• 28. 10. - Počinje Grčko-italijanski rat: italijanska invazija iz Albanije, Bitka na Pindu; u Grčkoj je to dan Ohi (OXI, "Ne") jer je Ioannis Metaksas sinoć odbio ultimatum; početak Balkanske kampanje.
• 29. 10. - Britanska vojska na Kritu.
• 31. 10. - Ovaj dan se smatra za kraj Bitke za Britaniju - pobeda RAF-a (noć 3. 11. je prva za London bez bombardovanja, posle 57 dana), mada se razaranja nastavljaju.

Novembar/Studeni

• ca. 1. 11. - Memorandum Milana Nedića, ministra vojske, knezu Pavlu: nemoguće nastaviti politiku neutralnosti, jedini izlaz je pridruživanje Osovini.
• 5. 11. - Franklin Delano Roosevelt osvaja treći mandat, bez presedana; protivnik je bio Wendell Willkie (449 prema 82 elektora, 38 prema 10 država iz 54,7% narodnih glasova).
• 5. 11. - Italijansko bombardovanje Bitolja, devet mrtvih.
• 6. 11. - Penzionisani general Petar Pešić ministar vojske i mornarice umesto gen. Milana Nedića.
• 7. 11. - Tacoma Narrows Bridge, po dužini treći viseći most na svetu, srušio se usled rezonancije sa vetrom, samo četiri meseca nakon otvaranja.
• 7 - 12. 11. - Bitka za Gabon: De Golovi Slobodni Francuzi uzimaju koloniju od višijevskih vlasti, čime su kompletirali Francusku Ekvatorijalnu Afriku.
• 2 - 8. 11. - Bitka kod Elaja-Kalamasa: defanzivna pobeda malobrojnije grčke vojske na južnom delu fronta.
• 8. 11. - Putnički Junkers Ju 90 pao na istoku Nemačke, 29 mrtvih.

• 10. 11. - Rano ujutru, glavni, katastrofalni, zemljotres u zoni rumunske Vranče (M 7.4, int. IX), poginulo 1000 ljudi, jak i u Srbiji, osetio se od Grčke do Poljske.
• 11. 11. - Na beogradskoj Slaviji počela gradnja Mitićevog magazina, predviđene ukupne visine 70 metara^[30] - ostaje samo "Mitićeva rupa".
• 11. 11. - Armistice Day Blizzard: mećava na Srednjem zapadu SAD odnosi 145 života.
• 11/12. 11. - Napad na Taranto: prvim napadom sa nosača aviona na flotu, Britanci uništavaju jedan italijanski brod i oštetili još pet. Istovremeno i Bitka u Otrantskim vratima, saveznički uspeh.
• 12 - 13. 11. - Nemačko-sovjetski razgovori o Osovini: Molotov u poseti Berlinu, nema sporazuma.
• 13. 11. - Bitka na Pindu okončana grčkom pobedom.
• 13. 11. - Diznijeva Fantasia.
• 14. 11. - Morova-Ivanska bitka: grčki protivnapad na albanskom frontu protiv Italijana; u narednih mesec dana im uzimaju sve veće gradove u južnoj Albaniji.
• 14. 11. - Operacija Mesečeva sonata: teško razaranje engleskog grada Coventry, procenjeno 568 mrtvih (tokom meseca veliki broj žrtava i u Birminghamu, Southamptonu, Liverpoolu...).

