Ten artykuł od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon ((Dopracować)) z tego artykułu.

XHTML (ang. Extensible HyperText Markup Language, rozszerzalny język znaczników hipertekstowych) – język służący do tworzenia stron WWW ogólnego przeznaczenia. Specyfikacje XHTML przygotowuje organizacja W3C.

XHTML/1.0 nie jest następcą HTML, a jedynie przedstawieniem HTML 4.01 w postaci XML. Dojrzałym standardem został XHTML1.1, który zmodularyzowano, ostatecznie oddzielono warstwę opisu struktury od opisu prezentacji i wprowadzono notację Ruby. XHTML 2.0 miał być następcą standardów XHTML1.x, niekompatybilnym wstecz. Brak tej kompatybilności wywołał niezadowolenie w środowisku twórców dokumentów www, co skłoniło twórców specyfikacji XHTML 2.0 do wydzielenia z niej modułów (takich jak role i atrybuty RDFa) w celu złagodzenia trudności przyjęcia nowych reguł języka. Z powodu przeciągających się prac W3C zadecydowało jednak o wstrzymaniu prac zmierzających do uczynienia z XHTML 2.0 dojrzałego standardu, wydania dokumentów związanych z XHTML 2.0 jako W3C Notes i włączenia się w prace niezależnej grupy twórców zrzeszonych w stowarzyszeniu WHATWG rozwijającej linię standardów XHTML 1.x i HTML 4 jako HTML5.

W odróżnieniu od HTML-a (który jest zastosowaniem SGML), dokumenty pisane w XHTML są zgodne z oficjalną specyfikacją XML (to znaczy, że dokumenty w XHTML są poprawnymi dokumentami XML) i dzięki temu można je łatwo generować z innych dokumentów XML przy pomocy np. transformacji XSLT, a także automatycznie przekształcać w inne formy XML-a. Dzięki temu dokumenty te posiadają większe możliwości, jak choćby wstawianie innych dokumentów za pomocą jednej metody (element <object />), zagnieżdżanie wzorów matematycznych (język MathML), czy grafik wektorowych (język SVG).

Jedną z największych zalet XHTML jest możliwość łączenia z innymi językami zgodnymi z XML, np. wspomniany już MathML czy SVG. Odbywa się to dzięki wykorzystaniu mechanizmu przestrzeni nazw XML.

Przeglądarki takie jak Firefox czy Opera praktycznie w pełni obsługują XHTML, lecz program Internet Explorer[1] – obsługuje XHTML-owy typ zawartości dopiero od wersji 9. Skłaniało to wielu webmasterów do stosowania dla dokumentów XHTML starego HTML-owego typu zawartości. Dzięki temu, że XHTML w wersji 1.0 „symuluje” HTML 4 (tzn. ma praktycznie taki sam zestaw elementów i atrybutów), wyświetlanie XHTML jako HTML nie sprawia większych problemów w żadnej przeglądarce, o ile dokument nie wykorzystuje dodatkowych możliwości XHTML, których nie ma w HTML (przedrostków nazw elementów, różnych przestrzeni nazw XML, DOM).

Aby prawidłowo wyświetlać strony zarówno w nowoczesnych, jak i starszych przeglądarkach, wykorzystuje się metodę negocjowania zawartości.

Podstawowe reguły XHTML

Zasady konstruowania dokumentów XHTML – najważniejsze różnice w porównaniu z HTML:

Kompatybilność z HTML

Ponieważ nadal są używane nieobsługujące XHTML przeglądarki internetowe, jeżeli chcemy wysyłać dokument zarówno jako XHTML, jak i HTML (dla starszych przeglądarek), możemy się zastosować do kilku reguł. Jednak niektórzy uważają, że XHTML zgodny z HTML pozbawia całkowicie sensu ideę HTML-a jako XML[2].

XHTML a PHP

Używając języka PHP w dokumentach XHTML, często można się spotkać z błędem podczas parsowania instrukcji przetwarzania lub deklaracji XML (konstrukcje typu <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>). Przyczyną jest włączona opcja używania krótkich znaczników (<? ?>) do oznaczania bloku PHP, co powoduje, że deklaracje XML są traktowane przez parser jak kod PHP.

