![]() MT-LB | |
Dane podstawowe | |
Państwo | |
---|---|
Producent |
Charkowska Fabryka Traktorów, Huta Stalowa Wola |
Typ pojazdu | |
Trakcja |
gąsienicowa |
Załoga |
2 + 10 |
Dane techniczne | |
Silnik |
8-cylindrowy silnik wysokoprężny |
Poj. zb. paliwa |
450 l |
Pancerz |
3 - 10 mm |
Długość |
6,454 m |
Szerokość |
2,86 m |
Wysokość |
1,87 m (do stropu wieży z km kal. 7,62 mm) |
Prześwit |
0,4 m |
Masa |
9700 kg |
Moc jedn. |
20,16 KM/t |
Nacisk jedn. |
0,46 kg/cm² |
Osiągi | |
Prędkość |
61,5 km/h |
Zasięg pojazdu |
500 |
Pokonywanie przeszkód | |
Rowy (szer.) |
2,41 |
Ściany (wys.) |
0,61 |
Kąt podjazdu |
35°[1] |
Dane operacyjne | |
Uzbrojenie | |
1 x km PKT kalibru 7,62 mm | |
Użytkownicy | |
![]() | |
Rzuty | |
![]() |
MT-LB (ros. многоцелевой транспортёр-тягач лёгкий бронированный – Mnogocelewoj transportior-tiagacz logkij bronirowannyj, wielozadaniowy transporter-ciągnik lekki opancerzony, «Объект 6» – Obiekt 6) – radziecki, pływający transporter opancerzony skonstruowany w latach 60. XX wieku. Produkowany na licencji również w Polsce w Hucie Stalowa Wola i w Bułgarii.
MT-LB został skonstruowany jako ciągnik artyleryjski przeznaczony do holowania armaty przeciwpancernej T-12 kalibru 100 mm i przewożenia jej obsługi i amunicji. Z czasem zaczęto wykorzystywać go także w roli transportera opancerzonego. Pojazd został skonstruowany w Charkowskiej Fabryce Traktorów (ChTZ) w Charkowie pod kierunkiem Anatolija Biełusowa[2]. Znajduje się w służbie od 1964 roku[2]. MT-LB był produkowany w ZSRR (po rozpadzie ZSRR na Ukrainie), a na licencji w Bułgarii i Polsce[2].
Na podwoziu MT-LB zbudowano także szereg innych pojazdów, zarówno pomocniczych, jak i bojowych.
Zaletą MT-LB był niewielki nacisk jednostkowy, zapewniający mu dużą mobilność w trudnym terenie[1]. Mógł holować działo lub przyczepę o masie do 6,5 t[1].
Transporter MT-LB był produkowany w Polsce przez HSW od 1976 roku z przeznaczeniem wyłącznie na eksport, w liczbie do ok. 600 sztuk rocznie[3]. Na jego bazie opracowano następnie w Polsce liczne konstrukcje, z których jednak tylko kilka pojazdów wsparcia produkowanych w niewielkich seriach przyjęto na uzbrojenie Wojska Polskiego. Wśród nich był wóz pogotowia technicznego WPT Mors (1983 rok, 45 sztuk)[4] i nośnik radiostacji R-137T[5]. W fazie prototypów pozostały: samobieżna wyrzutnia rakiet przeciwlotniczych Turkus (1976-79), zestaw przeciwlotniczy Promet z podwójnym działkiem 23 mm (cztery prototypy, 1979), samobieżna wyrzutnia pocisków ppanc. 9M14M Malutka BTP-20 Skorpion (1983), transporter opancerzony MTLB-2AP z wieżą od SKOT-2AP z wkm 14,5 mm, podwozie Piast z polskim silnikiem, wóz rozpoznania skażeń Parys 01 i wóz ewakuacji medycznej Lotos[3]. Nie zbudowano projektowanych samobieżnych zestawów przeciwlotniczych z działkami 30 mm Promet-2 (1980) i rakietowo-artyleryjskiego Polon (1986)[3]. Po 1990 roku podwozie MT-LB wykorzystano dla wozu dowodzenia ZWD-1[6] oraz jako nośnik systemu zakłóceń Przebiśnieg. W 1993 roku powstał prototyp transportera opancerzonego MTLB-23M z wieżą z działkiem 23 mm i karabinem maszynowym[7].
