Amie (Amby) Gewaeze gemeinte in Nederlandj | |||||
| |||||
Gevörmp | 1609[1] | ||||
Opgehaeve | 1971 | ||||
Opgegange in | Mestreech | ||||
Provincie | Nederlands Limbörg | ||||
Hoofplaats | Amie | ||||
Opperflaakde (bie opluffing) | 6,25[2] km² | ||||
– daovan water: | 0,03[2] km² | ||||
Inwoeners (kort veur opluffing) | 2.975 (1960)[2] | ||||
– deechde: | 478/km² | ||||
Lies van börgemeisters |
Amie (officieel Amby) is 'n aajd dörp in de gemeinte Mestreech, allewijl min of mie 'n stadswiek. Tot 1 juli 1970 vörmde Amie 'n eige gemeinte.
In Amie stoon de studio's vaan de regionalen umroop L1.
Archeologisch oonderzeuk wijs trop tot Amie al sinds 1000 v. Chr. oonaofgebroke bewoend weurt. Amie neump ziech daorum 't 'ajdste dörp vaan Nederland', allewel tot ouch aander plaotse, boe-oonder Beek, op deen titel aonspraok make. De naom kin vaan Keltischen oersprunk zien (*Ambiacum) en trókgoon op 'ne persoensnaom (*Ambios?). De ajdste voondste woorte in 1997 gedoon (potsjerve);[1] in 2008 kaom hei 'n Gallo-Romeinse muntsjat oet de groond (de zoegeneumde Eburonesjat).[3] Aander opgravinge oet de aajdheid behelze Romeins eerdewerk en e dito landhoes.
Oondaanks zienen awwerdom kump Amie pas relatief laat in bronne veur. De Walpurgiskapel, 'ne veurgenger vaan de huiege kèrk, kump in 1145 veur op 'n lies mèt bezittinge vaan de proosdij te Meerse, boe Amie vaanajds oonder veel. In 1609 woort 't 'n zelfstendege parochie. Door zien ligking kortbij Mestreech heet 't dörp in de Vreugmodernen Tied dèks te lije gehad oonder belegeringe. Zoe woort hei slaag geleverd bij 't Belag vaan Mestreech: 't Leger vaan de Staotse prins Frederik Hendrik stoetde hei op de tróppe vaan de Graof vaan Pappenheim, dee mèt 12.000 maan vootvolk en 4.000 ruters de stad veur Spaanje perbeerde te behawwe. Door 't oorlogsgeweld woort 't dörp bekans compleet verrinneweerd.
Amie, wat vreuger ummer tot Meerse had gehuurd, woort nao de Fransen tied 'n apaarte gemeinte. Dees situatie doorde tot 1 juli 1970, wie 't dörp, tegeliek mèt Hier, Haare, Ittere, bij Mestreech woort ingelief. E klei stökske groond vaan de gemeinte góng daobij nao Meerse. Sindsdeen heet Mestreech Amie ummer es stadswiek (en neet es dörp) behandeld.
|
|
(x1830=100)
Greun:Gemeinte Amie
Leechgreun: Amie es wiek vaan Mestreech
Blauw:Provincie Limbörg
In Amie ligke 'n aontal kestielkes en hiereheuf, wie Kestiel de Geuzelt (zeventiende iew, gerestaureerd 1997), Hoes Zevere en de Withoeshoof. De neogotische Walburgakèrk vaan Amie woort in 1866 gebouwd nao oontwèrp vaan Carl Weber.
Op de Amieërhei lik de Heihaof in de helling tege Berg aan, nog zjus in de gemeinte Mestreech. Dees geslote boerderij stamp oet 1406 en waor iertieds 'n lien van Valkeberg. Ze is opgetrokke in brikke, mergel en speklaoge.
Es aajd dörp heet Amie vaanajds 'n eige dialek, 't Amies, wat väöl op 't Hiers liekent en sterk oonder drök vaan 't Mestreechs (en 't Standaardnederlands) steit. Sjlaaj en vlaaj gelle es sjibbolette.
Op 26 oktober 1895 kraog Amie vaan d'n Hoege Raod vaan Adel e waope, wat ziech zoe liet umsjrieve:
De liew vaan keel is 't waope vaan Valkeberg en daomèt 'n verwiezing nao 't Land vaan Valkeberg, boe de sjepebaank Meerse-Amie vreuger in laog. De middeliewse volksheilege Walpurgis is sjötspetroen vaan de parochie.[18]
Veur dit artikel is gebruuk gemaak vaan 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel.
![]() | |
---|---|
Stad: Mestreech | |
Veurmaolege dörper: Amie · Hare · Hier · Heugem · Ittere · Lummel · Sjaan · Sint Pieter · Wiek · Wolder | |
Buurtsjappe en stadswieke: Aajd Kaberg · Annadal · Beatrixhave · Belfort · Belvédère · Biesland · Binnestad · Boschpoort · Bosscherveld · Boschstraotkerteer · Brusselse Poort · Campagne · Daalhof · De Heeg · De Karosseer · De Ravelijn · De Vogelzaank · De Zjeramiek · Dousberg-Haozendans · Eyldergaard · Fróntekerteer · Geusseltpark · Heugemerveld · Hoeve Nekum · Jekerdal · Jekerkerteer · Kaberg · Kestiel Neercanne · Kommelkerteer · Laonekerveld · Malberg · Malpertuis · Mariaberg · Mariënwaard · Meerssenhoven · Nazareth · Potteberg · Randwiek · Sint Maartenspoort · Statekerteer · Villapark · Vroendaal · Wiekerpoort · 't Wittevrouweveld |