• 15. 11. - Varšavski geto zatvoren za ostatak sveta.
• 16. 11. - Armijski general Dušan Simović postavljen za komandanta Vazduhoplovstva vojske (po drugi put).
• 16. 11. - MUP zabranio pokret ZBOR, ove jeseni je uhapšeno preko 160 njihovih pripadnika.
• 18. 11. - Britanski bombarder "Bristol Blenheim" udario u Veliki Garač kod Danilovgrada, poginula sva četiri avijatičara (u decembru će na Volujku biti pronađen još jedan britanski bombarder).
• 18. 11. - Hitler razgovara sa Cianom na Berghofu, uzbuđen je zbog ideje saveza sa Jugoslavijom^[31].
• 20 - 24. 11. - Proširenje Trojnog pakta: Mađarska (20.), Rumunija (23.), Slovačka (24.).
• 22. 11. - Grci zauzeli Korču.
• ca. 22. 11. - Posle jakih kiša u Bosni, rekordni vodostaji na Savi.^[32]
• 25. 11. - Turska proglašava ratno stanje u zoni koja obuhvata Istanbul, Jedrene i još neke gradove (zamračenje u Istanbulu od 30. 11.).
• 25. 11. - Eksplozija potopila u luci Haifa francuski brod SS Patria sa 1.800 jevrejskih izbeglica određenih za deportaciju, gine 267 ljudi - kasnije se ispostavilo da je Hagana postavila prejaku bombu.
• 25. 11. - Avioni de Havilland Mosquito i Martin B-26 Marauder imaju prve letove.
• 26. 11. - Osnovan Varšavski geto.
• 26/27. 11. - Žilavski masakr - pripadnici rumunske Gvozdene garde ubili 64-icu svojih političkih protivnika, pomoćnika bivšeg kralja Karola, u zatvoru Žilava; istog dana ubijen istoričar i bivši premijer Nicolae Iorga i bivši ministar Virgil Madgearu.
• 27. 11. - Britansko-italijanska pomorska bitka kod rta Spartivento, južno od Sardinije - bez pobednika.
• 27 - 28. 11. - Tajni sastanak ministra inostranih poslova Cincar-Markovića sa Hitlerom i Ribbentropom u Berlinu (početak nemačkog pritiska za pristupanje Trojnom paktu).
• 29. 11. - U Berlinu prikazan propagandni antisemitski film Der ewige Jude.
• 25 - 30. 11. - Centralnohubejska operacija, japanska ofanziva završena porazom.
• 30. 11. - U Nankingu potpisan kinesko-japanski ugovor, sa Wang Jingweijevim marionetskim režimom. Objavljena i zajednička deklaracija Japana, Mančukua i "nacionalne" Kine.

Decembar/Prosinac

• 1. 12. - U Skoplju otvorena nova železnička stanica "najveća i najlepša na Balkanu"^[33], osvećen kamen-temeljac nove zgrade Narodnog pozorišta u Sarajevu^[34].
• 1. 12. - Manuel Ávila Camacho novi predsednik Meksika (do 1946), saradnik prethodnog predsednika Cárdenasa.
• 1 - 4. 12. - Grčka vojska zauzima Pogradec, Sarandu i Përmet.
• 5. 12. - U SAD prikazan film The Thief of Bagdad.
• 6. 12. - Odbijen nemački zahtev da se preko Jugoslavije propusti pojačanje za Italijane u Albaniji^[35] (odn. oružje iz Nemačke za Italijane).
• 6. 12. - Ugo Cavallero načelnik italijanskog generalštaba umesto Pietra Badoglia; Mussolini traži pomoć od Hitlera.
• 6. 12. - Hrvatsko narodno kazalište u Splitu ponovo otvoreno nakon 13 godina zastoja.^[36]
• 8. 12. - Grci ušli u Đirokastru.
• 9. 12. - Počinje Operacija Kompas - uspešna britanska ofanziva protiv Italijana u Egiptu i istočnoj Libiji (završena u februaru).
• 12. 12. - U Beogradu potpisan ugovor o večnom prijateljstvu i konsultovanju Jugoslavije i Mađarske.
• 12 - 15. 12. - Razaranje engleskog grada Sheffielda, 660 mrtvih.
• 13. 12. - Hitlerova Direktiva 20: Operacija Marita, invazija Grčke (→ Bitka za Grčku).
• 13. 12. - Francuski premijer Pierre Laval smenjen i uhapšen zbog nesuglasica s Petainom (vratiće se na vlast 1942).
• 13 - 22. 12. - Bitka kod Himare je još jedna grčka pobeda, na jonskoj obali.

• 14. 12. - Umro Anton Korošec, najistaknutiji slovenački političar u Kraljevini. Na čelu SLS ga nasleđuje Franc Kulovec.
• 14. 12. - Prvi put izolovan plutonijum.
• 15. 12. - Ostaci Napoleona II preneti iz Beča u Pariz, tačno sto godina nakon prenosa njegovog oca.
• decembar - Doneti profašistički zakoni u Bugarskoj.
• 16. 12. - Operacija Abigail Rachel: bombardovanje Mannheima, prvo britansko terorno bombardovanje Nemačke, odn. prvi tepih bombi.
• 17. 12. - Ruzvelt prvi put sugeriše princip Zajma i najma.
• 18. 12. - Hitlerova Direktiva 21: Operacija Barbarossa, invazija na SSSR.
• 19. 12. - Finski predsednik u ostavci Kyösti Kallio umro od srčane kapi na ispraćaju iz Helsinkija, nasleđuje ga Risto Ryti (do 1944).
• 19. 12. - U Baru izmereno -7 stepeni, u Beogradu 17-og ujutro -15. U Splitu pao snijeg 24/25. 12. i zadržao se.^[37]
• 20 - 24. 12. - Bombardovanje Engleske: Liverpool 365 mrtvih, Manchester 684.
• 21/22. 12. - Britanci bombardovali Veneciju i (italijansku) Rijeku; "nepoznati" avion bacio dve bombe na jugoslovenski Sušak, nekoliko ranjenih.
• 22. 12. - Anthony Eden po drugi put ministar ino. poslova UK (do 1945).
• 26. 12. - Prikazana komedija The Philadelphia Story.
• 27. 12. - Film Kitty Foyle sa Ginger Rogers lansirao modu haljine Kitty Foyle.
• 28. 12. - U Jugoslaviji raspušten (zabranjen) Ujedinjeni radnički sindikalni savez Jugoslavije.
• 29/30. 12. - "Drugi Veliki londonski požar": jako njemačko bombardiranje Londona, ubijeno 3,000 civila, snimljena čuvena fotografija St Paul's Survives.
• 29. 12. - Ruzvelt: SAD moraju postati "veliki arsenal demokratije".

Kroz godinu

• Završena Crkva Svetog Marka u Beogradu (osvećena 1948).
• Seoba industrije iz Hrvatske u istočne krajeve zbog socijalnih tereta i drugih javnih dažbina.^[38] - npr. "Vreme" u septembru javlja da se Tekstilna industrija "Duga Resa" seli u Mladenovac.^[39] (ili Donji Milanovac?^[40]), što "Obzor" demantuje i kaže da se radi o filijali.
• Od preko 400.000 stanovnika Beograda, 50.000 je sposobno za plaćanje dažbina, od čega je petina "imućna" i trajno sposobna za plaćanje.^[41]

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1940.

Januar/Siječanj – Februar/Veljača

• 1. 1. - Mersad Berber, bosanski slikar
• 7. 1. - Vladica Kovačević, fudbaler, trener
• 13. 1. - Edmund White, američki pisac
• 16. 1. - Lepa Lukić, narodna pevačica
• 19. 1. - Paolo Borsellino, italijanski sudija († 1992)
• 21. 1. - Jack Nicklaus, igrač golfa
• 22. 1. - John Hurt, glumac († 2017)
• 23. 1. - Stjepan Lamza, nogometaš († 2022)
• 26. 1. - Vjeran Zuppa, hrvatski dramaturg, pjesnik i teoretičar književnosti
• 27. 1. - James Cromwell, glumac
• 28. 1. - Carlos Slim, meksički milijarder
• 2. 2. - David Jason, britanski glumac
• 6. 2. - Tom Brokaw, TV voditelj
• 8. 2. - Karlo Metikoš, hrvatski pjevač († 1991.)
• 8. 2. - Ted Koppel, TV novinar
• 12. 2. - Mate Boban, predsjednik HR Herceg-Bosne († 1997)
• 19. 2. - Saparmurat Nijazov, predsjednik Turkmenistana († 2006.)
• 22. 2. - Billy Name, fotograf, saradnik Andyja Warhola
• 23. 2. - Peter Fonda, glumac († 2019)
• 29. 2. - Patrijarh vaseljenski Vartolomej I

Mart/Ožujak – April/Travanj

• 5. 3. - Olivera Katarina, srpska glumica i pevačica
• 7. 3. - Rudi Dutschke, studentski radikal († 1979)
• 9. 3. - Raul Julia, portorikanski glumac († 1994)
• 10. 3. - Chuck Norris, američki glumac
• 16. 3. - Bernardo Bertolucci, filmski režiser i scenarista († 2018)
• 26. 3. - James Caan, američki glumac († 2022)
• 26. 3. - Nancy Pelosi, američka političarka
• 12. 4. - Herbie Hancock, muzičar
• 16. 4. - Nikola Lorencin, filmski i TV reditelj, profesor
• 16. 4. - Margareta II, kraljica Danske
• 25. 4. - Al Pacino, glumac
• 26. 4. - Giorgio Moroder, muzičar, kompozitor, DJ

Maj/Svibanj – Jun/Lipanj

• 5. 5. - Lance Henriksen, glumac
• 6. 5. - Vesna Pešić, sociologinja, političarka
• 6. 5. - Jasna Melvinger, hrvatska književnica
• 7. 5. - Angela Carter, književnica († 1992)
• 8. 5. - Ricky Nelson, kantautor, muzičar, glumac († 1985)
• 9. 5. - James L. Brooks, filmski režiser i producent
• 13. 5. - Bruce Chatwin, engleski putopisac
• 15. 5. - Roger Ailes, američki poslovni čovjek i predsjednik Fox Newsa († 2017)
• 24. 5. - Joseph Brodsky, pesnik, esejista († 1996)
• 25. 5. - Nobujoši Araki, fotograf
• 30. 5. - Zdravka Krstulović, glumica († 2003)
• 1. 6. - René Auberjonois, glumac († 2019)
• 2. 6. - Konstantin II, kralj Helena (Grčke) († 2023)
• 7. 6. - Tom Jones, britanski pjevač
• 7. 6. - Marija Bogdanović, sociolog, rektor BU
• 8. 6. - Nancy Sinatra, pevačica
• 22. 6. - Abas Kijarostami, iranski filmski režiser, scenarist, producent, slikar, fotograf i pjesnik († 2016)
• 23. 6. - Wilma Rudolph, američka atletičarka († 1994)
• 24. 6. - Petar Krelja, hrvatski dokumentarist, filmski kritičar
• 24. 6. - Ibrahim Halilović, banjalučki muftija († 1998)
• 28. 6. - Muhammad Yunus, socijalni preduzetnik, bankar, nobelovac za mir

Jul/Srpanj – Avgust/Kolovoz

• 4. 7. - Filip David, književnik, dramaturg, profesor FDU
• 6. 7. - Nursultan Nazarbajev, predsednik Kazahstana
• 7. 7. - Ringo Starr, bubnjar The Beatles-a
• 7. 7. - Đuro Utješanović, glumac († 2013)
• 13. 7. - Patrick Stewart, britanski glumac
• 15. 7. - Ivan Rastegorac, književnik i dramaturg († 2010)
• 18. 7. - James Brolin, glumac, režiser
• 22. 7. - Alex Trebek, TV voditelj († 2020)
• 30. 7. - Clive Sinclair, pronalazač, preduzetnik († 2021)
• 3. 8. - Martin Sheen, glumac
• 24. 8. - Slaven Zambata, hrvatski nogometaš († 2020)
• 30. 8. - Lukrecija Brešković, hrvatska glumica

