Jeffrey Nels Williams

Data i miejsce urodzenia	18 stycznia 1958 Superior (Wisconsin)
Narodowość	amerykańska
Status	aktywny
Funkcja	specjalista misji, inżynier pokładowy, dowódca ISS
Łączny czas misji kosmicznych	534 dni 2 godziny 48 minut i 41 sekund
Misje	STS-101, Sojuz TMA-8 (Ekspedycja 13), Sojuz TMA-16 (Ekspedycja 21/22), Sojuz TMA-20M (Ekspedycja 47/48)
Stopień wojskowy	pułkownik United States Army
Wyuczony zawód	inżynier lotniczy, pilot wojskowy, pilot doświadczalny
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jeffrey Nels Williams (ur. 18 stycznia 1958 w Superior w stanie Wisconsin) – amerykański astronauta, inżynier lotniczy, pułkownik United States Army.

Wykształcenie i służba wojskowa

• 1976 – w Winter w Wisconsin ukończył szkołę średnią (Winter High School).
• 1980 – ukończył Akademię Wojskową w West Point i w stopniu podporucznika rozpoczął służbę wojskową w US Army. Po roku został pilotem.
• 1981–1984 – służył w Republice Federalnej Niemiec w batalionie lotniczym, wchodzącym w skład 3 armii pancernej.
• 1987 – po ukończeniu Podyplomowej Szkoły Marynarki Wojennej (US Naval Postgraduate School) uzyskał tytuł magistra inżynierii lotniczej.
• 1987–1991 – pracował w Johnson Space Center (JSC), gdzie był inżynierem zajmującym się operacjami startu i lądowania wahadłowców, pilotem symulatora w Laboratorium Integracji Awioniki Wahadłowca (Shuttle Avionics Integration Laboratory) oraz szefem Biura Planowania Operacji (Operations Development Office) w Dyrekcji ds. Załóg Latających (Flight Crew Operations Directorate).
• 1992–1993 – odbył kurs w Szkole Pilotów Doświadczalnych (US Naval Test Pilot School).
• 1993–1995 – służył w bazie lotniczej Edwards w Kalifornii jako pilot doświadczalny. Jednocześnie był szefem Wydziału Testów Lotniczych (Flight Test Division).
• 1996 – uzyskał w Naval War College stopień magistra (MA) w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego i studiów strategicznych.
• 2007 – w czerwcu zakończył aktywną służbę w armii i przeszedł na emeryturę.

Na ponad 50 typach różnych samolotów wylatał około 3000 godzin. Zdobył kwalifikacje instruktora spadochronowego.

