![]() | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
grab pospolity |
Nazwa systematyczna | |
Carpinus betulus L. Sp. Pl. 998, 1753 | |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
![]() | |
Zasięg | |
![]() |
Grab pospolity, g. zwyczajny (Carpinus betulus L.) – gatunek średniej wielkości drzewa liściastego z rodziny brzozowatych (Betulaceae) (we współczesnych systemach APG, w innych ujęciach w rodzinie leszczynowatych). Występuje w Europie od Francji do Ukrainy. W Polsce częsty na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Podczas holocenu, w okresach znacznego spadku liczby ludności, bywał gatunkiem dominującym w lasach.
Roślina wieloletnia, megafanerofit. Kotki kwiatowe pojawiają się w maju wraz z liśćmi. Owoce dojrzewają od września do października, rozsiewane są przez wiatr. Lubi świeże gleby wapienne, nie za suche, ale i nie podmokłe. Występowanie: lasy mieszane i liściaste. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Carpinion, Ass. Stellario-Carpinetum i gatunek wyróżniający dla Ass. Aceri-Tiletum[5]. Liczba chromosomów 2n= 64[6]. Należy do najbardziej odpornych na zacienienie drzew występujących w Europie Środkowej.
Gatunek ten jest jedynym rodzimym taksonem z rodzaju Carpinus rosnącym w Polsce. Na obszarach nizinnych i wyżynach występuje dość pospolicie, ale w dużym rozproszeniu i w niewielkiej ilości, stanowiąc poniżej 0,5% w drzewostanach. W górach granica występowania zwykle sięga 600 m n.p.m., w Bieszczadach do 900 m n.p.m.[7] Lasy zdominowane przez grab pospolity są nieliczne i niewielkie i występują we wschodniej Polsce[8]. Największy obwód wśród grabów w Polsce ma drzewo o obwodzie 436 cm w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego oraz okaz w Jankowicach o obwodzie 402 cm (krajowy rekordzista wśród grabów rosnących w warunkach naturalnych), a za najstarsze uważa się drzewo z arboretum w Gołuchowie o wieku 199 lat (w 2018 r.) i obwodzie 374 cm[7]. Z kolei najwyższy grab polski, rosnący w Puszczy Białowieskiej i mający 34,2 m jest jednocześnie rekordzistą europejskim[9].