Wyłączenie krótkich znaczników PHP można osiągnąć dokonując następującego wpisu do pliku php.ini: 

short_open_tag = Off

Ten sam efekt można osiągnąć przez umieszczenie w pliku .htaccess (serwer Apache) wpisu: 

php_flag short_open_tag Off

Jeśli nie mamy możliwości lub nie chcemy wyłączać krótkich znaczników, akceptowalnym obejściem problemu jest używanie PHP-owej konstrukcji echo lub print do wypisywania deklaracji XML: 

<?php echo "<?xml version=\"1.0\" encoding=\"utf-8\"?>\n" ?>

Krócej 

<?='<'?>?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>

Walidacja XHTML

Tak jak każdy dokument XML, dokument XHTML powinien spełniać dwa rodzaje poprawności:

Schematy określające definicję typu dokumentu w przypadku XHTML są zwykle wyrażone w DTD. Aby walidator wiedział wobec jakiej wersji i odmiany języka ma sprawdzać poprawność, konieczne jest umieszczenie w dokumencie deklaracji typu dokumentu (DOCTYPE). Deklaracja ta powinna być umieszczona po deklaracji XML (jeśli jest obecna); obie te deklaracje tworzą razem prolog XML. W XHTML 1.0 istnieją 3 różne DTD, każda z nich definiuje osobną odmianę tej wersji języka. W XHTML 1.1 jest już tylko jedna DTD, ale dzięki modularyzacji XHTML można łatwo na jej bazie tworzyć własne DTD.

DTD (i bazujący na nim walidator W3C) ma jednak sporo ograniczeń i nie potrafi wyrazić wszystkich reguł języka XHTML. Możliwe więc, że dokument, który pozytywnie przeszedł walidację względem DTD wcale nie jest poprawny. Wielu ograniczeń DTD pozbawiony jest inny język schematów – XML Schema. W3C opublikowało specjalną notę zawierającą definicję XHTML 1.0 w XML Schema, przygotowywane jest też drugie wydanie XHTML 1.1, uzupełniające specyfikację o schematy w tym języku. XML Schema w porównaniu z DTD potrafi np. sprawdzić poprawność wartości atrybutu accesskey (powinien to być jeden znak, DTD pozwala na wiele znaków), czy atrybutu tabindex (powinna się zawierać między 0 a 32 767, walidator DTD przyjmie dowolny ciąg znaków). Chcąc walidować dokument względem XML Schema można, choć nie jest to konieczne, do elementu głównego (<html>) dodać atrybut schemaLocation z przestrzeni nazw http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance, określający lokalizację schematu.

Innym językiem schematów mogącym służyć do walidacji XHTML jest RELAX NG. W porównaniu do XML Schema ma on bardziej intuicyjną składnię, lecz podobnie oferuje dużo więcej możliwości niż DTD (choć na tym polu nieco ustępuje językowi XML Schema). RELAX NG ma być kolejnym, obok DTD i XML Schema, językiem, w którym zostanie zdefiniowany schemat XHTML 2.0 (jednak odwoływanie się w dokumencie do tego schematu nie będzie potrzebne, w przeciwieństwie do dwóch pozostałych języków).

Wersje XHTML

XHTML 1.0

XHTML 1.0 został zatwierdzony jako rekomendacja W3C 26 stycznia 2000 roku. Rekomendacja ta jest po prostu odpowiednim przeformułowaniem języka HTML 4 – SGML jako język definiowania został zastąpiony przez XML. XHTML 1.0 dysponuje więc praktycznie tym samym zestawem elementów i atrybutów, co HTML 4; analogiczny jest też podział na 3 wersje DTD:

XHTML 1.0 Strict
odmiana ścisła, zalecana przez W3C, przeznaczona do tworzenia dokumentów z oddzieloną warstwą semantyki od prezentacji; nie zawiera prawie żadnych elementów prezentacyjnych
XHTML 1.0 Transitional
odmiana przejściowa, obok elementów odmiany ścisłej zawiera wiele elementów prezentacyjnych
XHTML 1.0 Frameset
zawiera wszystkie elementy wersji przejściowej, a dodatkowo także elementy przeznaczone do wyświetlania ramek.

