Hieno (Hyaena) estas genro de karnomanĝuloj vivanta en Afriko kaj Suda Azio.
Ĝi estas rekonebla pro sia terura blekado.
Ĝi manĝas precipe kadavraĵojn kaj aktivas precipe nokte.
Specioj
- Genro Hyaena (hienoj, proprasence)
- Hyaena hyaena - Strihieno
- Hyaena brunnea - Bruna hieno [1]
Tre proksima genro estas la jena:
La Makulhieno estas la plej konata specio inter Hienedoj.
Priskribo
Ĉefaj trajtoj
Hienoj havas dentaron pli simila al tiu de kanisedoj ol al tiu de ŝajne pli similaj hundoj. La mordoforto estas la plej pova inter ĉiuj surteraj mamuloj. Maĉ-dentoj kaj antaŭmaĉ-dentoj kapablas tranĉegi kaj disŝiregi haŭton, viandon, tendenojn kaj eĉ mueli ostojn.[3]
Hienoj havas tre akran vidkapablon, eksterordinaran flarsenton kaj povegan aŭdkapablon, kiu havigas al ili informon pri eventualaj predoj aŭ malamikoj, eĉ antaŭ vidi ilin.[3]
La digesta sistemo kapablas solvi kaj digesti ĉian manĝon, eĉ tiujn kiuj malsanigus aliajn karnovorulojn. Granda kvanto de acidoj solvas eĉ ostojn kiujn ili manĝas post la elprenitan viandon.[3]
Ili havas fortajn krurojn, kiuj povas kuregi longajn distancojn dum horoj. Por atako aŭ fuĝo ili povas atingi rapidojn de 50 km/h.[3]
Konduto
Spite la famon de kadavromanĝantoj, fakte hienoj estas pli karnovoruloj. Eĉ plej ofte ili ĉasas predojn kaj estas leonoj (kiam venas are aŭ maskloj), kiuj forprenas la predojn el hienoj, kaj ne inverse. Pli ol 80 % el ties manĝo estas predita kaj ne kadavro. La efika rezulto derivas el organizitaj sociaj rilatoj kaj taskodivido de ĉasado, idozorgado kaj kontrolado de la teritorio, ĉefe pro patrineco.[3]
Ja estas inoj kiuj hegemonias, ili estas pli grandaj ol maskloj kaj pli povaj. Estas ili kiuj decidas kiam, kiel kaj kun kiu pariĝas. Dum ĉe aliaj specoj, estas la masklo kiu decidas la pariĝadon, estas hieninoj kiuj decidas pri tio. Eĉ kiam ili estas perfortitaj de maskloj, ili kapablas forpeli la nedeziratan spermon. Je pli alta nivelo, estas ĉefa ino, nome ino alfa kiu estras, same kiel en aliaj specoj, kiaj lupoj ekzemple, estas la masklo alfa.[3] Alia partikulareca trajto de inoj estas seksaj organoj eksteraj, tio estas masklecaj, nome ian duon-peniso, fakte funkcia klitoro. Ili naskas unu aŭ du idojn post gravedo de 110 tagoj.[3]
La membroj de aroj de makulhienoj, kiuj povas esti ĝis 80, komunikiĝas per komplika sistemo de odoroj kaj sonoj, inter kiuj estas la fama rido, kiu fakte estas ĉefe protesta aŭ frustracia voĉo.[3]
Hienoj kaj homoj
Hienoj estas timataj bestoj en Afriko. Superstiĉo faras ilin aliancano de sorĉistoj kaj magikuracistoj por okazigi timon kaj respekton inter ties klientoj.[3] Ĉiukaze ĝenerale la fia aspekto de hienoj igas ilin malamindajn bestojn por homoj.[3]
Evoluo
Prahienoj aperis antaŭ 26 milionoj da jaroj. Temis pri malgrandaj kaj arboloĝantaj bestoj kiuj ekevoluis kaj jam antaŭ kvin milionoj da jaroj ili estis similaj al tiuj nunaj, sed multe pli grandaj.
