1989

Eeuwen:	19e eeuw · 20e eeuw · 21e eeuw
Decennia:	1970-1979 · 1980-1989 · 1990-1999
Jaren:	<< · < · 1988 · 1989 · 1990 · > · >>
Maanden:	jan · feb · mrt · apr · mei · jun jul · aug · sep · okt · nov · dec
Jaartelling in verschillende culturen

Ab urbe condita:		2742 MMDCCXLII
Armeense jaartelling:		1438 – 1439 ԹՎ ՌՆԼԸ – ՌՆԼԹ
Chinese jaartelling:		4685 – 4686 乙辰 – 丙巳
Christelijke jaartelling:		1989 MCMLXXXIX
Ethiopische jaartelling:		1981 – 1982
Hebreeuwse jaartelling:		5749 – 5750
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		2044 – 2045
- Shaka Samvat		1911 – 1912
- Kali yuga		5090 – 5091
Iraanse jaartelling:		1367 – 1368 ۱۳۶۷ – ۱۳۶۸
Islamitische jaartelling:		1409 – 1410 ١٤١٠ – ١٤٠٩
Maçonnieke jaartelling:		5988 – 5989
1989 naar onderwerp
Lijst van landen
Overleden
Atlantisch orkaanseizoen
Auto's
Film
Muziek
Sport (categorie)
Gregoriaanse kalender van 1989

Het jaar 1989 is een jaartal volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen

In 1989 begint het Oostblok uiteen te vallen. Communistische regimes vallen in de DDR, Tsjecho-Slowakije, Hongarije, Bulgarije en Roemenië. Symbolisch is de val van de Berlijnse Muur.

januari

1 – De Nederlandse PTT wordt geprivatiseerd.
1 – In Nederland wordt het btw-tarief verlaagd van 20% naar 18,5%.
1 – Het Europees invoerverbod op met hormonen behandeld vlees uit de Verenigde Staten wordt van kracht.
2 – José Happart vertrekt als burgemeester van de Belgische gemeente Voeren. Nico Droeven legt de eed af als nieuwe burgemeester.
2 – Ranasinghe Premadasa wordt geïnstalleerd als nieuwe president van Sri Lanka.
3 – In de Belgische stad Antwerpen demonstreren zo'n 1400 mensen onder het motto "Geen racisten in de raad" tegen de installatie van 10 Vlaams Blok-leden in de gemeenteraad.
4 – Amerikaanse straaljagers schieten twee Libische MiG-23's neer boven de Middellandse Zee.
4 – René Roemersma van de actiegroep RaRa wordt omwille van vormfouten bij het verkrijgen van het bewijs vrijgesproken van de aanslagen van de groep in 1987.
4 – Voor het eerst in 13 jaar zijn er in de Marokkaanse stad Marrakesh rechtstreekse onderhandelingsgesprekken tussen koning Hassan II en vertegenwoordigers van Polisario, de onafhankelijkheidsbeweging voor de Westelijke Sahara.
6 – Op Aruba wint de oppositiepartij MEP de parlementsverkiezingen.
7 – Met het overlijden van keizer Hirohito (87) eindigt voor Japan de zogenaamde Showaperiode (periode van verlichte vrede). Hirohito's zoon, Akihito, wordt de nieuwe keizer en een nieuwe periode, de Heiseiperiode, begint op 8 januari.
7 – De ontsporing en de brand van een trein met gevaarlijke stoffen in de Nederlandse gemeente Boxtel zorgt voor grote schade.
8 – Nabij het Britse plaatsje Kegworth stort een Britse Boeing 737 neer op de autoweg M1. 47 mensen komen om bij de crash. Zie British Midland-vlucht 92.
8 – In Spanje kondigt de afscheidingsbeweging ETA eenzijdig een bestand van twee weken af als teken van goede wil voor onderhandelingen met de regering.
10 – In Mexico wordt een aantal kopstukken van de machtige olievakbond op verdenking van illegaal wapenbezit en samenzwering tegen de staat gearresteerd.
11 – Het Hongaarse parlement stemt voor een wet waarmee de inwoners meer vrijheid krijgen, zoals het recht een vereniging op te richten en het recht te demonstreren.
11 – In Colombia sluiten de regering en de guerrillabeweging M-19 een akkoord dat M-19 ertoe verbindt om geen aanvallen meer uit te voeren op het regeringsleger.
11 – In Sri Lanka wordt de noodtoestand, ingesteld in mei 1983, opgeheven.
13 – Zaïre zegt het vriendschapsverdrag van 1960 en het algemeen samenwerkingsverdrag van 1976 met België op. (Zie Belgisch-Zaïrees conflict van 1988-1989.)
13 – Twee Britse piloten komen om het leven bij een botsing tussen een Britse en twee West-Duitse straaljagers boven de Noord-Duitse stad Wiesmoor.
13 – In het Franse Vaujany komen acht technici om wanneer een cabine van een nieuwe kabelbaan bij het uittesten neerstort.
14 – De Spaanse regering begint gesprekken met de afscheidingsbeweging ETA.
14 – In België wordt oud-premier Paul Vanden Boeynants ontvoerd.
14 – Vier leden van Action Directe worden tot levenslang veroordeeld voor de moord op Georges Bresse in 1986.
14 – In het Engelse Bradford vindt een officiële verbranding plaats van de roman De duivelsverzen van Salman Rushdie door moslims die het boek godslastering vinden.
15 – In de Tsjecho-Slowaakse hoofdstad Praag treedt de politie hardhandig op tegen demonstranten die de zelfverbranding van Jan Palach twintig jaar eerder herdenken. Een aantal activisten, onder wie Václav Havel, wordt gearresteerd.
20 – George Bush sr. wordt beëdigd als 41e president van de Verenigde Staten.
23 – De administratie van FC Groningen wordt door de FIOD in beslag genomen. Dit is het begin van een zwartgeldaffaire, waardoor de club in een zware financiële crisis raakt.
27 – In Nederland worden de laatste twee van Breda, Franz Fischer en Ferdinand aus der Fünten vrijgelaten en uitgezet naar Duitsland. Ze overlijden allebei later in ditzelfde jaar.
29 – Bij gemeenteraadsverkiezingen in West-Duitsland behaalt de extreemrechtse Die Republikaner 7,5% van de stemmen.

