Someren (uitspraakⓘ; Brabants: Zummere) is de belangrijkste kern en zetel van het gemeentehuis in de gemeente Someren, in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. De kern Someren telt 12.765 inwoners, waar de gemeente Someren 20.187 inwoners telt.
Etymologie
Over de oorsprong van de naam Someren, in 1212 als 'Zummere' geschreven, bestaat geen eensluidende opvatting:
- Een eerste verklaring zegt dat de naam is samengesteld uit de woorden: So (water) Ma (land) Ren (grens).
- Een tweede verklaring leidt de naam af uit 'Zeven Moeren' (moerassen).
- Een derde verklaring legt de naam bij: ´zomerweide´, zoals ook bij de plaatsnaam Zomergem het geval zou zijn.
De eerste twee verklaringen zijn vermoedelijk als vorm van volksetymologie te karakteriseren: associatie met de bekende vorm met bij de toehoorder bekende woorden.
Geschiedenis
Het gebied waar nu Someren ligt was al bewoond in het laatpaleolithicum, het mesolithicum, en het neolithicum, vanaf ongeveer 10.000 v.Chr. Uit genoemde perioden zijn tal van voorwerpen aan het licht gekomen, zoals pijlspitsen, strijdbijlen en strijdhamers. Tussen 1990 en 1992 werd, bij de aanleg van de nieuwbouwwijk 'Waterdael', een groot urnenveld opgegraven op de Somerense Akkers, daterend van 600-400 v.Chr. Bijzonder was het vinden van zogenaamde 'langbedden', langwerpige grafheuvels van grote afmetingen, die tegenwoordig als 'langbedden van het type Someren' te boek staan. Vondsten van later datum zijn ijzertijdnederzettingen en het graf van een inheems Romeins soldaat, voorzien van enkele gereedschappen, voedsel en drank. Een aantal omtrekken van grafmonumenten werden in de bestrating van genoemde nieuwbouwwijk verwerkt.
Na de Romeinse tijd was er tijdenlang nauwelijks bewoning, maar vanaf de elfde eeuw vonden opnieuw ontginningen plaats en ontstonden er nederzettingen op de latere Somerense akkers. Na 1200 verplaatste deze gemeenschap zich naar het gebied waar men de huidige dorpskern vindt. De oude kerk bleef achter, en werd daar in de 19e eeuw afgebroken. De oudste schriftelijke vermelding van Someren stamt uit 1212, waar de naam voorkomt in een oorkonde van de abdij van Postel.
In 1301 verkreeg Someren gemeenterechten van hertog Jan II van Brabant. Bestuur en rechtspraak vonden daarnaast plaats via een schepenbank met zeven schepenen. De borgemeester, de kerkmeester en de armmeester regelden respectievelijk de financiële zaken, de kerkelijke zaken, en de armenzorg.
In een oorkonde uit 1327 worden de grenzen van Someren genoemd. De proost van Wassenberg, Arnold, verkocht toen ook het gebruiksrecht van de gronden van de Sint-Lambertuskerk te Luik aan de inwoners van Someren. Eindehouts, Hoenderboom, de molen van Hugten en de Aa.
Ontginningen werden voornamelijk uitgevoerd door de abdij van Postel, maar na 1648 kwam hieraan een einde. Pas in de 19e en de 20e eeuw vonden weer ontginningen op grote schaal plaats. Dit leidde tot het ontstaan van Someren-Eind in 1875 en van Someren-Heide in 1920. Van groot economisch belang was ook de opening van de Zuid-Willemsvaart in 1826. Dit heeft geleid tot industriële activiteit, waaronder de aanleg van bedrijventerreinen.
Natuur en landschap
De gemeente Someren bezit 1.615 ha aan natuurgebieden en beplantingen, waaronder:
- Beuven: is het grootste ven van Nederland (85 ha) en gelegen in de Lieropse heide (gemeente Someren) nabij de Strabrechtse Heide. Het Beuven staat bekend als bijzonder vogelrijk en is tevens beroemd om een bijzondere plantengroei. Daarnaast kent Someren nog een groot aantal andere vennen, zoals het Starven, Bontven, Witven en het Keelven. Het Meerven in Lierop en het Kuilven in Someren-Heide zijn in de loop der tijd verdwenen.
- Somerense Heide en Keelven. Dit betrof oorspronkelijk een gebied van eenvormige droge naaldbossen, doch sedert 2001 is het veranderd in een afwisselend natuurgebied, waar ook de heide en de vennen weer tot hun recht komen. Hier zijn ook Schotse hooglanders en andere grote grazers te vinden. Er zijn wandelroutes uitgezet.
- De Vloeten. Een vochtig natuurgebied waarin ook wandelroutes zijn uitgezet.
- De Vlerken. Een aantal kleinere, vochtige natuurgebieden die verbonden zijn door een wandelroute.
Daarnaast ligt een deel van de Strabrechtse Heide, waaronder het Beuven, in Someren.
Vervoer en verkeer
Someren is bereikbaar via de A67 en de N266.
Openbaar vervoer per bus is er met Bravo direct lijn 320 en de buurtbuslijnen 258 en 266.
Noord-Brabant
Someren
