Global Terrorizm Indeksi (GTI) – IEP tomonidan har yili nashr etiladigan hisobot. Uni IT-tadbirkor va IEP asoschisi Steve Killelea ishlab chiqdi. Indeks 2000-yildan buyon terrorizm asosiy global tendensiyalarini qisqacha koʻrsatadi. Dunyo mamlakatlarini terrorchilik faoliyatiga qarab tizimli ravishda reytingga kiritiladi. Indeks terrorchilik taʼsiri toʻgʻrisida aniq tasavvur yaratish, tendensiyalarni koʻrsatish, tadqiqotchilar va siyosatchilar tomonidan tahlil qilish uchun maʼlumotlar seriyasini taqdim etish uchun terrorchilik hujumlari bilan bogʻliq bir qator omillarni birlashtiradi. Bu terrorizm taʼsiri boʻyicha mamlakatlarning tartibli reytingini taqdim etish uchun tarkibiy sonni ishlab chiqaradi[1].
GTI Global Terrorism Database (GTD) dan olingan maʼlumotlarga asoslangan. GTD 190,000dan ortiq terrorchilik holatlarini kodifikatsiya qildi. Indeks 163 mamlakatni qamrab oladi, bu dunyo aholisining 99,7% ni tashkil etadi[2].
GTI Global tinchlik indeksining ekspertlar panelini maslahatlashganda ishlab chiqilgan. Ushbu maqola terrorizmning kelajagi va zarur siyosiy javoblar haqida ijobiy va amaliy munozara oʻtkazilishiga yordam berish uchun rivojlanayotgan tendensiyalarni oʻrganish va taʼminlash maqsadida amalga oshiriladi.
Terrorizmni nimani anglatishi haqida xalqaro miqyosda tan olingan yagona taʼrif mavjud emas[3]. IEP GTD mualliflari, terrorizmni oʻrganish va terrorizmga javob qaytarish milliy konsorsiumi (START) tadqiqotchilari olib borishadi. Uning maslahat kengashi tomonidan kelishilgan terminologiya va taʼriflarni qabul qilinadi. Ushbu taʼrif terrorizmning jismoniy harakatlari emas, balki uning koʻp yillar davomida jamiyatga boʻlgan psixologik taʼsiri ekanligini tan oladi.
Terrorchilik hujumi sifatida baholanishi uchun hodisa uchta mezonga javob berishi kerak:
Maʼlum bir yilda mamlakat uchun GTI ballari yil davomida yuz bergan hodisalarning nisbiy taʼsirini hisobga olish uchun noyob bal tizimiga asoslanadi. Har bir mamlakatning yillik natijalarida toʻrtta koʻrsatkich hisobga olinadi:
Miqdori | Ball |
---|---|
Jami hodisalar soni | 1 |
Oʻlimlarning umumiy soni | 3 |
Yovuzliklarning umumiy soni | 0.5 |
Mol-mulk zararlari toʻgʻrisidagi chora summasi | Oʻrtacha 0 dan 3 gacha |
Shunday qilib, eng katta oʻlim holatiga umumiy ravishda katta oʻlchov qoʻyilmoqda. Mulkka yetkazilgan zarar chorasi bir hodisa oqibatida yetkazilgan mol-mulkka yetkazilgan zararning oʻlchanilgan doirasidan kelib chiqqan holda toʻrtta toʻplamga boʻlinadi. 1 million dollardan kam boʻlgan hodisalarga 1 million dollarga va 1 milliard dollardan ortiq miqdorda va 1 milliard dollardan ortiq miqdorda toʻlov beriladi. GTDda aksariyat hodisalar „boʻlmagan“ miqdordagi mol-mulk zararlari sifatida qayd etiladi va bu nol natija beradi, „halokatli“ hodisalar esa juda kam uchraydi.