Kariera astronauty

• 1987 – po raz pierwszy spróbował zostać astronautą. Był jednym ze 117 finalistów w ramach naboru do grupy NASA-12, do której jednak nie został zakwalifikowany.
• 1992 – ponowił swoje zgłoszenie do grupy astronautów NASA podczas selekcji do ekipy NASA-14. Tak jak poprzednio znalazł się w grupie finalistów, ale znów nie został wybrany.
• 1 maja 1996 – trzecia próba kwalifikacji została uwieńczona sukcesem i w rezultacie dostał się do grupy NASA-16.
• 1998 – po dwuletnim szkoleniu uzyskał kwalifikacje specjalisty misji i został skierowany do Wydziału ds. Systemów Statków Kosmicznych (Spacecraft Systems Branch) Biura Astronautów NASA. Później został przeniesiony do Wydziału ds. Eksploatacji Stacji Kosmicznej (Space Station Operations Branch).
• Listopad 1998 – otrzymał przydział do misji STS-101.
• 19–29 maja 2000 – na pokładzie promu Atlantis uczestniczył w wyprawie STS-101. Po powrocie z kosmosu pracował w Biurze Astronautów, w którym zajmował się m.in. modernizacją kokpitu wahadłowców.
• Listopad 2002 – wraz z Konstantinem Koziejewem i Sunitą Williams został wyznaczony do załogi rezerwowej Ekspedycji 10, czyli stałej załogi Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Wkrótce potem rozpoczął treningi, które odbywał przemiennie w Johnson Space Center i rosyjskim Gwiezdnym Miasteczku.
• 2003 – został dublerem dowódcy oraz inżyniera pokładowego Ekspedycji 12. Pozostałymi członkami załogi rezerwowej byli: Aleksandr Łazutkin, zastąpiony w sierpniu 2005 przez Michaiła Tiurina, oraz Clayton Anderson, który po decyzji NASA (podjętej wskutek katastrofy promu Columbia) o ograniczeniu liczebności załóg do dwóch osób, został wycofany go z ekipy. Ekspedycję 12 wyniósł na orbitę statek Sojuz TMA-7 w październiku 2005.
• Od maja 2005 szkolił się z nimi również Siergiej Kostenko, który był dublerem trzeciego turysty kosmicznego – Gregory’ego Olsena.
• Grudzień 2005 – na posiedzeniu międzynarodowej komisji ds. formowania załóg dla Międzynarodowej Stacji Kosmicznej wraz z Pawłem Winogradowem został zatwierdzony jako członek załogi podstawowej Ekspedycji 13.
• 30 marca 2006 – wystartował w kosmos na pokładzie statku Sojuz TMA-8 w ramach Ekspedycji 13. Pełnił funkcję inżyniera pokładowego. Na Ziemię wrócił 29 września tego samego roku.
• Wrzesień 2009 – marzec 2010 – był członkiem Ekspedycji 21 (pełniąc funkcję inżyniera pokładowego) i 22 (jako dowódca). Podróż na Międzynarodową Stację Kosmiczną oraz powrotną odbył na pokładzie Sojuza TMA-16.
• 18 marca 2016 – wystartował w swój czwarty lot na pokładzie Sojuza TMA-20M. Wszedł w skład Ekspedycji 47 (jako inżynier pokładowy) i 48 (jako dowódca). 24 sierpnia pobił rekord najdłuższego łącznego pobytu w kosmosie wśród astronautów amerykańskich^[1]. Wrócił na Ziemię 7 września 2016 w kapsule lądującej Sojuza TMA-20M.

Loty kosmiczne

STS-101

Misja STS-101 rozpoczęła się 19 maja 2000. Wahadłowiec Atlantis wyniósł Williamsa oraz sześcioro innych członków załogi na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Wśród astronautów jedynie Williams nie miał doświadczenia i leciał w kosmos po raz pierwszy. Zadaniem załogi było przygotowanie stacji do połączenia z modułem serwisowym Zwiezda oraz przybycia pierwszej stałej załogi. 21 maja prom kosmiczny połączył się z ISS. Następnego dnia Williams odbył swój pierwszy spacer kosmiczny, podczas którego wraz z partnerem zamontował rosyjski manipulator Strieła 2 na zewnętrznej powierzchni stacji. 23 maja astronauci weszli na pokład ISS i wykonali szereg prac remontowych. 26 maja Williams opuścił stację i trzy dni później na pokładzie promu Atlantis wylądował w Centrum Kosmicznym im. Johna F. Kennedy’ego.

Sojuz TMA-8

Start statku nastąpił z kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie 30 marca 2006 o 2:30:20 UTC. Misją dowodził Pawieł Winogradow. Połączenie z Międzynarodową Stacją Kosmiczną nastąpiło – zgodnie z planem – 1 kwietnia o 4:19. Ok. 6:00 właz do stacji został otwarty i astronauci przeszli na jej pokład. W lipcu dołączył do nich Thomas Reiter i tym samym przywrócono trzyosobowy stan stałej załogi ISS, zmniejszony po katastrofie promu Columbia. Williams powrócił na Ziemię po 182 dniach pobytu w kosmosie. Kapsuła z astronautami wylądowała w rejonie miasta Arkałyk.

Odznaczenia i nagrody

• Medal Departamentu Obrony za Wzorową Służbę – dwukrotnie
• Legia Zasługi – dwukrotnie
• Medal za Chwalebną Służbę – dwukrotnie
• Medal Pochwalny
• National Defense Service Medal – dwukrotnie
• Army Service Ribbon
• NASA Distinguished Service Medal
• NASA Exceptional Service Medal
• Medal Za Lot Kosmiczny – trzykrotnie
• Medal „Za zasługi w podboju kosmosu” (2011, Rosja)^[2]
• Doktorat honorowy Johnson and Wales University

Wykaz lotów

Zobacz też

• alfabetyczna lista astronautów
• grupy i oddziały astronautów
• lista najdłuższych łącznych pobytów w kosmosie