Vulpa cinikto (Cynictis penicillata), ankaŭ nomata, laŭ diversaj lingvoj, Flava mungoto aŭ Ruĝa surikato, estas malgranda mamulo el familio Herpestedoj. Ĝi estas averaĝe 0.5 kilogramojn peza kaj longas ĉirkaŭ 20 centimetrojn. Vulpaj ciniktoj troveblas en vastaj malfermaj areoj de Afriko, de duondezertaj arbustaroj ĝis herbejoj en Angolo, Bocvano, Sud-Afriko, Namibio kaj Zimbabvo.
Vulpa cinikto estas monotipa specio, t.e. la sola specio en ĝia genro Cynictis. Oni priskribis ĝis 12 subspeciojn, iom malsamajn je aspekto. Ĝenerale, vulpa cinikto havas iom pli helan koloron ĉe ventra parto de la korpo kaj harozan voston, kaj seksa duformismo tute mankas. Pli sudaj subspecioj estas iom pli grandaj, kun flava aŭ ruĝeca felo, iom pli longaj haroj kaj pli longa vosto kun karaktera blanka pinto. Pli nordaj subspecioj estas pli malgrandaj, kurtharaj kaj tendencas al griza koloro por pli bone adaptiĝi al varmega, arida klimato.
Vulpa cinikto estas karnovora specio. Plejparto de ĝia predo estas artropodoj, sed ĝi ankaŭ volonte manĝas pli malgrandajn mamulojn, serpentojn, lacertulojn kaj ĉiujn specojn de ovoj.
Plejparte, vulpa cinikto estas taga specio, sed ankaŭ nokta aktiveco estas observata. Ili estas sufiĉe sociemaj animaloj kaj vivas kiel kolonioj de ĉ 20 anoj en sistemoj de subgrundaj tuneloj. Ofte ili kunekzistas en sama reto de tuneloj kun aliaj specioj, kiel tersciuroj kaj surikatoj. Por vulpa cinikto tiu kunekzisto estas profitdona, ĉar surikatoj emas "pikedi" siajn koloniojn kaj averti pri danĝeroj per laŭtaj blekoj.
La socio de vulpaj ciniktoj havas rigoran hierarkion, pinto de kiu estas la centra reproduktanta alfa paro kaj iliaj plej junaj idoj. Iom pli suban pozicion prenas plenkreskaj parencoj de la dominanta paro. Ĝenerale, iĉaj rangoj estas malpli rigoraj ol la inaj. Ĉiutage la alfa-iĉo markas siajn subulojn per odora sekrecio de sia ĉeanusa glando. Li ankaŭ markas sian teritorion per sekrecioj de anusa kaj vanga glando kaj per urino. Krome, li frotas sian dorson kontraŭ pli altaj objektoj, lasante harojn kiel vidan markilon de teritorio. Nedominantaj membroj de la grupo ankaŭ odor-markas siajn partojn de la tunelaro per sekrecioj el vangaj glandoj.
Naturaj malamikoj de vulpaj ciniktoj estas rabobirdoj, serpentoj kaj ŝakaloj. Timigite, vulpa cinikto murmuregas kaj elĵetas sekrecion el ĉeanusa glando. En incitita stato ĝi ankaŭ krias kaj blekas. Ĝenerale, tamen, ĝi estas silentema besto kaj montras sian humoron kaj statuson per pozoj kaj ĝestoj de vosto.
Vulpaj ciniktoj pariĝas inter julio kaj septembro kaj la inoj naskas idojn subgrunde iam inter octobro kaj decembro. La nasko okazas en pura ĉambro de la subgrunda tunela reto. Plej kutime naskiĝas po du idoj, kiuj ne plu bezonas lakton post 10 semajnoj kaj estas sekse fekundaj post 10 monatoj.
