Shoh Jahon masjidi (urdu: شاہ جہاں مسجد, Sindhida, forscha: مسجد شاهجهان), shuningdek, Thattadagi Jamiya masjidi sifatida ham tanilgan (urdu: جامع مسجد ٹھٹہ, Sindhi), Pokistonning Sind provinsiyasidagi Thatta shahrining markaziy masjidi boʻlib xizmat qilgan 17-asr binosi. Masjid Janubiy Osiyodagi kafel ishlarining eng murakkab koʻrgazmasiga ega hisoblanadi[1][2] va oʻzining geometrik gʻisht ishlari bilan ham ajralib turadi — Boburiylar davri masjidlari uchun odatiy boʻlmagan bezak elementi[3]. U Boburiylar imperatori Shoh Jahon davrida qurilgan boʻlib, uni shaharga minnatdorchilik belgisi sifatida sovgʻa qilgan.
Masjid Sharqiy Thattada joylashgan — Sind poytaxti 16-17-asrlarda Sind poytaxti yaqin atrofdagi Haydarobodga koʻchirilishidan oldin. YuNESKOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan Makli nekropol yaqinida joylashgan.
Shoh Jahon otasiga qarshi isyon koʻtarganidan soʻng, otasi Jahongirdan Thattadan panoh soʻradi[4]. Shoh Jahon Sindx xalqining mehmondoʻstligidan qoyil qolgan va minnatdorchilik sifatida ushbu masjidni sovgʻa qilgan[5]. Masjidning qurilishi qisman 1637-yilda mintaqaga taʼsir qilgan.
Bu davrda Shoh Jahonning Oʻrta Osiyoga qilgan yurishlari masjidning meʼmoriy uslubiga taʼsir koʻrsatdi, chunki uning qoʻshinlari hozirgi Oʻzbekiston hududidagi Samarqand tomon bostirib borishi bilan boburiylarga temuriylar taʼsiri kiritilgan[6]. Podshoh qurilish paytida mintaqada boʻlmagan va uni qurishda bevosita ishtirok etmagan boʻlsada, uning koʻplab plitkalar va gʻisht ishlari boburiylarning qirol xazinasi tomonidan moliyalashtirilganligini koʻrsatadi.
Masjiddagi forscha yozuvlar uning 1644-1647-yillarda, Boburiylar podshohi Shoh Jahon hukmronligi davrida qurilganligini koʻrsatadi. Sharqiy qoʻshimcha 1659-yilda[7] imperator Aurangzeb davrida yakunlandi.
Masjidning mehrobi dastlab Makka bilan notoʻgʻri tekislangan edi. Yaqin atrofdagi Xala shahrida dafn etilgan soʻfiy mutasavvif Maxdum Nuh masjidni rejalashtiruvchilar tomonidan uning hizasini tuzatish uchun murojaat qilgani aytiladi. Ommabop anʼanalarga koʻra, Maxdum Nuh oʻz ibodatining kuchi bilan bir kechada xatosini tuzatgan va shu bilan uning avliyo maqomini taʼminlagan[8].
Shoh Jahon masjidining meʼmoriy uslubi turkiy va forsiy uslublarning ochiq taʼsirida qurilgan[9]. Masjid keng gʻisht ishlari va koʻk koshinlardan foydalanish bilan ajralib turadi, ularning ikkalasiga ham Oʻrta Osiyodagi temuriylar meʼmoriy uslublari bevosita taʼsir koʻrsatgan.
Masjidda geometrik naqshlarda yotqizilgan keng gʻisht ishlari mavjud boʻlib, bu moʻgʻullar davri masjidlari uchun gʻayrioddiy bezak elementi va masjidda foydalanish uchun qabul qilingan temuriylar meʼmorchiligining elementi hisoblanadi. Masjidning gʻisht ishlariga sindhi xalq tili uslublari ham taʼsir koʻrsatgan, bu esa oʻz navbatida fors meʼmorchiligi taʼsirida boʻlgan.
Masjidning tuzilishiga hozirgi Hindistonning Agra shahri[10] yaqinidagi Kachpura shahridagi konservativ temuriylar uslubidagi Humoyun masjidi taʼsir qilgan boʻlishi mumkin. Masjid majmuasiga asosiy kirish yoʻli forscha uslubdagi chorbog ' yoki toʻrtburchak bogʻ orqali oʻtadi.
U toʻrtta ivonli sxemaga ega. Asosiy ibodatxona markaziy hovlining gʻarbiy tomonida joylashgan boʻlib, uning toʻrtta asosiy yoʻnalishining har birida eyvonlar yoki portallar mavjud. U 33 ta kamar bilan qoplangan yoʻlakli galereyalar bilan oʻralgan.
Masjid minoralari yoʻqligi bilan gʻayrioddiy. U jami 93 gumbazga ega boʻlib, Pokistondagi eng koʻp tuzilma hisoblanadi[11].
Qayta tiklash ishlari 1692-yilda imperator Aurangzeb, 1812-yilda Murod Alixon Talpur tomonidan amalga oshirilgan[12]. Masjid 1993-yilda YuNESKOning Butunjahon merosi roʻyxatiga kiritilgan[13].