v • d • rVivantaj karnomanĝulaj specioj
Vivantaj karnomanĝulaj specioj |
---|
Regno: Animalo • Filumo: Ĥorduloj • Klaso: Mamuloj • Infraklaso: Placentuloj • Superordo: Laurasiatheria | Subordo de feliformedoj |
---|
|
| Nandiniedoj |
Nandinioj |
Dikvosta nandinio (N. binotata) |
---|
|
---|
Herpestedoj (Herpestoj) |
Atilakoj |
Marĉa atilako (A. paludinosus) |
---|
Bdelogaloj |
Dikvosta bdelogalo (B. crassicauda} • Uganda bdelogalo (B. jacksoni) • Nigrapieda bdelogalo (B. nigripes) |
---|
Krosarĥoj |
Reĝa krosarĥo (C. alexandri) • Okcidenta krosarĥo (C. ansorgei) • Krepuska krosarĥo (C. obscurus) • Platkapa krosarĥo (C. platycephalus) |
---|
Ciniktoj |
|
---|
Dologaloj |
Savana dologalo (D. dybowskii) |
---|
Galereloj |
Angolan Slender Mongoose (G. flavescens) • Somalian Slender Mongoose (G. ochracea) • Griza galerelo (G. pulverulenta) • Helrufa galerelo (G. sanguinea) |
---|
Helogaloj |
|
---|
Herpestoj |
Kurtvosta herpesto ( H. brachyurus) • Herpesto Mungo ( H. edwardsii) • Bruna herpesto ( H. fuscus) • Herpesto ikneŭmono ( H. ichneumon) • Malgranda herpesto (H. javanicus) • Longnaza herpesto ( H. naso) • Kolzona herpesto ( H. semitorquatus) • Ruĝbruna herpesto ( H. smithii) • Kraba herpesto ( H. urva) • Longhara herpesto ( H. vitticollis) |
---|
|
Blankvosta iĥneŭmio (I. albicauda) |
---|
Liberiiktoj |
Malhela liberiikto (L. kuhni) |
---|
|
Gambian Mongoose (M. gambianus) • Zebra mungoto (M. mungo) |
---|
Paraciniktoj |
Griza paracinikto (P. selousi) |
---|
Rinĥogaloj |
Svelta rinĥogalo (R. melleri) |
---|
|
|
---|
|
---|
Hienedoj (Hienoj) |
Krokutoj |
Makulita krokuto (C. crocuta) |
---|
|
Bruna hieno (H. brunnea) • Striita hieno (H. hyaena) |
---|
|
Kolharara protelo (P. cristatus) |
---|
|
---|
Felisedoj |
Larĝa familia listo estas sube |
---|
Viveredoj |
Larĝa familia listo estas sube |
---|
Eupleridedoj |
Larĝa familia listo estas sube |
---|
|
|
Familio de felisedoj |
---|
|
| Felinenoj |
Acinoniksoj |
|
---|
|
|
---|
Katopumoj |
|
---|
|
|
---|
|
|
---|
|
|
---|
|
|
---|
Pardofelisoj |
Marmorata pardofeliso (P. marmorata) |
---|
Prionailuroj |
Leoparda kato (P. bengalensis) • Kato de Iriomoto (P. iriomotensis) • Platfrunta iktailuro (P. planiceps) • Rufa prionailuro (P. rubiginosus) • Fiŝkapta kato (P. viverrinus) |
---|
Profelisoj |
|
---|
|
|
---|
|
---|
Panterenoj |
|
---|
|
|
Familio de viveredoj (inkluzive de zibetoj) |
---|
|
| Paradoksurenoj |
|
|
---|
Arktogalidioj |
Tristria arktogalidio (A. trivirgata) |
---|
Makrogalidioj |
Trelonga makrogalidio (M. musschenbroekii) |
---|
Pagumoj |
Blankmaska pagumo (P. larvata) |
---|
Paradoksuroj |
|
---|
|
---|
Hemigalinedoj |
Ĥrotogaloj |
Kontrastkolora ĥrotogalo (C. owstoni) |
---|
Cinogaloj |
Lutra cinogalo (C. bennettii) |
---|
Diplogaloj |
Bruna diplogalo (D. hosei) |