v • d • rVivantaj karnomanĝulaj specioj
Vivantaj karnomanĝulaj specioj |
---|
Regno: Animalo • Filumo: Ĥorduloj • Klaso: Mamuloj • Infraklaso: Placentuloj • Superordo: Laurasiatheria | Subordo de feliformedoj |
---|
|
| Nandiniedoj |
Nandinioj |
Dikvosta nandinio (N. binotata) |
---|
|
---|
Herpestedoj (Herpestoj) |
Atilakoj |
Marĉa atilako (A. paludinosus) |
---|
Bdelogaloj |
Dikvosta bdelogalo (B. crassicauda} • Uganda bdelogalo (B. jacksoni) • Nigrapieda bdelogalo (B. nigripes) |
---|
Krosarĥoj |
Reĝa krosarĥo (C. alexandri) • Okcidenta krosarĥo (C. ansorgei) • Krepuska krosarĥo (C. obscurus) • Platkapa krosarĥo (C. platycephalus) |
---|
Ciniktoj |
|
---|
Dologaloj |
Savana dologalo (D. dybowskii) |
---|
Galereloj |
Angolan Slender Mongoose (G. flavescens) • Somalian Slender Mongoose (G. ochracea) • Griza galerelo (G. pulverulenta) • Helrufa galerelo (G. sanguinea) |
---|
Helogaloj |
|
---|
Herpestoj |
Kurtvosta herpesto ( H. brachyurus) • Herpesto Mungo ( H. edwardsii) • Bruna herpesto ( H. fuscus) • Herpesto ikneŭmono ( H. ichneumon) • Malgranda herpesto (H. javanicus) • Longnaza herpesto ( H. naso) • Kolzona herpesto ( H. semitorquatus) • Ruĝbruna herpesto ( H. smithii) • Kraba herpesto ( H. urva) • Longhara herpesto ( H. vitticollis) |
---|
|
Blankvosta iĥneŭmio (I. albicauda) |
---|
Liberiiktoj |
Malhela liberiikto (L. kuhni) |
---|
|
Gambian Mongoose (M. gambianus) • Zebra mungoto (M. mungo) |
---|
Paraciniktoj |
Griza paracinikto (P. selousi) |
---|
Rinĥogaloj |
Svelta rinĥogalo (R. melleri) |
---|
|
|
---|
|
---|
Hienedoj (Hienoj) |
Krokutoj |
Makulita krokuto (C. crocuta) |
---|
|
Bruna hieno (H. brunnea) • Striita hieno (H. hyaena) |
---|
|
Kolharara protelo (P. cristatus) |
---|
|
---|
Felisedoj |
Larĝa familia listo estas sube |
---|
Viveredoj |
Larĝa familia listo estas sube |
---|
Eupleridedoj |
Larĝa familia listo estas sube |
---|
|
|
Familio de felisedoj |
---|
|
| Felinenoj |
Acinoniksoj |
|
---|
|
|
---|
Katopumoj |
|
---|
|
|
---|
|
|
---|
|
|
---|
|
|
---|
Pardofelisoj |
Marmorata pardofeliso (P. marmorata) |
---|
Prionailuroj |
Leoparda kato (P. bengalensis) • Kato de Iriomoto (P. iriomotensis) • Platfrunta iktailuro (P. planiceps) • Rufa prionailuro (P. rubiginosus) • Fiŝkapta kato (P. viverrinus) |
---|
Profelisoj |
|
---|
|
|
---|
|
---|
Panterenoj |
|
---|
|
|
Familio de viveredoj (inkluzive de zibetoj) |
---|
|
| Paradoksurenoj |
|
|
---|
Arktogalidioj |
Tristria arktogalidio (A. trivirgata) |
---|
Makrogalidioj |
Trelonga makrogalidio (M. musschenbroekii) |
---|
Pagumoj |
Blankmaska pagumo (P. larvata) |
---|
Paradoksuroj |
|
---|
|
---|
Hemigalinedoj |
Ĥrotogaloj |
Kontrastkolora ĥrotogalo (C. owstoni) |
---|
Cinogaloj |
Lutra cinogalo (C. bennettii) |
---|
Diplogaloj |
Bruna diplogalo (D. hosei) |
---|
Hemigaloj |
Kurbunga hemigalo (H. derbyanus) |
---|
|
---|
Prionodonenoj (Prionodoj) |
Prionodoj |
Striita priodono (P. linsang) • Makulita priodono (P. pardicolor) |
---|
|
---|
Viverinedoj |
Cibetkatoj |
Afrika cibetkato (C. civetta) |
---|
|
Hela genoto (G. abyssinica) • Dikvosta genoto (G. angolensis) • Rufa genoto (G. rubiginosa) • Kamerunia genoto (G. cristata) • Punktetita genoto (G. genetta) • Liberia genoto (G. johnstoni) • Leoparda genoto (G. maculata) • Pardina genoto (G. pardina) • Akva genoto (G. piscivora) • Reĝa genoto (G. poensis) • Densmakulara genoto (G. servalina) • Haŭsa genoto (G. thierryi) • Tigromakulita genoto (G. tigrina) • Grandringa genoto (G. victoriae) |
---|
Poianoj |
Leighton's Linsang (P. leightoni) • Longovosta poiano (P. richardsonii) |
---|
|
|
---|
Viverikuloj |
|
---|
|
---|
|
|
Familio de eŭpleridedoj |
---|
|
| Eŭplerinedoj |
Kriptokroptoj |
Aŭdaca kriptokropto (C. ferox) |
---|
|
Fajnmuzela fanaluko (E. goudotii) |
---|
|
|
---|
|
---|
Mungotedoj |
Galidienoj |
Ringvosta galidio (G. elegans) |
---|
Galidiktoj |
Longstriara galidikto (G. fasciata) • Strietita galidikto (G. grandidieri) |
---|
Mungotiktoj |
Mallarĝstriita mungotikto (M. decemlineata) |
---|
Salanoj |
Brunvosta salano (S. concolor) |
---|
|
---|
|
|
Subordo Caniformia (kontinuo malsupre) |
---|
|
| Ursedoj (Ursoj) |
|
|
---|
|
|
---|
Melursoj |
Melurso longlipa (M. ursinus) |
---|
|
|
---|
|
|
---|
|
---|
Mefitidedoj (Skunkoj) |
Konepatoj (Hog-nosed skunkoj) |
Larĝastria konepato (C. chinga) • Suda konepato (C. humboldtii) • Blankdorsa konepato (C. leuconotus) • Blankverta konepato (C. semistriatus) |
---|
Mefitoj |
Longvosta mefito (M. macroura) • Striita mefito (M. mephitis) |
---|
Midaoj |
Stinka midao (M. javanensis) • Filipina midao (M. marchei) |
---|
Spilogaloj (Skunkoj) |
Suda spilogalo (S. angustifrons) • Okcidenta spilogalo (S. gracilis) • Makulita spilogalo (S. putorius) • Pigma spilogalo (S. pygmaea) |
---|
|
---|
Procionedoj |
Basaricionoj (Olingoj) |
Suda basariciono (B. alleni) • Orienta basariciono (B. beddardi) • Svelta basariciono (B. gabbii) • Norda basariciono (B. lasius) • Okcidenta basariciono (B. pauli) |
---|
|
Kata basarisko (B. astutus) • Malgranda basarisko (B. sumichrasti) |
---|
|
|
---|
|
Montara nazuo (N. olivacea) |
---|
Cerkoleptoj |
Kinkaĵuo (P. flavus) |
---|
|
|
---|
|
---|
Ailuridedoj |
|
---|
|
|
Subordo Caniformia (kontinuo malsupre) |
---|
|
| Otarienoj (Marhundoj) (inkluzive de marursoj kaj marleonoj) (inkluzive de Pinipedoj) |
Arktocefalenoj |
Suda arktocefalo ( A. australis) • Forstera arktocefalo (A. forsteri) • Galapaga arktocefalo ( A. galapagoensis) • Antarkta arktocefalo ( A. gazella) • Filipina arktocefalo ( A. philippii) • Nana arktocefalo ( A. pusillus) • Gvadalupa arktocefalo ( A. townsendi) • Subantarkta arktocefalo ( A. tropicalis) |