Pod koniec lat 70. Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Maszyn Ziemnych i Transportowych przy HSW opracował na bazie MT-LB ulepszony pojazd SPG-2 (szybkobieżne podwozie gąsienicowe) o polepszonej pływalności, posiadający przebudowany kadłub o większej wyporności i dwie śruby o napędzie hydraulicznym do poruszania się w wodzie[4]. Podwozie SPG-2 i wydłużone o jedną parę kół SPG-2A (znane także jako Opal) posłużyło do powstania dalszych konstrukcji, z których do produkcji w większej serii trafiły transporter rozpoznania inżynieryjnego TRI Hors (1983) i wóz pogotowia technicznego Mors II (1986)[4]. W małej serii powstał wóz dowodzenia obrony przeciwlotniczej Łowcza-3[8]. Prototypami pozostały m.in. wozy dowodzenia artylerii Opal I i Opal II (1990) i transporter amunicyjny Bor (1987)[4]. W 1993 roku powstały prototypy bojowego wozu piechoty BWO-40 z armatą Bofors 40 mm oraz zestawu przeciwlotniczego rakietowo-artyleryjskiego z działkami 23 mm Sopel[7][9].
Transporter MT-LB wszedł na uzbrojenie ZSRR od 1964 roku[2]. Był następnie eksportowany do niektórych państw Układu Warszawskiego oraz innych państw. Nie został przyjęty na uzbrojenie Wojska Polskiego w zasadniczej wersji transportera ani ciągnika, natomiast na uzbrojeniu Wojska Polskiego znalazło się kilkaset pojazdów o różnym przeznaczeniu wykorzystujących podwozie MT-LB oraz jego zmodernizowanej w Polsce wersji.
Od końca lat 90. w Rosji i na Ukrainie opracowano kilka wariantów modernizacji transportera, polegających głównie na wzmocnieniu uzbrojenia, z których nieliczne wdrożono do służby[10]. Od 2000 roku rosyjska spółka Muromtiepłowoz podczas remontów modernizuje rosyjskie MT-LB do wariantu MT-LBM 6MA z wkm 14,5 mm lub 6MB z działkiem 30 mm 2A72[10].
Pojazdy produkowane w Polsce były przeznaczone przede wszystkim na eksport do ZSRR, ponadto opracowano tam szereg własnych odmian pochodnych, w tym opartych na zmodyfikowanym podwoziu o polepszonej pływalności. Po rozpadzie ZSRR HSW pozostała z szeregiem niesprzedanych pojazdów, które udało się rozdysponować dopiero ciągu kilkunastu lat. W 2000 roku 10 MT-LB Polska podarowała Litwie (przekazane w styczniu 2001)[13]. W 2002 roku Huta Stalowa Wola sprzedała 67 MT-LB do Nigerii z przeznaczeniem dla sił pokojowych (w tym 54 bojowe oraz pojazdy dowodzenia i wsparcia w tym jeden wóz ewakuacji medycznej Lotos)[13].
Kadłub jest spawany z walcowanych płyt pancernych, wodoszczelny[2]. Pancerz zapewnia ochronę tylko przed pociskami broni strzeleckiej i odłamkami pocisków artyleryjskich małego kalibru[1]. W skrajnej przedniej części pojazdu znajduje się przedział transmisji napędu, a za nim jest przedział kierowania. W przedziale kierowania po lewej stronie ma miejsce kierowca, a po prawej dowódca, na którym znajduje się mała stożkowa wieżyczka TKB-01 z karabinem maszynowym 7,62 mm PKT[1]. Zapas amunicji wynosi 2500 nabojów[1]. Obaj członkowie załogi mają przed sobą okna ze szkła pancernego, zakrywane pancernymi pokrywami, a kierowca ma ponadto trzy peryskopy TNPO-170A[1]. Nad miejscem kierowcy znajduje się luk. Silnik umieszczony jest za przedziałem kierowania, w centralnej części pojazdu, przesunięty ku lewej burcie, a po prawej stronie znajduje się korytarzyk łączący przedział kierowania z przedziałem transportowym, zajmującym tylną część[2]. W przedziale transportowym można przewozić do 11 żołnierzy na siedzeniach wzdłuż burt, umieszczonych nad zbiornikami paliwa[1]. Przedział transportowy ma dwuskrzydłowy właz z tyłu i dwa luki w dachu[1]. W burtach znajdują się cztery zamykane strzelnice dla broni strzeleckiej[1].
Zawieszenie stanowi sześć pojedynczych kół jezdnych na wahaczach resorowanych wałkami skrętnymi po każdej stronie. Pierwsze i ostatnie koła mają amortyzatory hydrauliczne[1]. Niektóre specjalne wersje pochodne mają podwozie przedłużone do siedmiu kół (m.in. MT-LBu). Gąsienice mają szerokość 350 mm[1].
Transporter może pływać po przygotowaniu polegającym m.in. na założeniu osłon hydrodynamicznych na gąsienice w przedniej części i podniesieniu falochronu na dziobie[1]. Napęd na wodzie zapewniają poruszające się gąsienice[1]. Ładowność na wodzie wynosi 2 tony[1].
Pojazdy MTLB można oglądać w następujących muzeach: