Ovo je članak o godini 1766.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1730-e 1740-e 1750-e – 1760-e – 1770-e 1780-e 1790-e
Godine:	1763 1764 1765 – 1766 – 1767 1768 1769

**1766. po kalendarima**
Gregorijanski	1766. (MDCCLXVI)
Ab urbe condita	2519.
Islamski	1179–1180.
Iranski	1144–1145.
Hebrejski	5526–5527.
Bizantski	7274–7275.
Koptski	1482–1483.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1821–1822.
• Shaka Samvat	1688–1689.
• Kali Yuga	4867–4868.
Kineski
• Kontinualno	4402–4403.
• 60 godina	Yang Vatra Pas (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11766.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1766 (MDCCLXVI) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u petak po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

1. 1. - Charles Edward Stuart postaje novi jakobitski pretendent, nakon smrti Jamesa Francisa - poznat kao Mladi pretendent ili Bonnie Princ Charlie, živi u Italiji.
14. 1. - Nakon smrti Frederika V, novi dansko-norveški kralj i šlezvig-holštajnski vojvoda je njegov sin Christian VII (do 1808). Mentalno je slab, uglavnom vlada neko drugi.
januar - Britanci osnovali svoje prvo naselje na Falklandima, Port Egmont pored zapadnog otoka (na istočnom se nalazi francuski Port Saint Louis).
20. 1. - Burmansko-sijamski rat: Burmanci započinju 15-mesečnu opsadu glavnog sijamskog/tajlandskog grada Ayutthaya.

18. 2. - Pobuna robova na Meerminu: Brod za prijevoz robova Nizozemske istočnoindijske kompanije u Indijskom oceanu preuzimaju malgaški robovi koje je posada namjeravala sa Madagaskara prevesti u Kaapstadt u današnjoj Južnoj Africi (bit će okončana nasukavanjem broda i hvatanjem robova na južnoafričkoj obali do 7. 3.).
23. 2. - Nakon smrti bivšeg poljskog kralja i posljednjeg lotarinškog vojvode Stanisława Leszczyńskog, vojvodstva Lorraine i Bar postaju dio Francuske.

5. 3. - U Novi Orlean, u ranije francuskoj Lujzijani, stigao je prvi španski administrator Antonio de Ulloa - francuski kreoli ga ne priznaju, na kraju su se pobunili 1768.
8. 3. - Stadtholder Willem V od Oranjea je punoletan.
10. 3. - Španski kralj Karlo III, na prijedlog svog napolitanskog ministra markiza od Esquillachea, donosi ukaz kojim se podanicima zabranjuje nošenje plašta i tradicionalnog širokog šešira (sombrero redondo) i umjesto toga nalaže nošenje trokutastih šešira i odjeće po uzoru na tadašnju francusku modu.
18. 3. - Britanski parlament, čije je članove lobirao američki političar i publicist Benjamin Franklin, ukida nepopularni Zakon o markicama; umjesto toga je izglasan Deklaratorni zakon kojim Parlament sebi potvrđuje pravo donošenja zakona koji će važiti u sjevernoameričkim kolonijama.
21. 3. (10. 3. po j.k.) - Crnogorski vladika Vasilije Petrović umro u Sankt Peterburgu. Stari mitropolit Sava će zatim za saprestolnika izabrati Arsenija Plamenca (mitropolit 1781-84). Mladi Petar završava školovanje u Rusiji, pomaže dedi-stricu Savi.^[1]^[2]
24. 3. - Madrid: nezadovoljstvo kraljevim ukazom o odijevanju, ali i povećanjem cijena hljeba i drugih namirnica, eskalira u masovne nerede zbog kojih će kralj biti prisiljen smijeniti nepopularnog ministra i otpustiti ne-Špance iz svog kabineta.

April/Travanj – Jun/Lipanj

7. 4. - Car Josip je dozvolio javnosti ulaz u lovište Prater, uskoro nastaje zabavni park Wurstelprater.