februari

1 – Eerste uitzending van het eerste commerciële televisiestation in Vlaanderen, de Vlaamse Televisie Maatschappij (VTM).
2 – Het satellietnetwerk Sky van Rupert Murdoch, dat 25 miljoen pond kost, wordt gelanceerd in Europa.
3 – Renze de Vries treedt af als voorzitter van FC Groningen. Dit is een gevolg van de FIOD-inval in januari.
3 – De Paraguayaanse dictator Alfredo Stroessner wordt afgezet door de legerleiding en vlucht naar Brazilië.
6 – Begin Rondetafelbesprekingen tussen Solidarność en de communistische machthebbers in Polen met als inzet onder andere vrije verkiezingen.
8 – De Nederlandse banken NMB (latere ING) en Postbank kondigen een fusie aan.
13 – De op 14 januari ontvoerde Belgische oud-premier Paul Vanden Boeynants wordt vrijgelaten.
14 – De Iraanse Ayatollah Khomeiny spreekt in een fatwa het doodvonnis uit tegen de schrijver Salman Rushdie vanwege diens boek De Duivelsverzen.
15 – De Russische terugtrekking uit Afghanistan wordt voltooid.
15 – Het schip Maassluis vergaat.
16 – Winnie Mandela, echtgenote van de gevangen ANC-leider Nelson Mandela wordt beschuldigd betrokken te zijn bij de ontvoering van en moord op de 14-jarige jongen Stompie Seipei.
17 – De Unie van de Arabische Maghreb werd opgericht de dag waarop het Grondwettelijk Verdrag van de Unie van de Arabische Maghreb werd getekend in Marrakesh.
19 – In het kader van het 150-jarig bestaan van de spoorwegen in Nederland trekt een elektrische locomotief serie NS 1600 de langste trein ter wereld en komt daarmee in het Guinness Book of Records.
20 – Een legerkazerne nabij de Britse stad Shropshire wordt getroffen door een reeks bomontploffingen. Eén militair raakt gewond. De IRA eist de verantwoordelijkheid op.
21 – De Tsjecho-Slowaakse toneelschrijver en dissident Václav Havel wordt tot negen maanden cel veroordeeld vanwege een 'opruiende en beledigende toespraak' tijdens de herdenking van Jan Palach op 16 januari.

maart

6 – Metromoorden op Rotterdam-Zuidplein. Een man doodt drie blanke vrouwen met racistische motieven.
8 – In België kaart Europarlementslid Jaak Vandemeulebroucke de grootschalige hormonenhandel aan: één op de twee dieren in de veeteelt zou met hormonen zijn behandeld.
9 – Een magnetische storm, ontstaan door een zonnevlam, veroorzaakt het uitvallen van het elektriciteitsnet van Quebec.
14 – Met de aankondiging van de christelijke generaal Michel Aoun dat 'de slag om de bevrijding van de Syrische aanwezigheid in Libanon is begonnen' begint een nieuwe bloedige fase in de Libanese burgeroorlog.
19 – Tijdens de presidentsverkiezingen in El Salvador, gewonnen door Alfredo Christiani, wordt de Nederlandse cameraman Cornel Lagrouw (30) doodgeschoten door een regeringssoldaat.
20 – In Nederland worden de regels voor het uitzenden van reclame op televisie verruimd. Verschillende initiatieven voor de oprichting van commerciële zenders worden bekendgemaakt.
21 – Voor het eerst geeft een meerderheid van de Nederlandse bevolking aan buitenkerkelijk te zijn.
24 – Voor de kust van Alaska doet zich de grootste milieuramp aller tijden voor, als de tanker Exxon Valdez lek slaat en tienduizenden tonnen stookolie de kust over 1900 km vervuilen.
26 – Bij verkiezingen voor het Congres in de Sovjet-Unie haalt Boris Jeltsin meer dan 89% van de stemmen in zijn district Moskou.
27 – Nederland wint op het wereldkampioenschap ijshockey de poule voor C-landen in Sydney en promoveert naar de B-poule.
28 – In Kosovo vinden bij rellen zeker 21 en waarschijnlijk zelfs 130 mensen de dood. De rellen braken uit als protest tegen het beleid van de partijleider Slobodan Milošević die het Servisch-nationalisme zou aanwakkeren.
29 – In Brussel wordt de imam Abdullah el-Ahdal op klaarlichte dag vermoord.
31 – Laatste uitzending van de kinderserie de Fabeltjeskrant.

april

5 – Aan het eind van de Rondetafelconferentie wordt de ondergrondse Poolse vakbond Solidarnosc gelegaliseerd en worden vrije senaatsverkiezingen in het vooruitzicht gesteld.
15 – Het overlijden van de voormalige Chinese partijleider Hu Yaobang leidt tot het Tiananmenprotest van studenten in Peking.
15 – Tijdens een bekerwedstrijd tussen Liverpool en Nottingham Forest breekt paniek uit op de tribunes. Daarbij komen 96 supporters van Liverpool, onder wie 38 tieners, in het gedrang om het leven. Dit staat bekend als de Hillsboroughramp.
22 – Eric Van Lancker wint de 24ste editie van de Amstel Gold Race.

mei

1 – Het team van de Sovjet-Unie wint het wereldkampioenschap ijshockey in Zweden.
2 – Tijdens een bezoek aan Parijs verklaart PLO-leider Yasser Arafat dat het uit 1964 stammende handvest van zijn organisatie niet langer van kracht is. Hiermee is de mogelijkheid geopend dat de PLO Israël als staat erkent.
3 – In de Nederlandse Tweede Kamer valt het kabinet-Lubbers II over de voorgestelde beperking van het reiskostenforfait.
11 – Hélène Passtoors komt na haar vrijlating uit Zuid-Afrika aan in België, nadat ze vier jaar lang gevangen heeft gezeten op verdenking van wapensmokkel voor het verboden ANC-verzet.
23 – De Nederlandse Angela Visser wint de Miss Universe Verkiezing in Cancún, Mexico.

juni

4 – Het protest op het Tiananmenplein in de Chinese hoofdstad Peking wordt op bloedige wijze onderdrukt. De hele wereld ziet hoe een eenzame demonstrant de colonne tanks die het plein willen ontruimen tegenhoudt. Honderden mensen komen om het leven.
7 – Een DC-8, met aan boord onder andere veel talentvolle Surinaamse voetballers, stort neer bij het vliegveld Zanderij. Slechts elf inzittenden overleven de SLM-ramp.
15-18 – Europese Parlementsverkiezingen.
18 – De eerste naoorlogse vrije verkiezingen voor de herstelde Poolse Senaat worden met overmacht gewonnen door de vrije vakbond Solidariteit.
18 – Myanmar is de nieuwe naam van het Zuidoost-Aziatische land Birma.
20 – In Rosmalen wordt het Huis van de Toekomst geopend.
21 – Koningin Beatrix opent de manifestatie Treinen door de Tijd, de viering van 150 jaar spoorwegen in Nederland.
23 – De Angolese president José Eduardo dos Santos en UNITA-leider Jonas Savimbi tekenen een verklaring, waarmee een einde komt aan de burgeroorlog in Angola.
24 – Hans Spaan wint de 125cc-klasse van de TT Assen.

juli

4 – In Bellegem (Kortrijk) stort een onbemande Mig 23 op een woning.
14 – Instelling van de Vlaamse Gemeenschapscommissie als opvolger van de Nederlandse Commissie voor de Cultuur van de Brusselse Agglomeratieraad.
15 – Samson en Gert wordt voor het eerst uitgezonden op televisie.
23 – Greg LeMond wint de 76ste editie van de Ronde van Frankrijk. De Amerikaanse wielrenner doet dat in de afsluitende tijdrit naar Parijs, waarbij hij zijn Franse collega Laurent Fignon uit de gele trui rijdt. Het verschil bedraagt uiteindelijk slechts acht seconden.
26 – In de Marokkaanse hoofdstad Rabat ondertekenen de Zaïrese president Mobutu en de Belgische premier Wilfried Martens een akkoord dat een einde maakt aan het conflict omtrent de Zaïrese schuld.

augustus

9-10 – In het OHRA-schaaktoernooi behaalt de 13-jarige Judit Polgár een fantastisch resultaat.
19 – De Pan-Europese picknick wordt georganiseerd op de grens van Oostenrijk en Hongarije.
20 – Een scheepsramp op de Theems in Groot-Brittannië eist 48 levens.
23 – In de Baltische staten vormen twee miljoen mensen een menselijke keten, de Baltische Weg, om herstel van de onafhankelijkheid te eisen. Ze doen dit op de vijftigste verjaardag van het Molotov-Ribbentroppact, dat aan hun vooroorlogse zelfstandigheid een einde maakte.
23 – Als eerste Curaçaose honkballer debuteert Hensley Meulens in de Major League bij de New York Yankees.
25 – Tadeusz Mazowiecki wordt premier van Polen; de eerste niet-communist in het Oostblok sinds eind jaren veertig. Zijn benoeming is het directe gevolg van de vrije Senaatsverkiezingen, eerder deze maand gehouden.
25 – De ruimtesonde Voyager 2 bereikt de planeet Neptunus en is het eerste en tot nog toe laatste ruimtetuig dat de planeet bezocht heeft.

