miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Ruiny Zamku Biskupów Pomezańskich, fontanna Rolanda i konkatedra św. Wojciecha | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Prawa miejskie |
od XIII wieku | ||||
Burmistrz |
Krzysztof Janusz Niziałek | ||||
Powierzchnia |
7,29 km² | ||||
Wysokość |
90 m n.p.m. | ||||
Populacja (30.06.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
(+48) 55 | ||||
Kod pocztowy |
82-550 | ||||
Tablice rejestracyjne |
GKW | ||||
Położenie na mapie gminy Prabuty | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu kwidzyńskiego | |||||
53°45′21″N 19°11′51″E/53,755833 19,197500 | |||||
TERC (TERYT) |
2207044 | ||||
SIMC |
0932962 | ||||
Urząd miejski ul. Kwidzyńska 282-550 Prabuty | |||||
Strona internetowa |
Prabuty (niem. Riesenburg[2]) – miasto w północnej Polsce, we wschodniej części województwa pomorskiego w powiecie kwidzyńskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prabuty. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. elbląskiego.
Według danych z 1 stycznia 2018 Prabuty liczyły 8710 mieszkańców[3][4].
Rozwinął się tu przemysł drzewny, materiałów budowlanych oraz elektromaszynowy. Prabuty są także stacją węzłową położoną przy trasie Warszawa – Gdynia.
Prabuty leżą na obszarze dawnej Pomezanii[5], w historycznych Prusach Górnych[6], a także na Powiślu[7].
Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski miasto położone jest na pograniczu Pojezierza Łasińskiego i Pojezierza Dzierzgońsko-Morąskiego, które stanowią część makroregionu Pojezierza Iławskiego[8].
Przez miasto przepływa rzeka Liwa.
Niemiecka nazwa Riesenburg pochodzi z połączenia pruskiej nazwy włości Resja/Rezja[9] z członem Burg – „gród”. Etymologia ludowa wywodzi zaś nazwę miasta od niemieckiego słowa Riese – „olbrzym” i Burg – „gród”, co wyjaśnia określenie Riesenburg jako „gród olbrzyma” (stąd też olbrzym z maczugą umieszczony w herbie miasta)[10].
Źródła podają następujące nazwy miejscowości: Resin, Rysenburg (1233), Resia (1250), Prebutyn (1258), Resemburg (1265), plebano de Resya (1286), Rysen (1326), castro Resinburg (1326), civitas Resinburg (1330), Risenburgk (1342), Resitten (1411), Resenburg (1454, 1466), Prabuth, Prabuti, Preybuth, Prabutas, Preibutas.
Staropolska nazwa osobowa Preybuth pojawiła się w XV wieku. Na mapie rękopiśmienniczej Sędziwoja z Czechła jest Prabuth castrum et civitas. Potem są zapisy Prabuth alias Resenburg (1454, 1466) i Prabuti, co może oznaczać równoważność obu nazw[10].
Stanisław Rospond uważał, w oparciu o staropruskie nazwy Preybutten lub Prebutyn (1258 rok) z półwyspu Sambia, że termin ten pochodzi od litewskiego nazwiska Preibutas lub pruskiego peri ("przy") i buttan ("dom"). Sądził, że pruskie Prabutas to "miejsce stałego pobytu". Od XIX wieku utarła się spolszczona nazwa Prabuty. Nie ulega wątpliwości, że zarówno nazwa polska, jak i niemiecka związane są z pierwotnymi mieszkańcami tej ziemi – Prusami[10].
Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[11].
Według danych z 31 grudnia 2015 r. miasto miało 8761 mieszkańców[26].
Prabuty są podzielone administracyjnie na dzielnice, osiedla mieszkaniowe i 1 strefę ekonomiczną „Zatorze”. W południowo-wschodniej części miasta budowane jest osiedle „Klimuszko”.
Tomasz Wandzel – ur. w 1975 r. w Głuchołazach. W 1998 r. utracił wzrok, w 2004 r. zamieszkał w Prabutach, gdzie został radnym miejskim; pisarz, autor książek m.in. "Dom w chmurach", "Chłopiec z Kresów" i "Chłopiec, który przeżył Auschwitz. Historia Prawdziwa". W 2010 r. zajął I miejsce w ogólnopolskim konkursie na reportaż prasowy im. Macieja Szumowskiego[30][31].
Na terenie Prabut działa Telewizja kablowa Prabuty, wydawana jest także prasa: Gazeta Prabucka oraz Prabuckie Wieści.
Na terenie gminy znajdują się 24 pomniki przyrodnicze oraz rezerwat przyrody Liwieniec.
Miasta i gminy partnerskie: