Een paralympische sport is een sport die voorkomt bij, of ooit deel heeft uitgemaakt van de Paralympische Spelen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen paralympische zomersporten, die deel uitmaken van de Paralympische Zomerspelen, en paralympische wintersporten, die deel uitmaken van de Paralympische Winterspelen.
Tijdens de Paralympische Spelen zijn er meer onderdelen dan tijdens de Olympische Spelen. Zo waren er bij de Paralympische Zomerspelen 2012 in Londen 503 onderdelen, terwijl er bij de Olympische Zomerspelen van datzelfde jaar 'maar' 302 waren. Dit verschil komt vooral door de verschillende classificaties. Een voorbeeld: er waren tijdens de Olympische Spelen in Londen twee 100 meters bij atletiek; een voor mannen en een voor vrouwen. Bij de Paralympische Spelen in Londen waren er alleen al voor mannen vijftien 100 meters bij atletiek. Daar komen de klassen voor de vrouwen dus nog bij. Voor veel verschillende handicaps is namelijk een aparte klasse.
In de volgende uitleg staan de classificaties gebruikt tijdens de Paralympische Zomerspelen 2012. Hierbij geldt in elke sport: hoe lager het getal, hoe groter de impact van de handicap voor de sporter. Wel is het zo dat een 20-klasse geheel anders is dan een 11-klasse. Hieronder volgt nadere uitleg[1]:
In de atletiek zijn de verschillende classificaties voorzien van een letter gevolgd door cijfers. Qua letters heb je de T de F en de P. Deze staan respectievelijk voor Track (baan), Field (veld) en Pentathlon (meerkamp). De cijfers staan voor de soort handicap.
In het blindenvoetbal moet iedereen blind zijn of blind gemaakt zijn, door middel van blinddoeken. Er wordt gespeeld met een bal waarin een geluidje in zit, waardoor het publiek stil moet zijn. Achter het doel staat iemand aanwijzingen te schreeuwen zodat de spelers weten waar ze heen moeten. Alleen de keepers mogen wel kunnen zien. Voor de spelers is er verder geen aparte klasse, zoals die er wel bij het rolstoelbasketbal is.
In het boogschieten maken ze een verschil tussen staand schieten en in een rolstoel zitten. De boogschutters die in een rolstoel zitten komen uit in de W-klasse, de staanden zijn de ST-klasse. In de rolstoelklassen heb je dan weer twee verschillende classificaties:
Je krijgt dan bijvoorbeeld de W1-klasse. In de staande klasse zijn er geen 'subklassen'.
In het boccia wordt er gespeeld in vier klassen. Deze worden aangeduid met een cijfer, die achter de letters 'BC' staat.
In het CP-voetbal wordt elke speler ingedeeld in een classificatie. Dit zijn vier verschillende classificaties, bestaande uit vier cijfers. Dit cijfer komt na de letter 'C'.
Om het zo eerlijk mogelijk te houden moet elk team minimaal één speler uit de C5 en C6-klasse op het veld hebben staan. Daarnaast mag een team maar maximaal twee spelers uit de C8 tegelijkertijd op het veld hebben staan.
Voor het goalball wordt elke speler geblinddoekt, om er zeker van te zijn dat de speler niets meer kan zien. Verder zijn er geen speciale classificaties in het goalball.
In het judo zijn er geen aparte onderdelen waarin atleten uitkomen. Er wordt, net als bij de Olympische Zomerspelen, gespeeld in klassen na gewicht. Echter, de judoka's krijgen wel een klasse toegedeeld. Zo is er de B1, B2 en B3-klasse. B1 is voor blinde judoka's, waar B2 en B3-judoka's andere graden hebben van slechtziendheid. Judoka's in de B1 klasse hebben een rode cirkel op het pak staan. Judoka's die zowel doof als slechtziend zijn hebben een blauwe cirkel. Dit is voor de scheidsrechters zodat ze niet voor iedereen dezelfde straffen kunnen geven. Bijvoorbeeld: De scheidsrechter zullen niet iemand straffen uit de B1-klasse die uit de cirkel is gestapt, waar voor judoka's uit de B2 en B3 dat wel kan gebeuren. Zij kunnen immers de mat zien. Zoals vermeld, een B1 judoka kan spelen tegen een B3 judoka.
In de paardensport worden de handicapklasses grades genoemd. Er zijn er vijf:, II, III, IV en V. In grade I komen de sporters uit met de zwaarste handicaps/beperkingen. Sporters in grade V hebben lichte beperkingen, die soms voor een buitenstaander haast niet zichtbaar zijn.
Net als bij de Olympische Zomerspelen wordt er gemengd gerreden. Dat wil zeggen: mannen en vrouwen door elkaar. Wel heeft elke klasse qua handicap zijn eigen onderdelen. In grade I worden de proeven alleen in stap gereden, in grade II en III in stap en draf. Hun proeven worden verreden in een rijbaan met de afmetingen 20x40m. Een trainer of andere ruiter mag het paard (een deel van) de training en warming up geven op wedstrijden. In grade IV en V worden ook galoponderdelen vereist. Deze combinaties rijden in een rijbaan van 20x60m en de paarden mogen niet door derden worden gereden op wedstrijden.