---|
Hemigaloj |
Kurbunga hemigalo (H. derbyanus) |
---|
|
---|
Prionodonenoj (Prionodoj) |
Prionodoj |
Striita priodono (P. linsang) • Makulita priodono (P. pardicolor) |
---|
|
---|
Viverinedoj |
Cibetkatoj |
Afrika cibetkato (C. civetta) |
---|
|
Hela genoto (G. abyssinica) • Dikvosta genoto (G. angolensis) • Rufa genoto (G. rubiginosa) • Kamerunia genoto (G. cristata) • Punktetita genoto (G. genetta) • Liberia genoto (G. johnstoni) • Leoparda genoto (G. maculata) • Pardina genoto (G. pardina) • Akva genoto (G. piscivora) • Reĝa genoto (G. poensis) • Densmakulara genoto (G. servalina) • Haŭsa genoto (G. thierryi) • Tigromakulita genoto (G. tigrina) • Grandringa genoto (G. victoriae) |
---|
Poianoj |
Leighton's Linsang (P. leightoni) • Longovosta poiano (P. richardsonii) |
---|
|
|
---|
Viverikuloj |
|
---|
|
---|
|
|
Familio de eŭpleridedoj |
---|
|
| Eŭplerinedoj |
Kriptokroptoj |
Aŭdaca kriptokropto (C. ferox) |
---|
|
Fajnmuzela fanaluko (E. goudotii) |
---|
|
|
---|
|
---|
Mungotedoj |
Galidienoj |
Ringvosta galidio (G. elegans) |
---|
Galidiktoj |
Longstriara galidikto (G. fasciata) • Strietita galidikto (G. grandidieri) |
---|
Mungotiktoj |
Mallarĝstriita mungotikto (M. decemlineata) |
---|
Salanoj |
Brunvosta salano (S. concolor) |
---|
|
---|
|
|
Subordo Caniformia (kontinuo malsupre) |
---|
|
| Ursedoj (Ursoj) |
|
|
---|
|
|
---|
Melursoj |
Melurso longlipa (M. ursinus) |
---|
|
|
---|
|
|
---|
|
---|
Mefitidedoj (Skunkoj) |
Konepatoj (Hog-nosed skunkoj) |
Larĝastria konepato (C. chinga) • Suda konepato (C. humboldtii) • Blankdorsa konepato (C. leuconotus) • Blankverta konepato (C. semistriatus) |
---|
Mefitoj |
Longvosta mefito (M. macroura) • Striita mefito (M. mephitis) |
---|
Midaoj |
Stinka midao (M. javanensis) • Filipina midao (M. marchei) |
---|
Spilogaloj (Skunkoj) |
Suda spilogalo (S. angustifrons) • Okcidenta spilogalo (S. gracilis) • Makulita spilogalo (S. putorius) • Pigma spilogalo (S. pygmaea) |
---|
|
---|
Procionedoj |
Basaricionoj (Olingoj) |
Suda basariciono (B. alleni) • Orienta basariciono (B. beddardi) • Svelta basariciono (B. gabbii) • Norda basariciono (B. lasius) • Okcidenta basariciono (B. pauli) |
---|
|
Kata basarisko (B. astutus) • Malgranda basarisko (B. sumichrasti) |
---|
|
|
---|
|
Montara nazuo (N. olivacea) |
---|
Cerkoleptoj |
Kinkaĵuo (P. flavus) |
---|
|
|
---|
|
---|
Ailuridedoj |
|
---|
|
|
Subordo Caniformia (kontinuo malsupre) |
---|
|
| Otarienoj (Marhundoj) (inkluzive de marursoj kaj marleonoj) (inkluzive de Pinipedoj) |
Arktocefalenoj |
Suda arktocefalo ( A. australis) • Forstera arktocefalo (A. forsteri) • Galapaga arktocefalo ( A. galapagoensis) • Antarkta arktocefalo ( A. gazella) • Filipina arktocefalo ( A. philippii) • Nana arktocefalo ( A. pusillus) • Gvadalupa arktocefalo ( A. townsendi) • Subantarkta arktocefalo ( A. tropicalis) |