Septembar/Rujan – Oktobar/Listopad

• 1. 9. - Vladeta Janković, teoretičar književnosti, političar, diplomata
• 1. 9. - Ljiljana Šljapić, glumica, pevačica († 2019)
• 3. 9. - Svetislav Stjepan Krnjak, hrvatski katolički svećenik
• 5. 9. - Raquel Welch, američka glumica († 2023)
• 11. 9. - Brian De Palma, režiser, scenarista
• 12. 9. - Linda Gray, glumica, model
• 18. 9. - Frankie Avalon, glumac, pevač
• 22. 9. - Anna Karina, glumica († 2019)
• 30. 9. - Slobodan Rakitić, književnik († 2013)
• 3. 10. - Nada Knežević, džez pevačica († 2023)
• 5. 10. - Milena Dravić, srpska glumica († 2018)
• 8. 10. - Staniša Radmanović, kajakaš i trener († 2010)
• 9. 10. - John Lennon, kantautor, član The Beatlesa († 1980.)
• 10. 10. - Milan Komnenić, književnik i političar († 2015)
• 14. 10. - Cliff Richard, pevač, muzičar, glumac
• 19. 10. - Michael Gambon, glumac († 2023)
• 20. 10. - Nedžad Ibrišimović, bosanski književnik
• 23. 10. - Pelé, brazilski fudbaler († 2022)
• 23. 10. - Dobrilo Nenadić, književnik († 2019)
• 27. 10. - John Gotti, gangster († 2002)

Novembar/Studeni – Decembar/Prosinac

• 1. 11. - Gojko Đogo, književnik, političar
• 7. 11. - Zoran Milić, književnik († 2007)
• 8. 11. - Dragomir Ćulafić, književnik
• 11. 11. - Božidarka Frajt, glumica
• 15. 11. - Sam Waterston, glumac
• 15. 11. - Roberto Cavalli, modni kreator
• 18. 11. - Qaboos bin Said Al Said, sultan Omana († 2020)
• 22. 11. - Terry Gilliam, američko-britanski režiser i animator, član komičarske grupe Monty Python
• 27. 11. - Bruce Lee, glumac, kung-fu borac († 1973)
• 1. 12. - Richard Pryor, glumac i komičar († 2005)
• 18. 12. - Vuk Bojović, vajar, direktor bg. zoološkog vrta († 2014)
• 21. 12. - Frank Zappa, muzičar, pjevač († 1993)
• 25. 12. - Alija Behmen, premijer FBiH, gradonačelnik Sarajeva († 2018)

Kroz godinu

• Davor Borčić, hrvatski glumac († 2010.)
• Radmilo Armenulić, teniser, trener, savezni kapiten
• Nijaz Alispahić, književnik, dramaturg

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1940.

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 9. 1. - Bonaventura Ćuk, franjevac, pjesnik, polihistor (* 1907)
• 12. 1. - Robert Frangeš-Mihanović, kipar (* 1872)
• januar - Fusajiro Yamauchi, osnivač dan. firme Nintendo (* 1859)
• 21. 1. - Ferdo Šišić, hrvatski povjesničar (* 1869.)
• 27. 1. - Isak Babelj, književnik (* 1894.)
• 27. 1. - Petar Martinović, general JKV (* 1881)
• 1. 2. - Aleksandar Vidaković, književnik, novinar (* 1896)
• 2. 2. - Vsevolod Mejerholjd, pozorišni stvaralac (* 1874)
• 4. 2. - Nikolaj Ježov, bivši šef NKVD (* 1895)
• 6. 2. - Milivoje Anđelković Kajafa, srpski pukovnik (* 1868)
• 19. 2. - Ljubomir Davidović, srpski političar (* 1863)
• 19. 2. - Bosa Milićević, članica KPJ, žrtva demonstracija 14. decembra (* 1917)
• 27. 2. - Peter Behrens, arhitekta (* 1868)
• 10. 3. - Mihail Bulgakov, književnik (* 1891)
• 13. 3. - La Jana, glumica (* 1905)
• 15. 3. - Alimpije Marjanović, stari četnik, pukovnik (* 1874)
• 16. 3. - Selma Lagerlöf, švedska književnica, nobelovka (* 1858.)
• 20. 3. - Alfred Ploetz, eugeničar (* 1860)
• 24. 3. - Édouard Branly, pionir radio-tehnike (* 1844)
• 26. 3. - Spiridon Luis, maratonac (* 1873)