10. 5. - Turneja Mozartovih: ponovo su u Parizu, odakle su stigli iz Nizozemske. Ostaju u gradu do jula, zatim se preko Švajcarske vraćaju u Salzburg, u novembru.
22. 5. - Jak zemljotres praćen, cunamijem na istoku Mramornog mora, na treći dan Kurban Bajrama: razaranja u Carigradu (npr. Fatihova džamija), osetio se do Soluna. Broj mrtvih procenjen na 4.000, od čega 880 u Carigradu.

jun? - Mysorska invazija Malabara: vladar Mysorea Hyder Ali, koji se ove godine proglasio sultanom, osvaja Kalikut.
20. 6. - Ugovor o prijateljstvu i trgovini između Velike Britanije i Rusije.
polovinom godine - Šćepan Mali je došao u Maine kod Budve, bavi se travarenjem - grupa ljudi je ubeđena da je on u stvari ruski car Petar III, o čemu prenose glas, dogodine ga proglašavaju za vladara (plemenska anarhija i četovanje su pre ovoga dostigli vrhunac u Crnoj Gori).^[3]^[4]

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

1. 7. - U francuskom gradu Abbevilleu javno mučen i odrubljivanjem glave pogubljen mladi plemić Jean-François de la Barre koga je lokalni sud bio osudio zbog oskrvnuća lokalne crkve, odnosno odbijanja da skine šešir prilikom crkvene procesije; njegovo truplo je potom javno spaljeno zajedno s primjerkom Voltaireovog Filozofskog rječnika.
25. 7. - Završen Pontijakov rat u Severnoj Americi - danas se smatra pat-pozicijom između Indijanaca i britanskih vlasti.
30. 7. - William Pitt Stariji je predsednik britanske vlade (do 1768).

13 - 14. 8. - Martinik je pogođen uraganom, nakon požara u maju, a u septembru sledi zemljotres i cunami.^[5]
avgust - U Engleskoj izbijaju neredi zbog skupog žita, traju do oktobra. Žetve su loše od 1763. a naročito ove godine.

11. 9. - Sultan Mustafa III ukida Pećku patrijaršiju u korist grčke Vaseljenske.
- Srpski episkopi su proterani sa stolica, Peć je potčinjena Prizrenskoj mitropoliji,^[6] na čelu sa Grkom mitropolitom Gavrilom,^[7] ("združena sa prizrenskom i skenderijskom"^[8]).
- ostaju Cetinjska mitropolija pod Petrovićima, Karlovačka mitropolija u habsburškim zemljama,^[9] a i pravoslavci u mletačkoj Dalmaciji su u osobitom položaju (nemaju mitropolita).
- Devet Srba episkopa (samokovski, ćustendilski, skopski, novopazarski, niški, užički, beogradski, bosanski i hercegovački) podnelo je protest ruskom dvoru preko crnogorskog vladike Save, ali uzalud, zbog ruskih planova sa Grcima^[10] (dogodine je ukinuta i grčka Ohridska arhiepiskopija).
- Nestanak patrijaršije je jedan od "uzroka poturčivanja našega sveta u Južnoj Srbiji".^[11]
- Srbi će opet imati patrijaršiju: Karlovačku, kanonski nepriznatu, 1848-1920, i Beogradsku od 1920.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

2. 10. - Španski kralj Karlos je imenovao "vladu" Malvinskih/Falklandskih ostrva, u okviru generalne kapetanije u Buenos Airesu - Francuzi su prošle godine odlučili prepustiti Španjolcima Port Louis, a ovi ga preuzimaju dogodine kao Puerto Soledad.
26. 10. - U Sankt Peterburg je stigao Étienne Maurice Falconet koji će raditi na "Bronzanom konjaniku", spomeniku Petru Velikom, postavljenom 1782.

15. 11. - Louis Antoine de Bougainville kreće iz Nanta na oplovljavanje sveta, sa dva broda i profesionalnim naturalistima i geografima.
25. 11. - Papina bula Christianae reipublicae, podnaslov "O opasnostima antikršćanskih spisa", upućena metropolitima i biskupima.

2. 12. - U Švedskoj donesen Zakon o slobodi štampe, kao jedan od pravnih dokumenata u kontinentalnoj Evropi koji garantira slobodu štampe i izražavanja.
5. 12. - U Londonu s radom počinje znamenita aukcijska kuća Christie's (zvanični datum).
14. 12. - Ruska carica izdaje proglas da slobodni staleži biraju poslanike.^[12]
25. 12. - Mapuche Indijanci započinju ustanak protiv Španjolaca na jugu Čilea - u februaru je postignut mir, Španjolci su za sada potisnuti iz Araukanije.