Warto pamiętać, że DTD XHTML 1.0 nie jest w pełni analogiczne do DTD HTML 4.01 (bardziej przypomina DTD HTML 4.0). W związku z tym niektóre atrybuty dozwolone w HTML 4.01 Strict są niedozwolone w XHTML 1.0 Strict (ale można je stosować w odmianach Transitional i Frameset). Na przykład w odmianie ścisłej XHTML 1.0 nie można używać atrybutu name dla elementu <form> (mimo że jest to możliwe w HTML 4.01 Strict).

XHTML 1.1

Najnowszą rekomendacją XHTML jest opublikowana 31 maja 2001 r. i uaktualniona jako wydanie drugie 23 listopada 2010[3] specyfikacja XHTML 1.1. W3C zaleca jej używanie do wszystkich nowo powstających stron WWW, jednak ze względu na niemożliwość obsłużenia typu application/xhtml+xml w Internet Explorerze w wersji wcześniejszej niż 9, standard ten nie jest jak dotąd powszechnie stosowany.

XHTML 1.1 został opracowany zgodnie z regułami modularyzacji XHTML. Zawiera elementy i atrybuty takie, jak XHTML 1.0 Strict, usunięto tylko atrybut name dla elementu <a> oraz atrybut lang. Natomiast nowością w tej wersji XHTML są elementy i atrybuty służące do wyświetlania znaków ruby, używanych w typografii języków Dalekiego Wschodu.

XHTML 2.0 (zarzucony projekt)

Specyfikacja XHTML 2.0 miała wprowadzić wiele znaczących zmian do języka bez względu na kompatybilność z poprzednimi wersjami XHTML, jednak z czasem zdecydowano o pozostawieniu w XHTML 2.0 takich elementów, jak <img>, czy <h1>–<h6>, aż wreszcie XHTML 2 został porzucony na rzecz HTML 5, który zachowuje większą kompatybilność wstecz.

Ostatnia, ósma wersja szkicu roboczego XHTML 2 została opublikowana 26 lipca 2006 r. Najważniejsze zmiany wprowadzone w projekcie specyfikacji:

2 lipca 2009 r. konsorcjum W3C ogłosiło, że działanie grupy roboczej XHTML 2 nie zostanie przedłużone po jej wygaśnięciu z końcem 2009 roku. W zamian zostaną zwiększone zasoby na grupę roboczą HTML, czym W3C ma nadzieję przyspieszyć rozwój standardu HTML 5[4].

XHTML5

 Osobny artykuł: HTML5.

Alternatywnie wobec XHTML2 rozwijano projekt HTML5, przygotowywany przez W3C na podstawie projektu specyfikacji Web Applications WHATWG. 28 października 2014 r. projekt HTML5 został ogłoszony rekomendacją W3C. Serializacja HTML5 dla XML jest określana jako XHTML5.

Modularyzacja XHTML

W 2001 r. dokonano podziału XHTML na moduły. Zdefiniowano jednocześnie reguły tworzenia nowych modułów, a także reguły, według których moduły mogą być łączone. Umożliwia to tworzenie nowych języków składających się z elementów XHTML, a mogących też zawierać elementy spoza XHTML; nazywa się je językami rodziny XHTML. Niektóre języki rodziny XHTML to:

W oparciu o modularyzację powstał również XHTML 1.1. Dzięki temu można bardzo łatwo dostosować ten język do swoich potrzeb. Na przykład rozszerzenie XHTML 1.1 o atrybut target (umożliwiający otwieranie strony w nowym oknie) sprowadza się do użycia trzech encji parametrycznych w DTD: [1]; przykład dokumentu wykorzystującego to DTD: [2].

