Gebäörtenisse

jannewarie

1 - Malta en Cyprus veure d'n euro in.
14 - MESSENGER kump bij zienen ierste flyby op zie diechste punt bij Mercurius.
24 - In Goma (Kongo-Kinshasa) weurt e vreidesakkoord geteikend wat 'n ind maak aon 't Kivuconflik.

fibberwarie

4 - Iran lanceert 'n rakèt de ruimde in.
13 - D'n Australische premier Kevin Rudd beujt zien excuses aon veur de Gestole Generaties.
17 - Kosovo verklaort ziech oonaofhenkelek vaan Servië. De weke daonao zal 't door diverse veural westerse len weure erkind.
24 - Fidel Castro weurt nao 49 jaor door zie broor Raúl opgevolg es leier vaan Cuba.

miert

2 - Premier Dmitri Medvedev weurt tot nuie president vaan Rusland gekoze.
24 - In Bhutan weure de ierste parlemintsverkezinge oets gehawwe. Tot daan touw waor 't land ummer 'n absolute monarchie.
25 - 't Leger vaan de Comore vèlt mèt hölp vaan de Afrikaanse Unie 't door de rebelle beheers eiland Anjouan binne.
27 - Geert Wilders publiceert zienen anti-islamfilm Fitna op 't Internèt.
28 - Wetensjappers vinde de ajdste klaankrezjistratie oets: 'n opnaom door Édouard-Léon Scott de Martinville vaan 't leedsje Au clair de la lune oet 1860. Trökhure waor toen neet meugelek, meh mèt modern digitaol techniek geit dat wel.

april

2 - Albanië en Kroatië trejje touw tot de NAVO.
3 - De grenseuvergaank in de Ledrastraot in Nicosia geit veur 't iers sinds de deiling ope.
27 - In Amstetten (Oosteriek) weurt Josef Fritzl gearresteerd, dee zien dochter 24 jaor laank heet opgeslote en misbruuk.

mei

3 - Orkaan Nargis raos door Birma, mèt mie es 138.000 doeje tot gevolg.
12 - 'nen Eerdsjok mèt 'n krach vaan 7,9 op de Memint-Magnitudesjaol raak de Chinees provincie Sichuan. Zoeget 87.000 lui koume um.
23 - De Unie vaan Zuid-Amerikaanse Naties (UZAN) weurt opgeriech. In ierste instantie zien alle zelfstendege len op 't continent lid.
28 - 't Parlemint vaan Nepal stump mèt 'n groete mierderheid veur 't ind vaan de monarchie. Sindsdeen is 't land 'n fidderaol rippubliek.

juni

1 - Bij 'ne brand in 't archief vaan Universal Music goon mastertapes vaan hoonderde muzikante verlore.
7-29 - 't Europees kampioensjap hierevoetbal weurt gehawwe in Zwisterland en Oosteriek. D'n titel geit nao Spaanje.
11 - De Fermi Gamma-ray Space Telescope weurt gelanceerd.
11 - De Canadese premier Stephen Harper beujt in naom vaan de regering officieel zien excuses aon veur 't systeem vaan kossjaole veur de cultureel assimilatie vaan inheimse volker.
30 - De lèste kojl vaan Duusbörg geit touw.

juli

1 - 't Roukverbood in Nederland weurt verstrengk. Dit beteikent oonder mie tot in (de mieste) kaffees neet mie maag weure gerouk.
2 - 15 giezelere, oonder wee Íngrid Betancourt, weure door regeringstróppe bevrijd oet han vaan de FARC.
13 - De Mediterraon Unie weurt opgeriech.
21 - Radovan Karadžić, president vaan de Republika Srpska in d'n Oorlog in ex-Joegoslavië, weurt gearresteerd.
27 - Bij twie bomaonsleeg in Istanbul valle 13 doeje.

augustus

1 - Èlf bergbeklummers koume um op de K2.
6 - President Sidi Ould Cheikh Abdallahi vaan Mauritanië weurt aofgezat in 'ne coup.
7 - Georgië vèlt 't aofgesjeie deil Zuid-Ossetië binne. Dit heet 'n interventie vaan Rusland tot gevolg.
8-24 - Olympische Zomerspeule in Peking. Nederland haolt zeve gouwe, vief zèlvere en veer broonze medajes, 't Belsj haolt twie gouwe medajes.
20 - Vlöch 5044 vaan Spanair stort neer op vleegveld Madrid-Barajas, mèt 154 doeje tot gevolg.
26 - Rusland erkint Zuid-Ossetië en Abchazië es oonaofhenkeleke staote.

september

10 - In de Large Hadron Collider 't CERN geit veur 't iers de protonestraol roond.
14 - Kredietcrisis: De Amerikaanse baank Lehman Brothers vreug faillissemint aon.
23 - Bij 'n sjeetpartij in Kauhajoki (Finland) koume èlf lui um, oonder wee d'n daoder.
28 - De Falcon 1 vaan SpaceX maak es ierste particuleer ruimtetuig e rundsje um de eerde.