---|
Marursoj |
Kalorino marurso (C. ursinus) |
---|
Eŭmetopioj |
Marleono de Steller (E. jubatus) |
---|
Neofokoj |
|
---|
|
Sud-Amerika marleono (O. flavescens) |
---|
|
Nov-Zelanda marleono (P. hookeri) |
---|
Zalofo |
Kalifornia marleono (Z. californianus) • Galapaga marleono (Z. wollebaeki) |
---|
|
---|
Odobenedoj (inkluzive de Pinipedoj) |
|
---|
Fokenedoj (Fokedoj) (inkluzive de Pinipedoj) |
|
Kapuĉnaza cistoforo (C. cristata) |
---|
Erignatoj |
Barba erignato (E. barbatus) |
---|
Haliĥeroj |
Griza foko (H. grypus) |
---|
Histriofokoj |
Rubanda histriofoko (H. fasciata) |
---|
Hidrurgoj |
|
---|
Leptoniĥotoj |
Makulita leptoniĥoto (L. weddellii) |
---|
Lobodonoj |
Karcinovora lobodono (L. carcinophagus) |
---|
|
|
---|
Monaĥfokoj |
|
---|
Omatofokoj |
Grandokula omatofoko (O. rossi) |
---|
|
Sela pagofilo (P. groenlandicus) |
---|
|
|
---|
Pusoj |
|
---|
|
---|
Kanisedoj |
Larĝa familia listo estas sube |
---|
Musteledoj |
Larĝa familia listo estas sube |
---|
|
|
Familio de kanisedoj |
---|
|
Atelocinoj |
|
---|
Kanisedoj |
|
---|
Cerdocionoj |
Krabovora cerdociono (C. thous) |
---|
Agvaraoj |
Kolharara agvarao (C. brachyurus) |
---|
Kuonoj |
|
---|
Pseŭdalopeksoj |
Montara hundo (P. culpaeus) • Hundo de Darwin (P. fulvipes) • Argentina hundo (P. griseus) • Pampa hundo (P. gymnocercus) • Dezerta hundo (P. sechurae) • Griza hundo (L. vetulus) |
---|
Likaonoj |
|
---|
Niktereŭtoj |
|
---|
Otocionoj |
Kurelorela otociono (O. megalotis) |
---|
Mustelvulpoj |
Praarbara mustelvulpo (S. venaticus) |
---|
Urocionoj |
Griza urociono (U. cinereoargenteus) • Insula urociono (U. littoralis) |
---|
Vulpoj |
|
---|
|
|
Familio de musteledoj |
---|
|
| Lutrenoj (Lutreno) |
Aonikoj |
|
---|
|
Pacifika marlutro (E. lutris) |
---|
Lutrenoj |
Makulkola lutro (H. maculicollis) |
---|
|
|
---|
Lutrenoj |
Rivera lutro (L. lutra) • Harnaza lutro (L. sumatrana) |
---|
Lutrogaloj |
Fajna hindia lutrogalo (L. perspicillata) |
---|
Pteronuroj |
Giganta pteronuro (P. brasiliensis) |
---|
|
---|
Musteledoj (inkluzive de Kolonokoj) |
Arktonikoj |
Blankgorĝa arktoniko (A. collaris) |
---|
Eiroj |
Eiro (E. barbara) |
---|
|
Malgranda grizono (G. cuja) • Granda grizono (G. vittata) |
---|
|
|
---|
Iktonikoj |
Libia stria iktoniko (I. libyca) • Dustria iktoniko (I. striatus) |
---|
Lindokonoj |
Patagonia lindokono (L. patagonicus) |
---|
|
|
---|
|
|
---|
|
|
---|
|
Bornea melogalo (M. everetti) • Griza melogalo (M. moschata) • Bruna melogalo (M. orientalis) • Blankvanga melogalo (M. personata) |
---|
|
|
---|
Neovizonoj (Vizonoj) |
|
---|
Poecilogaloj |
Multstria poecilogalo (P. albinucha) |
---|
|
Arĝenta taksideo (T. taxus) |
---|
Vormeloj |
Marmora vormelo (V. peregusna) |
---|
|
---|
|
|
|
|