Vide etiam paginam discretivam: Cos (discretiva)
Cos | |
---|---|
Κῶς / Κως | |
Positura | |
Positura maritima | Aegaeum mare |
Geographia physica | |
Archipelagus | Sporades meridianae |
Area | 287.19 km² |
Altitudo maxima | 846.00 m |
Geographia politica | |
Civitas | Graecia |
Regio | Aegaeum Australe |
Demi | Cos |
Locus medius | Cos |
Demographia | |
Numerus incolarum | 30828 (2010) |
Spissitudo | 107 incolae per km² |
Postscripta | |
Postscripta | Insulae Graeciae |
Tabula geographica | |
![]() Situs insulae Coi in Aegaeo mari australi |
Cos (Graece Κῶς, Neograece Κως, Turcice İstanköy) sive Coos vel Cous est insula a Rhodo ad boream versa, in catena insularum Dodecanesi inclusa et regionali Coi unitati in regione Aegaei Australis attributa. Ab anno 2011 omnis insula unicus demus est, pristini tres demi, scilicet Cos, Heraclidae et Dicaeum nunc "unitates populares" (Graece: δημοτική ενότητα) sunt. Caput demi est urbs homonyma, quae est etiam periegesoeos ac culturae locus insulae medius.
Vide: Cos (demus)
Cos in Aegaeo mari orientali ad ostium Sinus Ceramici (Turcice Gökova Körfezi) sita est. Ab urbe Coo in septentrionales versus distantia minima ad paeninsulam Halicarnassensem (Bodrum Yarımadası) minus quam 5 km est. Chersonesus Cnidia 15 km a meridie patet. Insulae vicinae a septentrione sunt Pserimos (4 km) et Calymnos (12 km). Nisyros 12 km a meridie sita est, Astypalaea circiter 43 km ab occidente.
Insulae est area fere 287 km²,[1] longitutdo plus quam 42 km et latitudo maxima paene 10 km. Linea litoralis est plus minusve recta sinibus carens. Dicaei montes (Δίκαιος) in insula orientali usque ad 846 m surgunt. Ad septentriones versus montes paulatim ad planitiem fecundam se demittunt. Ab angusto isthmo 1,6 km latitudinis in occidentem versus paeninsula Cephalos (Κέφαλος χερσόνησος) patet, ubi in extrema meridie mons Latra (Λάτρα) 426 m oritur.
Ut inventa archaeologica demonstrant primum Neolithico exeunte homines ab Asia Minore oriundi in insula fecunda olimque arboribus ferace sedes collocaverunt. A saeculo decimo sexto vis Culturae Minoae, paulo post circa annum 1450 Mycenorum animadverti potest. Cultura Mycenaea aliter ac in continenti usque ad saeculum undecimum perduravit, quod loci sepulturae (Necropolis, Νεκρόπολις) prope Seraglio et moenia "cyclopica" castri Palaeopylae attestantur. Etiam locorum nomina ut puta Astyplaea, Burinna, Halasarna, Sitea et Cos ab illo tempore repetunt.
Argivis invasis circa annum 1000 insula una cum Halicarnasso, Cnido, Lindo, Ialyso et Camiro pars fuit Hexapoleos Doricae. Dores fortasse cultum Aesculapii attulerunt.
Scythe tyranno Coi seditionem Ionicam (500-494) evitaverunt, anno 490 Dati Persarum imperatori portas aperuerunt, apud Salamina (480) in Persarum partibus pugnaverunt. Iam anno 479 autem, cum Graeci Persas apud Mycalen devicissent, in partes Graecorum transierunt et paulo post Foedus Delium ingressi sunt.
Cos anno 412 terrae motu vexata et ab Athenis Alcibiade duce bis (411 et 407) expugnata ac direpta anno 405 a.C.n. se Lacedaemoniis adiunxit. Saeculo quarto medio, dum Mausolus regnat, Halicarnasso subiecta erat. Anno 366 a.C.n. in extrema insulae parte boreo-orientali urbs Cos tamquam caput novum unicae Coae civitatis condita et paulo post loco luci Apollinis sanctuarium Aesculapii aedificatum est. Originale insulae caput Astypalaea in insulae occidente situm, quod locus natalis Hippocratis habetur, hodie Cephalos vocatur.
Summum fastigium Cos tempore Hellenistico assecuta est, ut reliquiae archaeologicae demonstrant, etsi domini mutabantur. Saeculo secundo a.C.n. demum pars Imperii Romani facta est.
Tamen notissima est insula ob scholam medicam ibi conditam, cui Hippocrates Cous (460-370 a.C.n.), medicus antiquus notissimus, praeerat. Eidem Iusiurandum Hippocraticum attribuitur; Corpus Hippocraticum saeculis tertio ac secundo Alexandriae redactum partim litteris eius nititur.
Tempore Christiano reliquiae plurium basilicarum exstant. Post terrae motum anni 469 urbs denuo aedificat est, sed anno 554 urbs antiqua ex toto deleta est. Praeterea Arabes anno 647 insulam depopulati sunt.
Saeculo decimo tertio ineunte Franci (i.e. equites quartae expeditionis sacrae) insulae potiti sunt, primo Genuenses, tum Venetiani ac iterum Genuenses. Iam anno 1315 Cos in dicionem Fratrum Hospitalariorum venit, qui arcem ingentis magnitudinis exstruxerunt. Cum autem anno 1522 Rhodus a Turcis expugnata esset, iis etiam Cos concessa est.
Post Bellum rerum novarum Graecum (1821–1829) Turcae ex Creta fugientes Coi sedes collocaverunt. Anno 1912 insula in potestatem Italianam transiit. Ubi bello mundano secundo insula die 3 Octobris anni 1943 ab exercitu Germano expugnata est, 1388 milites Britannici et 3145 milites Italiani capti sunt. Anno 1947 Cos a Regno Britanniarum civitati Graeciae concessa est.