# | Davlat | Koʻrsatkich (2022) [6] |
Oʻzgarish |
---|---|---|---|
1 | Afgʻoniston | 9.109 | |
2 | Iroq | 8.511 | |
3 | Somali | 8.398 | |
4 | Burkina Faso | 8.270 | 2 |
5 | Suriya | 8.250 | |
6 | Niger | 8.233 | 2 |
7 | Mali | 8.152 | |
8 | Niger | 7.856 | 4 |
9 | Myanma | 7.830 | 15 |
10 | Pokiston | 7.825 | 2 |
11 | Kamerun | 7.432 | |
12 | Hindiston | 7.432 | 2 |
13 | Mozambik | 7.432 | 4 |
14 | Kolumbiya | 7.068 | |
15 | Misr | 6.932 | 2 |
16 | Filippin | 6.790 | 1 |
17 | Kongo DR | 6.733 | 5 |
18 | Chili | 6.496 | 5 |
19 | Chad | 6.379 | 3 |
20 | Keniya | 6.166 | 2 |
21 | Yaman | 5.870 | 1 |
22 | Tailand | 5.723 | 3 |
23 | Turkiya | 5.651 | 6 |
24 | Indoneziya | 5.500 | 4 |
25 | Shri Lanka | 5.445 | 4 |
26 | Liviya | 5.100 | 1 |
27 | Eron | 5.015 | |
28 | AQSh | 4.961 | 2 |
29 | Gretsiya | 4.849 | 10 |
30 | Isroil | 4.778 | 4 |
31 | Birlashgan Qirollik | 4.770 | |
32 | Falastin | 4.736 | 1 |
33 | Germaniya | 4.729 | 1 |
34 | Nepal | 4.693 | 4 |
35 | Fransiya | 4.562 | 6 |
36 | Tanzaniya | 4.530 | |
37 | Peru | 4.471 | 18 |
38 | Tunis | 4.447 | 1 |
39 | Jazoir | 4.432 | 4 |
40 | Bangladesh | 4.411 | 1 |
41 | Andoza:NZ | 4.376 | 6 |
42 | Kot-d'Ivuar | 4.310 | 2 |
43 | Burundi | 4.271 | 13 |
44 | Rossiya | 4.219 | 6 |
45 | Uganda | 4.106 | 59 |
46 | Venesuela | 4.005 | |
47 | Tojikiston | 3.988 | 7 |
48 | Kanada | 3.882 | |
49 | Efiopiya | 3.759 | 7 |
50 | Italiya | 3.687 | 3 |
51 | Livan | 3.566 | 6 |
52 | Avstriya | 3.261 | 2 |
53 | Benin | 3.164 | 19 |
54 | Saudiya Arabistoni | 3.110 | 5 |
55 | Ispaniya | 2.861 | 3 |
56 | Ekvador | 2.766 | 2 |
57 | Argentina | 2.657 | 9 |
58 | Iordaniya | 2.594 | 5 |
59 | Shveysariya | 2.522 | 3 |
60 | Avstraliya | 2.438 | 2 |
61 | Meksika | 2.428 | 4 |
62 | Ukraina | 2.304 | 3 |
63 | Malayziya | 2.247 | 2 |
64 | Paragvay | 2.194 | 4 |
65 | Bahrayn | 2.145 | 2 |
66 | Niderlandiya | 2.077 | 7 |
67 | Xitoy | 1.863 | 3 |
68 | Belgiya | 1.745 | 17 |
69 | Shvetsiya | 1.660 | 2 |
70 | Senegal | 1.580 | 2 |
71 | Yaponiya | 1.460 | 1 |
72 | Urugvay | 1.322 | 1 |
73 | Ruanda | 1.243 | 3 |
74 | Janubiy Afrika Respublikasi | 1.243 | 3 |
75 | Togo | 1.243 | 31 |
76 | Marokash | 1.156 | 2 |
77 | Norvegiya | 1.109 | 2 |
78 | Irlandiya | 1.060 | 2 |
79 | Ruminiya | 1.060 | 3 |
80 | Finlandiya | 1.007 | 2 |
81 | Braziliya | 0.951 | 2 |
82 | Kipr | 0.922 | 2 |
83 | Litva | 0.827 | 2 |
84 | Mavritaniya | 0.509 | 3 |
85 | Vyetnam | 0.407 | 3 |
86 | Angola | 0.291 | 3 |
87 | Chexiya | 0.291 | 3 |
88 | Daniya | 0.291 | 3 |
89 | Gabon | 0.291 | 3 |
90 | Kosovo | 0.291 | |
91 | Sudan | 0.291 | 3 |
92 | Tayvan | 0.227 | 4 |
93 | Albaniya | 0.000 | |
94 | Armaniston | 0.000 | 6 |
95 | Ozarbayjon | 0.000 | 6 |
96 | Belarus | 0.000 | |
97 | Butan | 0.000 | |
98 | Boliviya | 0.000 | |
99 | Bosniya va Gertsogovina | 0.000 | |
100 | Botsvana | 0.000 | |
101 | Bolgariya | 0.000 | |
102 | Kambodja | 0.000 | |
103 | Markaziy Afrika Respublikasi | 0.000 | 28 |
104 | Kosta Rika | 0.000 | |
105 | Xorvatiya | 0.000 | |
106 | Kuba | 0.000 | |
107 | Jibuti | 0.000 | |
108 | Dominikan Respublikasi | 0.000 | |
109 | Salvador | 0.000 | |
110 | Ekvatorial Gvineya | 0.000 | |
111 | Eritreya | 0.000 | |
112 | Estoniya | 0.000 | |
113 | Gruziya | 0.000 | 1 |
114 | Gana | 0.000 | |
115 | Gvatemala | 0.000 | |
116 | Gvineya | 0.000 | |
117 | Gvineya-Bisau | 0.000 | |
118 | Gayana | 0.000 | |
119 | Gaiti | 0.000 | |
120 | Gonduras | 0.000 | |
121 | Vengriya | 0.000 | 4 |
122 | Islandiya | 0.000 | |
123 | Yamayka | 0.000 | |
124 | Qozogʻiston | 0.000 | 18 |
125 | Quvayt | 0.000 | 6 |
126 | Qirgʻiziston | 0.000 | 1 |
127 | Laos | 0.000 | 22 |
128 | Latviya | 0.000 | |
129 | Lesoto | 0.000 | |
130 | Liberiya | 0.000 | |
131 | Shimoliy Makedoniya | 0.000 | |
132 | Madagaskar | 0.000 | 24 |
133 | Malavi | 0.000 | |
134 | Mavrikiy | 0.000 | 6 |
135 | Andoza:MLD | 0.000 | 6 |
136 | Mongoliya | 0.000 | |
137 | Chernogoriya | 0.000 | |
138 | Namibiya | 0.000 | |
139 | Nikaragua | 0.000 | |
140 | KXDR | 0.000 | |
141 | Ummon | 0.000 | |
142 | Panama | 0.000 | |
143 | Papua Yangi Gvineya | 0.000 | |
144 | Polsha | 0.000 | 5 |
145 | Portugaliya | 0.000 | |
146 | Qatar | 0.000 | |
147 | Kongo Respublikasi | 0.000 | |
148 | Serbiya | 0.000 | |
149 | Syerra Leone | 0.000 | |
150 | Singapur | 0.000 | |
151 | Slovakiya | 0.000 | |
152 | Sloveniya | 0.000 | |
153 | Koreya Respublikasi | 0.000 | |
154 | Janubiy Sudan | 0.000 | |
155 | Esvatini | 0.000 | |
156 | Gambiya | 0.000 | |
157 | Sharqiy Timor | 0.000 | |
158 | Trinidad va Tobago | 0.000 | |
159 | Turkmaniston | 0.000 | |
160 | Birlashgan Arab Amirliklari | 0.000 | |
161 | Oʻzbekiston | 0.000 | |
162 | Zambiya | 0.000 | |
163 | Zimbabve | 0.000 |
#[7][8] | Davlat | Xavf darajasi | Oʻzgarish (2013-2014 yillarga nisbatan) |
---|---|---|---|
1 | Iroq | 10 | 0.406 |
2 | Afgʻoniston | 9.233 | 0.238 |
3 | Nigeriya | 9.213 | 1.018 |
4 | Pokiston | 9.065 | −0.009 |
5 | Suriya | 8.108 | 0.358 |
6 | Hindiston | 7.747 | 0.046 |
7 | Yaman | 7.642 | 0.486 |
8 | Somali | 7.6 | 0.48 |
9 | Liviya | 7.29 | 0.966 |
10 | Tailand | 7.279 | 0.096 |
11 | Filippin | 7.27 | 0.073 |
12 | Ukraina | 7.2 | 4.059 |
13 | Misr | 6.813 | 0.475 |
14 | Markaziy Afrika Respublikasi | 6.721 | 1.638 |
15 | Janubiy Sudan | 6.712 | 1.392 |
16 | Sudan | 6.686 | 0.988 |
17 | Kolumbiya | 6.662 | 0.218 |
18 | Keniya | 6.66 | 0.362 |
19 | Kongo Respublikasi | 6.487 | 0.733 |
20 | Kamerun | 6.466 | 4.945 |
21 | Livan | 6.376 | 0.17 |
22 | Xitoy | 6.294 | 1.212 |
23 | Rossiya | 6.207 | −0.432 |
24 | Isroil | 6.034 | 1.118 |
25 | Bangladesh | 5.921 | 0.448 |
26 | Mali | 5.871 | 0.683 |
27 | Turkiya | 5.737 | −0.144 |
28 | Birlashgan Qirollik | 5.613 | 0.162 |
29 | Gretsiya | 4.976 | −0.259 |
30 | Uganda | 4.894 | 2.133 |
31 | Bahrayn | 4.871 | 0.198 |
32 | Nepal | 4.791 | −0.643 |
33 | Indoneziya | 4.755 | −0.021 |
34 | Jazoir | 4.75 | −0.635 |
35 | AQSh | 4.613 | −0.055 |
36 | Fransiya | 4.553 | −0.331 |
37 | Mozambik | 4.386 | 0.278 |
38 | Janubiy Afrika Respublikasi | 4.231 | 0.707 |
39 | Eron | 4.222 | −0.439 |
40 | Paragvay | 4.094 | 0.391 |
41 | Myanma | 4.08 | −0.275 |
42 | Shri Lanka | 4.077 | 0.004 |
43 | Saudiya Arabistoni | 4.006 | 1.234 |
44 | Meksika | 3.985 | −0.524 |
45 | Tanzaniya | 3.979 | 0.356 |
46 | Chili | 3.969 | 0.797 |
47 | Tunis | 3.697 | 0.145 |
48 | Irlandiya | 3.663 | 0.487 |
49 | Malayziya | 3.579 | 0.056 |
50 | Efiopiya | 3.544 | −0.085 |
51 | Niger | 3.485 | 0.767 |
52 | Senegal | 3.467 | −0.067 |
53 | Germaniya | 3.442 | 1.676 |
54 | Italiya | 3.364 | 0.483 |
55 | Burundi | 3.342 | −0.506 |
56 | Ruanda | 3.334 | −0.476 |
57 | Peru | 3.316 | 0.051 |
58 | Kot-d'Ivuar | 3.141 | −0.657 |
59 | Avstraliya | 3.114 | 2.894 |
60 | Shvetsiya | 3.083 | 1.37 |
61 | Kipr | 3.08 | −0.106 |
62 | Kosovo | 3.018 | −0.188 |
63 | Nikaragua | 2.928 | 2.928 |
64 | Norvegiya | 2.738 | −0.674 |
65 | Ispaniya | 2.622 | −0.112 |
66 | Dominikan Respublikasi | 2.581 | 1.394 |
67 | Jibuti | 2.567 | 2.567 |
68 | Chexiya | 2.484 | 1.62 |
69 | Madagaskar | 2.444 | 0.635 |
70 | Bolgariya | 2.421 | −0.333 |
71 | Gruziya | 2.373 | −0.576 |
72 | Kanada | 2.297 | 0.368 |
73 | Shimoliy Makedoniya | 2.252 | 0.875 |
74 | Braziliya | 2.207 | 0.585 |
75 | Chad | 2.142 | 1.937 |
76 | Venesuela | 2.139 | 1.514 |
77 | Belarus | 2.125 | −0.653 |
78 | Albaniya | 2.116 | 1.896 |
79 | Avstriya | 2.088 | 0.406 |
80 | Gonduras | 2.077 | −0.261 |
81 | Gvatemala | 2.009 | −0.632 |
82 | Belgiya | 1.977 | 0.944 |
83 | Qozogʻiston | 1.881 | −0.666 |
84 | Tojikiston | 1.869 | −0.244 |
85 | Iordaniya | 1.751 | −0.207 |
86 | Qirgʻiziston | 1.722 | 1.474 |
87 | Zimbabve | 1.71 | 0.141 |
88 | Argentina | 1.674 | −0.682 |
89 | Eritreya | 1.636 | −0.709 |
90 | Trinidad va Tobago | 1.583 | −0.646 |
91 | Bosniya va Gertsogovina | 1.516 | 0.038 |
92 | Marokash | 1.446 | −0.648 |
93 | Ozarbayjon | 1.381 | 1.247 |
93 | Gana | 1.381 | 1.381 |
95 | Shveysariya | 1.349 | −0.677 |
96 | Islandiya | 1.219 | 1.143 |
96 | Liberiya | 1.219 | 1.143 |
98 | Gvineya | 1.187 | −0.665 |
98 | Vengriya | 1.187 | 1.044 |
98 | Yangi Zelandiya | 1.187 | 1.187 |
101 | Birlashgan Arab Amirliklari | 1.045 | 0.768 |
102 | Kongo DR | 0.823 | −0.683 |
103 | Chernogoriya | 0.659 | −0.657 |
104 | Ekvador | 0.577 | −0.699 |
105 | Niderlandiya | 0.429 | −0.596 |
106 | Serbiya | 0.41 | −0.744 |
107 | Butan | 0.305 | ▬ 0 |
107 | Burkina Faso | 0.305 | −0.354 |
107 | Mavritaniya | 0.305 | −0.841 |
110 | Portugaliya | 0.267 | −0.282 |
111 | Angola | 0.243 | −0.443 |
112 | Yamayka | 0.229 | 0.229 |
113 | Kambodja | 0.153 | −0.152 |
113 | Gvineya-Bisau | 0.153 | −0.267 |
113 | Tayvan | 0.153 | −0.152 |
116 | Armaniston | 0.115 | −0.229 |
116 | Xorvatiya | 0.115 | −0.114 |
118 | Daniya | 0.091 | −0.09 |
119 | Boliviya | 0.076 | −0.349 |
119 | Estoniya | 0.076 | −0.077 |
121 | Laos | 0.038 | −0.038 |
121 | Moldova | 0.038 | −0.31 |
123 | Quvayt | 0.019 | −0.019 |
124 | Benin | 0 | ▬ 0 |
124 | Botsvana | 0 | ▬ 0 |
124 | Kosta Rika | 0 | ▬ 0 |
124 | Kuba | 0 | ▬ 0 |
124 | Salvador | 0 | ▬ 0 |
124 | Ekvatorial Gvineya | 0 | −0.129 |
124 | Finlandiya | 0 | ▬ 0 |
124 | Gabon | 0 | ▬ 0 |
124 | Gambiya | 0 | ▬ 0 |
124 | Gayana | 0 | ▬ 0 |
124 | Gaiti | 0 | ▬ 0 |
124 | Yaponiya | 0 | −0.086 |
124 | Latviya | 0 | ▬ 0 |
124 | Lesoto | 0 | −0.086 |
124 | Litva | 0 | ▬ 0 |
124 | Malavi | 0 | ▬ 0 |
124 | Mavrikiy | 0 | ▬ 0 |
124 | Mongoliya | 0 | ▬ 0 |
124 | Namibiya | 0 | ▬ 0 |
124 | KXDR | 0 | ▬ 0 |
124 | Ummon | 0 | ▬ 0 |
124 | Panama | 0 | −0.038 |
124 | Papua Yangi Gvineya | 0 | ▬ 0 |
124 | Polsha | 0 | ▬ 0 |
124 | Qatar | 0 | ▬ 0 |
124 | Ruminiya | 0 | ▬ 0 |
124 | Syerra Leone | 0 | ▬ 0 |
124 | Singapur | 0 | ▬ 0 |
124 | Slovakiya | 0 | ▬ 0 |
124 | Sloveniya | 0 | ▬ 0 |
124 | Koreya Respublikasi | 0 | ▬ 0 |
124 | Esvatini | 0 | ▬ 0 |
124 | Sharqiy Timor | 0 | ▬ 0 |
124 | Togo | 0 | ▬ 0 |
124 | Turkmaniston | 0 | ▬ 0 |
124 | Urugvay | 0 | ▬ 0 |
124 | Oʻzbekiston | 0 | ▬ 0 |
124 | Vyetnam | 0 | ▬ 0 |
124 | Zambiya | 0 | ▬ 0 |