oktober

Bij Ittere en Haare weurt begós mèt 't Grensmaosprojek, wat de Maos mie natuurleke ruimte moot beeje en euverstruiminge in 't vervolg moot veurkoume.
3 - Kredietcrisis: 't Nederlands deil vaan Fortis, boe-oonder ABN AMRO, weurt gans genationaliseerd.
7 - De meziekdeens Spotify kump in Zwede (es ierste land) online.
11 - De Ieslandse baank Icesave geit failliet. Dit dupeert ouch väöl spaorders in Nederland.
22 - De Indiase ruimtevaartorganisatie ISRO lanceert de Chandrayaan-1.
31 - Vleegveld Tempelhof in Berlien geit touw.
31 - Satoshi Nakamoto publiceert de cryptovaluta Bitcoin.

november

4 - Barack Obama versleit John McCain en weurt verkoze tot president vaan de Vereinegde Staote. Heer is d'n iersten zwarte oets dee die positie geit bekleie.
26-29 - De islamistische terreurgróp Lashkar-e-Taiba veurt diverse aonsleeg in de Indiase stad Bombay oet boebij alles biejein 164 lui umkoume.

december

5 - 't Gereemsel wat in 1991 bij Jekaterinebörg waor gevoonde en 't jaor dao-op nao sjeelanalyse aon tsaar Nicolaas II waor touwgesjreve, bliek noe nao DNA-oonderzeuk mèt zekerheid vaan d'n tsaar te zien.
10 - Op 't Kenaaleiland Sark weure veur 't iers verkezinge gehawwe. Tot daan touw woort 't - es lèste pläötske in Europa - fedaol geregeerd.
18 - De Rwandatribbenaol bevint Théoneste Bagosora en twie aander hoeg officere oet 't Rwandees leger sjöldeg aon de genocide vaan de jaore negenteg.
23 - In Guinee weurt kort nao d'n doed vaan dictator Lansana Conté 'ne coup gepleeg.
27 - Bij Israëlische lochaonvalle op de Gazastroek valle mie es 220 doeje.
31 - 'n Sjrikkelseconde weurt ingelas.

Nobelprieze

Natuurkunde:
- Makoto Kobayashi en Toshihide Maskawa "um de oontdèkking vaan d'n oersprunk vaan de gebroke symmetrie die 't natuurlek veurkoume vaan teminste drei femilies quarks veurspäölt."
- Yoichiro Nambu "um de oontdèkking vaan 't mechanisme vaan spontaon gebroke symmetrie in subatomair fysica."
Sjemie: Osamu Shimomura, Martin Chalfie en Roger Y. Tsien "veur de oontdèkking en oontwikkeling vaan 't greun fluorescerend eiwit (GFP)."
Geneeskunde:
- Harald zur Hausen "um zien oontdèkking vaan minseleke papilloomvirusse die eierstekkaanker veroerzake."
- Françoise Barré-Sinoussi en Luc Montagnier "um hun oontdèkking vaan 't minselek immunodefekvirus."
Literatuur: Jean-Marie Le Clézio, "oteur vaan nui vertrèkpunte, poëtisch aventuur en sensueel extaas, verkinner vaan 'n minsheid veurbij en oonder de heersende besjaving."
Vrei: Martti Ahtisaari "um zien inspanninge op miejer continente in mie es drei decennia um internationaol conflikte op te losse."
Economie: Paul Krugman "um zien analyse vaan handelspetroene en de locatie vaan economische activiteit."

Persoen vaan 't Jaor

Barack Obama

Films

Gebaore

12 meërt - Benjamin Pieter Floris van Vollenhoven, zoon van Prins Bernhard en Annette Sekrève
16 april - Eléonore van België, Belsje prinses
3 september - Julia Carolina Catharina, dochter van Prinses Margarita en Tjalling ten Cate
19 november - Pieter Anton Maurits Erik van Vollenhoven, Prins Pieter-Christiaan en Anita van Eijk

Gesjtorve

17 jannewarie - Carlos (64), Franse zenger (hit in de jaore '70: Big Bisou)
17 jannewarie - Bobby Fischer (64), Amerikaans-Ieslandse sjaker
22 jannewarie - Heath Ledger (28), Australische acteur
27 jannewarie - Soeharto (86), Indonesische generaal en politicus (o.a. president 1967-1998)
2 fibberwarie - John Fredrix (62), Nederlands-Limburgse voetballer
5 fibberwarie - Maharishi Mahesh Yogi (90), Indiase lierer
7 fibberwarie - Benny Neyman (56), Nederlandse zenger
19 miert - Hugo Claus (78), Belzje sjriever
5 april - Charlton Heston (84), Amerikaanse filmacteur, publicis en börgerrechteactivis (o.a. president van de National Rifle Association 1998-2003)
6 april - Jeu Sprengers (69), Nederlandse sjportbesjtuurder (o.a. veurzitter van de KNVB)
7 mei - Thijs Wöltgens (64), Nederlandse politicus en besjtuurder van de PvdA
5 augustus - Eef Kamerbeek (74), Nederlandse atleet (tieënkamper)
26 augustus - Stan Storiman, Nederlandse cameramaan (39)
11 oktober - Jörg Haider, Oosteriekse politicus (57)
14 november - Norbert Schmelzer (87), Nederlandse politicus
19 november - Pierre Huyskens (77), Limburgse sjriever, journalis en carnavalis
19 november - Herman Kuiphof (89), Nederlandse sjportjournalis en televisieversjlaaggaever

Jubilea

27 mei - RSC Anderlecht besteit 100 jaor.
19 juli - Feyenoord besteit 100 jaor.

Categorie