In het powerliften, ook wel bankdrukken genoemd, zijn er geen classificaties. De atleten komen uit in een klasse naar gewicht, net als bij het gewichtheffen op de Olympische Spelen.
In het roeien zijn er drie verschillende klassen, die elk één onderdeel hebben. Zo is er voor de AS-klasse de skiff, roeiers in de TA-klasse hebben de dubbeltwee en voor de LTA-klasse is er de vier-met-stuurman.
In het rolstoelbasketbal krijgt elke speler en speelster een classificatie van 1.0 tot en met 4.5, steeds oplopend met 0.5. Lager betekent een hogere mate van onbekwaamdheden. De som van alle ratings van de spelers op het veld mag niet meer zijn dan 14.
In het rolstoelrugby krijgt elke speler en speelster een classificatie van 0.5 tot en met 3.5, steeds oplopend met 0.5. Lager betekent een hogere mate van onbekwaamdheden. De som van alle ratings van de spelers op het veld mag niet meer zijn dan 8. Omdat het rolstoelrugby op de Paralympische Zomerspelen een gemengd onderdeel is mogen er ook vrouwen opgesteld worden. Voor elke vrouw in het veld mag de som van spelers in het veld met 0.5 verhoogd worden. Dus voor twee vrouwen in het veld mag de som van alle spelers in het veld niet meer dan 9 zijn.
Er zijn twee classificaties in het rolstoelschermen. De A-categorie en de B-categorie.
In het rolstoeltennis zijn er twee klassen. De open en de quad-klasse. De Open klasse is voor atleten met een handicap aan één of twee benen, maar die niet de handen of armen beïnvloeden. De Quad klasse is voor atleten met een handicap die de armen en benen beïnvloed en niet in staat zijn om de rolstoel en racket te bewegen zoals bij de Open-klasse. De Quad klasse is een gemengd onderdeel. Vrouwen en mannen kunnen tegen elkaar spelen.
In de schietsport zijn er twee verschillende classificaties. Je hebt de SH1 en de SH2 klasse.
In het tafeltennis zijn er elf klassen, ingedeeld in drie verschillende klassen. In de verschillende klassen geldt, hoe lager het klasse hoe groter de impact van de handicap.
In het wielrennen zijn de classificaties verdeeld in vier verschillende klassen, genoemd door middel van één letter. Dit zijn de B, de H, de T en de C.
Voor de C, H en T geldt dat die gevolgd worden door een nummer. Achter de C kan een 1, tot en met de 5 komen. Achter de H is het minimum een 1, het maximum een 4 en achter de T kan een één of een twee komen. Hoe lager het nummer, hoe hoger de impact van handicap.De verschillende classificaties gelden zowel voor het baanwielrennen als het wegwielrennen.
Er zijn drie onderdelen in het zeilen. Elk onderdeel is voor zeilers en zeilsters met een bepaalde handicap. Er is een Single-persoons, Twee-persoons en Drie-persoons keelboot.
Het zeilen op de Paralympische Spelen is een gemengde sport, maar het is niet verplicht om in een twee of drie-persoons keelboat zowel vrouwen als mannen op te nemen.
Er zijn geen aparte classificaties in het zitvolleybal. Wel krijgt elke volleyballer een D of een MD. Hierin staat D voor invalide en MD voor minder invalide. Bij D heeft de handicap een grotere impact dan bij MD. Tijdens een wedstrijd mag een team maximaal één speler met MD op het veld hebben.
In het zwemmen zijn de classificaties onderverdeeld in drie klassen.
Het cijfer volgt na een letter, of lettercombinatie. Deze geeft puur het zwemonderdeel aan. De S wordt gebruikt voor de onderdelen in de vrije slag, de rugslag en de vlinderslag. De SB wordt gebruikt voor de schoolslag en de SM wordt gebruikt voor de wisselslag.
Opgemerkt moet worden dat het mogelijk dat er meerdere klassen door elkaar heen sporten. Zo deed in de 100 meter atletiek T44 de Nederlandse Marlou van Rhijn mee. Zij komt uit in de T43-klasse, maar omdat ze de enige was deed ze met een klasse hoger mee. Hiervoor zijn er geen (tijd)correcties, ook niet in andere sporten. Ook is het mogelijk dat er een onderdeel is bestaande uit twee of zelfs drie klassen. Een voorbeeld is het kogelstoten F54/55/56. Hierin zijn er wel correcties. In het voorbeeld wordt de gooi in meters omgerekend naar een aantal punten. Iemand in de F54 hoeft daardoor minder verder te gooien dan iemand in de F56-klasse.