Typy zawartości XHTML

Negocjacja zawartości

Internet Explorer nie potrafi odczytać stron XHTML podanych jako application/xhtml+xml – w domyślnej konfiguracji będzie wyświetlał okno dialogowe z prośbą o pobranie takiego pliku. Ogranicza to w znacznym stopniu możliwość korzystania z typu XHTML w sieci WWW.

Problem ten można obejść przez wysyłanie informacji o typie zawartości ustawionej na application/xhtml+xml przeglądarkom go obsługującym, natomiast pozostałym przesyłanie dokumentu z typem text/html. Można to osiągnąć stosując metodę negocjowania zawartości (content negotiation) po stronie serwera. Można wykorzystać do tego język skryptowy, np. PHP: 

$xhtml = stristr("application/xhtml+xml",strtolower($_SERVER["HTTP_ACCEPT"]) || stristr("W3C_Validator",$_SERVER["HTTP_USER_AGENT"]) || stristr("WebKit",$_SERVER["HTTP_USER_AGENT"]);
header('Content-Type: '.($xhtml)?'application/xhtml+x':'text/ht'.'ml; charset=utf-8');
# ew. utf-8 lub inne kodowanie

Obejścia dla walidatora W3C i Chrome i Safari (WebKit) są konieczne, gdyż obsługują one XHTML, ale wysyłają w nagłówku Accept ciąg */* lub nie wysyłają go wcale, jak Walidator.

Inne przykłady odpowiednich skryptów można znaleźć na tych stronach: [3], [4], [5].

Przykłady dokumentów XHTML

XHTML 1.1 

Content-Type: application/xhtml+xml; charset="utf-8"

<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<?xml-stylesheet type="text/css" href="style.css"?>
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.1//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml11/DTD/xhtml11.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl">
<head>
  <title>Przykład dokumentu zgodnego z XHTML 1.1</title>
</head>
<body>
  <div>To jest przykład.</div>
</body>
</html>

XHTML 1.0 Strict kompatybilny z HTML

Nie powinien być stosowany, używany tylko ze względu na niekompatybilność Internet Explorera z XHTML. 

Content-Type: text/html; charset="utf-8"

<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN"
  "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl" lang="pl">
<head>
  <title>Przykład dokumentu zgodnego z XHTML 1.0 Strict</title>
  <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8" />
  <link rel="stylesheet" type="text/css" href="style.css" />
</head>
<body>
  <p>To jest przykład.</p>
</body>
</html>

XHTML 5 

Content-Type: application/xhtml+xml; charset=utf-8

<?xml version="1.0" encoding="utf-8" ?>
<?xml-stylesheet href="style.css" type="text/css" ?>
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl">
<head>
   <title>Przykład dokumentu zgodnego z XHTML 5</title>
</head>
<body>
   <div>To jest przykład.</div>
</body>
</html>

Przypisy

  1. ↑ Browser market share.
  2. ↑ Sending XHTML as text/html Considered Harmful. [dostęp 2023-12-03].
  3. ↑ Murray Altheim, Shane mcCarron: XHTML™ 1.1 – Module-based XHTML – Second Edition. World Wide Web Consortium (W3C), 23 listopada 2010. [dostęp 2010-11-25]. (ang.).
  4. ↑ XHTML 2 Working Group Expected to Stop Work End of 2009, W3C to Increase Resources on HTML 5.

Linki zewnętrzne

Walidatory

Technologie związane z XML (Extensible Markup Language)
Rdzenne technologie XML-a
Języki stylistyczne
Języki z rodziny XML Linking
Języki zapytań dokumentów XML
Rodzaje schematów dokumentów XML

Języki znaczników
Pakiet biurowy
  • Compound Document Format
  • OOXML
  • SpreadsheetML
  • PresentationML
  • WordprocessingML
  • ODF
  • UOF
Główne
Niszowe
World Wide Web
Struktura stron WWW
Generowanie dynamicznych stron WWW
Po stronie użytkownika
Przesyłanie danych
Pojęcia
Kategorie