september

6 – In Nederland vinden Tweede Kamerverkiezingen plaats.
10 – In Frankfurt eindigt de Nederlandse vrouwenhockeyploeg als vijfde bij de strijd om de Champions Trophy.
17 – Orkaan Hugo trekt een verwoestend spoor over de eilanden in het Caraïbisch gebied.
19 – UTA vlucht 772 van Brazzaville naar Parijs stort neer boven Niger na een bomaanslag middels een bomkoffer. Alle 170 inzittenden komen om.
20 – F.W. de Klerk wordt president van Zuid-Afrika.
24 – Er breken in de Arnhemse woonwijk Klarendal rellen uit van buurtbewoners tegen de overlast van drugs.
24 – Hongarije opent zijn grens met Oostenrijk. Door het 'gat' in het IJzeren gordijn vluchten in de aaneensluitende weken tienduizenden burgers uit de DDR via de Hongaars-Oostenrijkse grens naar West-Duitsland.
30 – De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Hans-Dietrich Genscher maakt bekend dat duizenden DDR-burgers die gevlucht waren naar de Duitse ambassade in Praag naar de Bondsrepubliek mogen vertrekken.

oktober

1 – Opening van de Berendrechtsluis in de Haven van Antwerpen. Het is de grootste zeesluis ter wereld.
1 – In Denemarken wordt het voor homo's mogelijk een geregistreerd partnerschap aan te gaan.
2 – RTL-Véronique begint met haar uitzendingen. Het is een commerciële televisiezender die zich volledig op Nederland richt.
6 - Na weken van onrust laat de DDR haar burgers vrijelijk naar West-Duitsland reizen
7 – De DDR viert haar veertigste verjaardag. De protesten in Oost-Berlijn, Leipzig en andere delen van het land houden aan.
9 – In het Noorse deel van Lapland wordt een autonoom parlement geopend: de Sameting.
17 – In de Amerikaanse staat Californië vindt een grote aardbeving plaats van 6,9 op de schaal van Richter. Er vallen 63 doden en bijna 4.000 gewonden.
19 – De Guildford Four worden na 14 jaar onschuldig vast te hebben gezeten vrijgelaten.
22 – In de Saoedi-Arabische stad Taif keurt het Libanese parlement het Handvest van nationale entente goed, dat een einde moet maken aan de Libanese burgeroorlog.

november

7 – Koningin Beatrix beëdigt de leden van het kabinet-Lubbers III: 7 ministers van het CDA en 7 ministers van de PvdA.
9 – De val van de Berlijnse Muur.
12 – Agnes van Bohemen wordt heilig verklaard.
13 – Vorst Frans Jozef II van Liechtenstein overlijdt. Zijn zoon Hans Adam II volgt hem op.
18 – Intocht van Sinterklaas in Gorinchem.
20 – Het verdrag van de Universele Verklaring van de Rechten van het Kind wordt aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.
22 – In West-Beiroet wordt het konvooi opgeblazen van president René Mouawad, die daarbij om het leven komt. Hij was pas 17 dagen in functie.

december

2 – Het Politbureau van de Oost-Duitse eenheidspartij SED heft zichzelf op.
6 – Bij het Bloedbad aan de École Polytechnique in het Canadese Montréal vinden 14 vrouwen de dood.
17 – In de 78ste Davis Cup verslaat Duitsland Zweden met 3 tegen 2.
17 – De Braziliaanse conservatieve president Fernando Collor de Mello wordt gekozen.
17 – De eerste aflevering van The Simpsons wordt in de VS uitgezonden.
20 – Amerikaanse troepen vallen Panama binnen.
22 - In de Duitse hoofdstad Berlijn wordt de Brandenburger Tor na bijna dertig jaar heropend. Bondskanselier Kohl schudt onder de poort de hand van de Oost-Duitse premier Modrow.
24 – De Liberiaan Charles Taylor bezet vanuit Ivoorkust een regio in het noorden van Liberia. Hiermee begint de Eerste Liberiaanse Burgeroorlog.
25 – De voortvluchtige Roemeense dictator Nicolae Ceaușescu en zijn vrouw Elena worden geëxecuteerd tijdens de Roemeense Revolutie.

zonder datum

Oprichting van de Orlando Magic en de Minnesota Timberwolves, twee basketbalteams uit de Amerikaanse NBA.
David Gershon en Bessie Schadee richten Global Action Plan International op.