Bory Tucholskie

Jezioro Wdzydze
Prowincja	Niż Środkowoeuropejski
Podprowincja	Pojezierza Południowobałtyckie
Makroregion	Pojezierze Południowopomorskie
Mezoregion	Bory Tucholskie
Zajmowane jednostki administracyjne	Polska: województwo pomorskie, województwo kujawsko-pomorskie

Bory Tucholskie (314.71) – mezoregion fizycznogeograficzny w północnej Polsce (województwo pomorskie i kujawsko-pomorskie) w dorzeczu Brdy i Wdy. Obszar ok. 2,4 tys. km². Obszar mezoregionu jest w znacznej mierze pokryty kompleksem leśnym o tej samej nazwie^[1]. Niekiedy mezoregion ten bywa łączony z Wysoczyzną Świecką pod nazwą Równina Tucholska^[2]. Z kolei kompleks leśny, od którego mezoregion przyjął nazwę, pokrywa również dużą część Równiny Charzykowskiej i wchodzi na obszar kolejnych mezoregionów.

Środowisko geograficzne

Rzeźba terenu ukształtowana została przez ostatnie zlodowacenie. Oprócz sandrów występują pagórki morenowe, rynny, wydmy i doliny rzeczne. Na terenie mezoregionu znajduje się wiele jezior, do największych jezior należą:

• Wdzydze – 1455,6 ha, głębokość 68 m
• Kałębie – 466,3 ha 6,4 m
• Radodzierz – 250 ha, 9,5 m
• Wielewskie 160 ha 40,5m

Gleby są na ogół ubogie, piaszczyste klas IV – VI, jedynie w okolicach Czerska, Brus i Śliwic występują gleby klasy III.

Flora

 Osobny artykuł: Bory Tucholskie.

W przeszłości na obszarze Borów Tucholskich dominował w drzewostanie buk wraz z sosną. Rosły tu też liczne drzewa liściaste, głównie dęby, graby, osiki i lipy. Nasilająca się od XVII wieku rabunkowa gospodarka leśna i późniejsze zalesianie wyłącznie sosną spowodowały, że obecnie Bory są obszarem monokulturowym sosny, jedynie na zboczach nad Wisłą występują w lasach gatunki ciepłolubne a na obszarach wylesionych wrzosowiska. Zarastające rynny jeziorne zamieniły się w torfowiska lub urodzajne łąki. Na torfowiskach występują dość licznie żurawina błotna, bagno zwyczajne, liczne gatunki mchów, w tym torfowców.

Fauna

Teren Borów Tucholskich zamieszkuje wiele różnorodnych gatunków zwierząt. Występuje licznie zwierzyna – jelenie, sarny, dziki, lisy, niezwykle rzadko pojawiają się podczas szczególnie ostrych zim wilki. Nad rzekami występują bobry. Spośród ptaków, z gatunków rzadkich występują bielik, rybołów, żuraw zwyczajny, łabędź niemy, czapla siwa, kruk, głuszec, puchacz, bocian czarny i inne.

Ochrona przyrody

Na obszarze mezoregionu Bory Tucholskie znajdują się trzy parki krajobrazowe:

• Tucholski Park Krajobrazowy,
• Wdecki Park Krajobrazowy,
• Wdzydzki Park Krajobrazowy.

Poza tym utworzono rezerwaty przyrody, a znaczna część borów, jezior i mokradeł wchodzi w skład obszaru Natura 2000 Bory Tucholskie (PLB220009) i rezerwatu biosfery Bory Tucholskie, sięgających poza granice mezoregionu, podobnie jak Leśny Kompleks Promocyjny Bory Tucholskie. Park Narodowy „Bory Tucholskie” leży na terenie innego mezoregionu – Równiny Charzykowskiej.