Historiae (Graece Ἱστορίαι) sunt opus Agathiae Scholastici Myrinaei, saeculo VI scriptum. Ibi, post finem Bellorum Procopii insequens,^[1] res gestas Byzantinas narrat ab anno 552 usque ad 558, Iustiniano imperatore.

Libris I et II narrantur expeditiones Italicae Narsis, ducis exercituum Constantinopolitanorum, contra Ostrogothos aliosque. Libri II pars secunda de bello contra Persas Sassanidos in Lazica (quam regionem Agathias "Colchidem" nuncupat). Inseruntur excursus de religione Persarum et de rege eorum Chosroe I. Libro III bellum Lazicum post mortem Mermerois ducis bellorum Persae narratur usque in victoriam Byzantinam iuxta Phasidem. Libro IV finis huius belli describitur origoque et successio regum Persarum. Liber V incursiones prope Constantinopolim Hunnorum narrat, a Belisario iam sene repulsas.^[2]

Agathias excursum de origine Sassanidarum ex annalibus regiis Persarum demptum esse confitetur, Graece ab interprete Sergio (lib. 4.30) versis: ex eisdem annalibus opus deperditum Xwadāy-nāmag^(en), lingua Persica media scriptum, extractum erat, quod fons principalis fuerit carminis epici Libri regum (a Firdusio compositi) historiaeque ab Ibn al-Muqaffaʿ^(de) Arabice scriptae.^[3]

Editiones et versiones

• 1685 : Louis Cousin, interpr., Histoire de Constantinople depuis le règne de l'ancien Justin jusqu'à la fin de l'Empire: traduite sur les originaux grecs (8 voll. Lutetiae: Damien Foucault) vol. 2 pp. 345-559 (Francogallice) Textus apud Gallica; recensio interretialis
• 1828 : B. G. Niebuhrius, ed., Agathiae Myrinaei historiarum libri quinque. Bonnae: Weber (Corpus scriptorum historiae Byzantinae, 1) (Graece, Latine) Textus apud archive.org
• 1871 : Dindorfius, Historici Graeci minores vol. 2. Lipsiae (Graece)
• 1967 : R. Keydell, ed., Agathiae Myrinaei Historiarum libri quinque (Corpus Fontium Historiae Byzantinae, Series Berolinensis, vol. 2). Berolini: Walter De Gruyter
• 1969 : Salvator Costanza, ed., Agathiae Myrinaei Historiarum libri quinque (Biblioteca di Helikon, Testi e studi vol. 7). Messanae: Universitas Studiorum Messanae
• 1975 : Joseph D. Frendo, interpr., Agathias: The Histories (Corpus Fontium Historiae Byzantinae, Series Berolinensis, vol. 2A). Berolini: Walter De Gruyter Textus imperfectus apud Internet Archive

Eruditio

• Averil Cameron, Agathias. Oxonii: Clarendon Press, 1970 Exemplar mutuabile
• Averil Cameron, "Agathias on the early Merovingians" in Annali della Scuola Normale Superiore di Pisa ser. 2 vol. 37 (1968) p. 95 sqq.
• Averil Cameron, "Agathias on the Sassanians" in Dumbarton Oaks Papers no. 23 (1969) pp. 69-183
• M.-L. Chaumont, "Agathias" (1984/2011) in Encyclopaedia Iranica Online
• Maria Elisabetta Colonna, Gli storici Bizantini dal IV al XV secolo (Napoli: Armanni, 1956) pp. 3-5

• Libri rerum gestarum Byzantinarum

• Warren Soward, "Agathias and the Persians" apud Sasanika Sources
• MS Vat.lat. 2004: Catalogus; series imaginum

De hac re nexus intervici usque adhuc absunt. Adde, si reppereris.