Triticum (nomen a Linnaeo anno 1753 statutum)[1] est genus poacearum e quo species quattuor domesticatae sunt et duae per terrarum orbem fere ubique coluntur. Cultivatio in regione Lunulae fertilis Asiae Occidentalis incepit.
Hoc poacearum genus ex Asia occidentali oritur. Paulo latius hodie in collibus et planitiebus a paeninsula Balcanica per Asiam occidentalem usque in Afgania species silvestris crescitur, videlicet Triticum monococcum ssp. aegilopoides. Ex hac (accuratius e populationibus Anatoliae meridio-orientalis) derivatum est frumentum omnium antiquissimum ab hominibus cultum, T. monococcum ssp. monococcum.
Boream versus in Armenia anno 1938 moxque in regionibus montanis Turciae orientalis, Syriae Iracique borealis et Iraniae boreo-occidentalis reperta est species silvestris cognata T. urartu. Qua specie nunquam ut videtur cultivata, hybrida olim producta est tetraploides, genomo A ex T. urartu dempto, genomo D ex herba Aegilope tuaschii. E quo hybrida silvestri, quem appellare oportet T. turgidum ssp. dicoccoides, derivatum est frumentum alterum valde antiquum, videlicet T. turgidum ssp. dicoccum sive Latinitate classica "far". Inde mox provenit frumentum libere extritum, ssp. durum.[2]
| Mansfeld | The Plant List |
|---|---|
| Triticum monococcum L. | |
| Triticum monococcum ssp. aegilopoides (Link) Thell. | Triticum boeoticum Boiss. |
| Triticum monococcum ssp. monococcum | Triticum monococcum L. |
| Triticum urartu Thumanjan ex Gandilyan | Triticum urartu Thumanjan ex Gandilyan |
| Triticum turgidum L. | |
| Triticum turgidum ssp. dicoccoides (Körn. ex Asch. & Graebn.) Thell. | Triticum dicoccoides (Körn. ex Asch. & Graebn.) Schweinf. |
| Triticum turgidum ssp. dicoccon (Schrank) Thell. | Triticum dicoccon (Schrank) Schübl. |
| Triticum turgidum ssp. carthlicum (Nevski) Á.Löve | Triticum carthlicum Nevski |
| Triticum turgidum ssp. georgicum (Dekapr. & Menabde) MacKey ex Hanelt, comb. nov. | [3] |
| Triticum turgidum ssp. turanicum (Jakubz.) Á.& D.Löve | Triticum turanicum Jakubz. |
| Triticum turgidum ssp. abyssinicum Vavilov | Triticum aethiopicum Jakubz. |
| Triticum turgidum ssp. jakubzineri Udachin & Shakhm. | Triticum jakubzineri (Udachin & Shakhm.) Udachin & Shakhm. |
| Triticum turgidum ssp. polonicum (L.) Á.Löve | Triticum polonicum L. |
| Triticum turgidum ssp. turgidum | Triticum turgidum L. |
| Triticum turgidum ssp. durum (Desf.) Husn. | Triticum durum Desf. |
| Triticum timopheevii (Zhuk.) Zhuk. | |
| Triticum timopheevii ssp. armeniacum (Jakubz.) van Slageren | [4] |
| Triticum timopheevii ssp. timopheevii | Triticum timopheevii (Zhuk.) Zhuk. |
| Triticum aestivum L. | |
| Triticum aestivum ssp. macha (Dekapr. & Menabde) MacKey | Triticum macha Dekapr. & Menabde |
| Triticum aestivum ssp. spelta (L.) Thell. | Triticum spelta L. |
| Triticum aestivum ssp. compactum (Host) Thell. | Triticum compactum Host |
| Triticum aestivum ssp. aestivum | Triticum aestivum L. |
| Triticum aestivum ssp. sphaerococcum (Percival) MacKey | Triticum sphaerococcum Percival |
Inter frumenta, nulla seges maior est quam tritici, nisi maizium, tertia oryza. Semina tritici usurpantur in farinam, pabulum pecudum et boum, cervisiam, et furfur nonnumquam obteritur ut cibi valentiores fiant. Ex culmo arido saepe fit stramentum.
Triticum factum est ex domesticatione Tritici boeotici et Tritici dicocci.
Siligo (Triticum aestivum) est laudatissimum tritici genus. Apud antiquos (praesertim Plinium Maiorem), saepe quasi genus omnino aliud, neque species tritici, nominatur.
Tempore Romano, triticum iam maxime invaluerat. Verbum farinae, quoniam triticum tam frequenti in usu erat, semper triticeam farinam indicabat, nisi cum alio adiectivo coniunctum esset.
Granea triticea erat pultis genus ex tritico detrito et lacte.[5] Tali pulte non solum Romani sed etiam Asiatici utebantur.
Amulum apud antiquos e tritico elixo fieri solebat (hodie autem, e maizio saepius). Erat etiam dulce ex triticeo amulo, eiusdem nominis.
Hispani antiqui cervisiam ex tritico coquebant, nomine caeliae aut cereae.
|
Situs scientifici: Tropicos • Tela Botanica • GRIN • ITIS • NCBI • Biodiversity • Encyclopedia of Life • GrassBase • Plant Name Index • WoRMS: Marine Species • Plantes d'Afrique • Flora of China • USDA Plants Database |
|
Vicimedia Communia plura habent quae ad Triticum (genus) spectant. |
|
Vide "Triticum" apud Vicispecies. |
|
Lege Σιπίον ("Triticum (genus)") apud Vicipaediam lingua Graeca antiqua scriptam |