---|
Marursoj |
Kalorino marurso (C. ursinus) |
---|
Eŭmetopioj |
Marleono de Steller (E. jubatus) |
---|
Neofokoj |
|
---|
|
Sud-Amerika marleono (O. flavescens) |
---|
|
Nov-Zelanda marleono (P. hookeri) |
---|
Zalofo |
Kalifornia marleono (Z. californianus) • Galapaga marleono (Z. wollebaeki) |
---|
|
---|
Odobenedoj (inkluzive de Pinipedoj) |
|
---|
Fokenedoj (Fokedoj) (inkluzive de Pinipedoj) |
|
Kapuĉnaza cistoforo (C. cristata) |
---|
Erignatoj |
Barba erignato (E. barbatus) |
---|
Haliĥeroj |
Griza foko (H. grypus) |
---|
Histriofokoj |
Rubanda histriofoko (H. fasciata) |
---|
Hidrurgoj |
|
---|
Leptoniĥotoj |
Makulita leptoniĥoto (L. weddellii) |
---|
Lobodonoj |
Karcinovora lobodono (L. carcinophagus) |
---|
|
|
---|
Monaĥfokoj |
|
---|
Omatofokoj |
Grandokula omatofoko (O. rossi) |
---|
|
Sela pagofilo (P. groenlandicus) |
---|
|
|
---|
Pusoj |
|
---|
|
---|
Kanisedoj |
Larĝa familia listo estas sube |
---|
Musteledoj |
Larĝa familia listo estas sube |
---|
|
|
Familio de kanisedoj |
---|
|
Atelocinoj |
|
---|
Kanisedoj |
|
---|
Cerdocionoj |
Krabovora cerdociono (C. thous) |
---|
Agvaraoj |
Kolharara agvarao (C. brachyurus) |
---|
Kuonoj |
|
---|
Pseŭdalopeksoj |
Montara hundo (P. culpaeus) • Hundo de Darwin (P. fulvipes) • Argentina hundo (P. griseus) • Pampa hundo (P. gymnocercus) • Dezerta hundo (P. sechurae) • Griza hundo (L. vetulus) |
---|
Likaonoj |
|
---|
Niktereŭtoj |
|
---|
Otocionoj |
Kurelorela otociono (O. megalotis) |
---|
Mustelvulpoj |
Praarbara mustelvulpo (S. venaticus) |
---|
Urocionoj |
Griza urociono (U. cinereoargenteus) • Insula urociono (U. littoralis) |
---|
Vulpoj |
|
---|
|
|
Familio de musteledoj |
---|
|
| Lutrenoj (Lutreno) |
Aonikoj |
|
---|
|
Pacifika marlutro (E. lutris) |
---|
Lutrenoj |
Makulkola lutro (H. maculicollis) |
---|
|
|
---|
Lutrenoj |
Rivera lutro (L. lutra) • Harnaza lutro (L. sumatrana) |
---|
Lutrogaloj |
Fajna hindia lutrogalo (L. perspicillata) |
---|
Pteronuroj |
Giganta pteronuro (P. brasiliensis) |
---|
|
---|
Musteledoj (inkluzive de Kolonokoj) |
Arktonikoj |
Blankgorĝa arktoniko (A. collaris) |
---|
Eiroj |
Eiro (E. barbara) |
---|
|
Malgranda grizono (G. cuja) • Granda grizono (G. vittata) |
---|
|
|
---|
Iktonikoj |
Libia stria iktoniko (I. libyca) • Dustria iktoniko (I. striatus) |
---|
Lindokonoj |
Patagonia lindokono (L. patagonicus) |
---|
|
|
---|
|
|
---|
|
|
---|
|
Bornea melogalo (M. everetti) • Griza melogalo (M. moschata) • Bruna melogalo (M. orientalis) • Blankvanga melogalo (M. personata) |
---|
|
|
---|
Neovizonoj (Vizonoj) |
|
---|
Poecilogaloj |
Multstria poecilogalo (P. albinucha) |
---|
|
Arĝenta taksideo (T. taxus) |
---|
Vormeloj |
Marmora vormelo (V. peregusna) |
---|
|
---|
|
|
|
|