Kroz godinu

Izuzetno rodna godina u Bosni, nestalo je i kuge koja je harala od 1762; dobar period traje do 1782^[13].
Završeni veliki radovi na Petrovaradinskoj tvrđavi (još i kontraminski sistem do 1776. i poslednji radovi do 1790).
Osnovana Gimnazija Karlovac.
Obitelj Montecuccoli preuzima Pazin.
Crkve: Sv. križa u Živogošću, sv. Ivana Krstitelja u Postiri.
Collegium Croaticum Viennense je premještena u četvorokatnicu u Bäckerstrasse.
c. Radnja pjesme "Spužani i Piperi".^[14]
Nizozemci su izgubili otok Hark u Perzijskom zaljevu.
Turgot piše "Razmišljanja o formaciji i distribuciji bogatstva" (objavljeno 1770).
Mate Zoričić: Aritmetika, u slavni jezik Illiricki sastavgliena.
Gotthold Ephraim Lessing: "Laokoon, ili o granicama slikarstva i poezije".
Antikvar Richard Chandler je otkrio ostatke Olimpije (prva istraživanja 1829).
Henry Cavendish: On Factitious Airs - opisuje "zapaljivi vazduh", tj. vodonik.
Pierre Le Roy je napravio svoj marinski hronometar. Francuski kralj je ove godine odobrio sredstva Ferdinandu Berthoudu za njegov projekat satova.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1766.

6. 1. - José Gaspar Rodríguez de Francia, diktator Paragvaja († 1840)
11. 2. - Ioannis Kapodistrias, ruski i grčki državnik († 1831)
14. 2. - Thomas Robert Malthus, ekonomist († 1834)
22. 4. - Germaine de Staël, književnica, politička teoretičarka († 1817)
24. 4. - Franjo Vlašić, hrvatski ban († 1840)
2. 6. - Ivan Krizmanić, književnik, prevoditelj († 1852)
29. 6. - Arhimandrit Pavle (Kenđelac), prvi Srbin doktor teologije i naučnik († 1834)
6. 9. - John Dalton, engleski hemičar († 1844)
23. 10. - Emmanuel de Grouchy, maršal Francuske († 1847)
2. 11. - Josef Radetzky, habsburški feldmaršal († 1858)
12. 12. - Nikolaj Karamzin, historičar, književnik († 1826)
Hadži Melentije, šabački episkop († 1824)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1766.

1. 1. - James Francis Edward Stuart, "Stari pretendent" na britanski tron (* 1688)
14. 1. - Frederik V, kralj Danske i Norveške (* 1723)
5. 2. - Leopold Joseph von Daun, habsburški feldmaršal (* 1705)
23. 2. - Stanisław Leszczyński, bivši vladar Poljske-Litvanije, vojvoda Lorene (* 1677)
21. 3. - Vasilije Petrović, crnogorski vladika (* 1709)
21. 4. - Aleksej Bestužev-Rjumin, ruski državnik (* 1693)
24. 6. - Adrien Maurice de Noailles, maršal Francuske, vojvoda (* 1678)
1. 7. - François-Jean de la Barre, žrtva verske netolerancije (* 1745)
11. 7. - Elisabetta Farnese, bivša španjolska kraljica i namjesnica (* 1692)
17. 7. - Giuseppe Castiglione, misionar u Kini i slikar (* 1688)
3. 8. - Manuel, portugalski princ, avanturista, ratnik (* 1697)
7. 11. - Jean-Marc Nattier, slikar (* 1685)
12. 12. - Johann Christoph Gottsched, autor, filozof (* 1700)

Reference

↑ Razmah Crnogoraca. rastko.rs
↑ Istorija Crne Gore [1835]. rastko.rs
↑ Historija n. J. II, 1270
↑ Istorija s. n. IV-1, 511
↑ 1766, a Year of Risks For Martinique #2/3 The Hurricane of August. tanlistwa.com 21 octobre 2021
↑ Istorija s. n. IV-1, 548
↑ Историјат Епархије рашко-призренске и косовско-метохијске. rastko.rs
↑ Pećka eparhija. rastko.rs
↑ Historija n. J. II, 1356-7
↑ Istorija s. n. IV-1, 550
↑ Muslimani naše krvi u Južnoj Srbiji. rastko.rs
↑ Историја Русије. rastko.rs
↑ Velike suše i kuge u Bosanskom ejaletu tokom druge polovine XVIII stoljeća. bosnae.info
↑ Ogledalo srpsko II. rastko.rs

Literatura

Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)

1766 na Wikimedijinoj ostavi

Kategorija