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 5. 4. - Frederick Albert Cook, američki zemljopisni istraživač i pisac (* 1865.)
• 22. 4. - Janina Lewandowska, avijatičarka, žrtva Katinja (* 1908)
• 26. 4. - Carl Bosch, hemičar, nobelovac (* 1874)
• 28. 4. - Luisa Tetrazzini, koloraturni sopran (* 1871)
• 14. 5. - Emma Goldman, politička aktivistica (* 1869)
• 27. 5. - Vladimir Kondić, general (* 1863)
• 10. 6. - Marcus Garvey, crni nacionalista, panafrikanista (* 1887)
• 22. 6. - Wladimir Köppen, geograf, klimatolog (* 1846)
• 24. 6. - Milivoj Dežman, književnik, liječnik, urednik (* 1873)
• 28. 6. - Italo Balbo, italijanski vazduhoplovni maršal, fašistički funkcioner (* 1896)
• 29. 6. - Paul Klee, slikar (* 1879)

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 18. 8. - Walter Chrysler, osnivač automobilske korporacije (* 1875)
• 21. 8. - Lav Trocki, boljševički i marksistički teoretičar i revolucionar (* 1879)
• 21. 8. - Iso Velikanović, prevoditelj (* 1869)
• 22. 8. - Oliver Lodge, fizičar (* 1851)
• 22. 8. - Vladimir Striževski, pilot Aeroputa (* 1894)
• 24. 8. - Paul Nipkow, njemački inženjer i pionir mehaničke televizije (* 1860)
• 30. 8. - Joseph John Thomson, engleski fizičar (* 1856.)
• 5. 9. - Hinko Juhn, skulptor, profesor (* 1891)
• 6. 9. - Svetozar Gođevac, industrijalac i dobrotvor (* 1863)
• 11. 9. - Milan Jovanović Batut, lekar, profesor, prvi dekan Medicinskog fakulteta u Bg. (* 1847)
• 26. 9. - Walter Benjamin, njemački filozof, književnik i prevoditelj (* 1892.)

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 12. 10. - Tom Mix, prva zvezda westerna (* 1880)
• 3. 11. - Manuel Azaña, bivši predsednik Španije (* 1880)
• 9. 11. - Neville Chamberlain, bivši premijer UK (* 1869)
• 14. 11. - Albert Kahn, bankar, inicijator foto-kolekcije (* 1860)
• 17. 11. - Eric Gill, skulptor, grafičar, tipograf (* 1882)
• 27. 11. - Nicolae Iorga, rumunski istoričar, književnik, političar (* 1871)
• 27. 11. - Arnolfo Bacotich, talijanski povjesničar i novinar (* 1875)
• 30. 11. - Sevastijan Džeksonski (Dabović), pravoslavni misionar, svetac (* 1863)
• 14. 12. - Anton Korošec, slovenački sveštenik i političar (* 1872)
• 14. 12. - Viktor Wickerhauser, admiral u penziji, bivši komandant jugoslovenske Kraljevske mornarice (* 1866)
• 15. 12. - Miladin Nikolić-Rasinski, pesnik (* ca. 1880)
• 16. 12. - Eugène Dubois, paleoantropolog (* 1858)
• 21. 12. - F. Scott Fitzgerald, književnik (* 1896)
• 22. 12. - Nathanael West, književnik (* 1903)
• 23. 12. - Eddie August Schneider, avijatičar (* 1911)
• 26. 12. - Mirka Grujić, predsednica Kola srpskih sestara (* 1869)

Kroz godinu

• Petko Miletić, jugoslovenski komunista, žrtva čistke (* 1897)
• Milan Čemerikić, srpski nacionalni radnik, novinar (* 1877)

Nobelova nagrada za 1940. godinu

• Fizika: nije dodijeljena
• Kemija: nije dodijeljena
• Fiziologija i medicina: nije dodijeljena
• Književnost: nije dodijeljena
• Mir: nije dodijeljena

Izvori

1940 na Wikimedijinoj ostavi