Zaman, 1986-2016 yılları arasında Türkiye'de yayımlanan günlük ulusal gazete.
Gazete, 3 Kasım 1986 tarihinde Fehmi Koru'nun yönetiminde yayın hayatına başlamıştır. 2001'den Ekim 2015'e kadar Ekrem Dumanlı Genel Yayın Yönetmenliği yapmıştır. Daha sonra, Cihan Haber Ajansı eski Genel Müdürü Abdülhamit Bilici Genel Yayın Yönetmeni olmuştur.[1] 4 Mart 2016 tarihinde İstanbul 6. Sulh Ceza Hakimliği talebiyle, Feza Gazetecilik'e kayyım atanması sonucunda Zaman gazetesinin de yönetimi değişmiştir.[6] 27 Temmuz 2016 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 668 Sayılı KHK ile gazete kapatılmıştır.
Zaman gazetesinin 31 Mayıs 2016'dan kapatılmasına kadar kullandığı logo.[7]
Kuruluşu ve ilkeleri
Zaman gazetesinin Yenibosna'da bulunan Genel Müdürlük Binası
3 Kasım 1986 tarihinde İhsan Arslan ve Alaattin Kaya tarafından Ankara'da Ulus Rüzgarlı Han'da İslami cephenin sesi olarak yayın hayatına başladı. 1987 yılında Fehmi Koru, Nabi Avcı, Hasan Öztürk gibi birçok çalışanının tasfiyesi ile gazete Fethullah Gülen Cemaati'nin kontrolüne geçti ve 1987 yılında İstanbulYenibosna'daki eski merkezine taşındı.[8][9] Burada 18 yıl faaliyet gösterdikten sonra 2005 yılı Eylül ayında aynı semtte bulunan yeni binasına taşındı.
Zaman gazetesi, Türkiye ile birlikte 11 ülkede basılmakta ve 35 ülkede dağıtılmakta,[10] 10 farklı dilde ve 2 farklı alfabede sunulmaktaydı.[11]İnternette yayın yapan ilk Türk gazetesi olan Zaman'ın[12] yıllık tirajı 2001 yılında 200 binlerde iken, 2006 yılında ortalama 630 binlere, 2012 yılında günlük ortalama 1 milyonun üzerine çıkarak Türkiye’nin en çok okunan gazetesi olup 2013 yılı ile[13] başlayıp 2014 yılından itibaren[14] gazete okunma oranlarında büyük düşüş yaşanmıştır.[15][16][17]
Yayın kadrosu
Editörler
Gazetenin yayın heyetinde; Genel Yayın Yönetmen Yardımcısı Mehmet Kamış, Genel Yayın Editörleri Veysel Ayhan, Ali Akkuş, Görsel Yönetmen Fevzi Yazıcı, Haber Müdürü Fatih Uğur, Ankara Yayın Temsilcisi Mustafa Ünal, Kültür Sanat Editörü Ali Çolak ve Sosyal Medya Editörü Salih Sarıkaya yer almaktaydı.[18]
Zaman'da 12 yıl başyazarlık yapan Fehmi Koru, 1998'de Zaman'dan ayrılmış,[19] Kasım 2007'de ise Zaman Grubu'na bağlı olarak İngilizce yayın yapan Today's Zaman'da yazmaya başlamıştır.[20]Fehmi Koru Şubat 2011'de tekrar Zaman gazetesinde yazmaya başlamış,[21][22] Temmuz 2011'de ise Star'a geçmesi sebebi ile Zaman'daki yazılarını sonlandırmıştır.[23][24]
Gazetenin kuruluş kadrosunda yer alan diğer bir yazar olan Tamer Korkmaz ise 2007'nin sonlarında Zaman'dan ayrılmıştır.[25][26]
Etyen Mahçupyan, 2007'de Hrant Dink'in öldürülmesinin ardından Agos gazetesinin Genel Yayın Yönetmenliğini üstlenmesi sebebiyle sürekli yazılarını sonlandırarak misafir yazarlığa geçmiş, daha sonra tekrar normal yazarlığa başlamıştır.
Haziran 2008'de Taraf gazetesine transfer olan[27][28]Leyla İpekçi, Temmuz 2011'de Zaman gazetesindeki köşesine geri dönmüştür.[29]
3 Kasım 1986 yılında ilk sayısını çıkaran gazetenin logosu ve sayfaları siyah-beyaz iken, 18 Kasım 1994 tarihinde mizanpajı değişen Zaman, kırmızı bir logoyla çıktı. 3 Kasım 2001 tarihinde büyük bir değişime giren gazete, logosunu maviye çevirdi ve sayfa tasarımını değiştirdi.[38] En son değişiklik ise 20 Nisan 2009 tarihinde gerçekleşti. Logosunda az bir değişikliğe giden gazete, yine sayfa tasarımlarında değişime gitti.[39]
Gazetenin Genel Yayın Yönetmeni Ekrem Dumanlı, 2009 yılındaki tasarımdaki yenilik ile ilgili olarak daha dikkat çeken, daha rahat okunan, daha akılda kalan bir gazete olmak adına mizanpajın geliştirilmesi yoluna gidildiğini[40] ifade etmiş ve bu değişimle Zaman'ın kendine özgü yapısı bozulmadan haberi güçlendiren yeni bir dizayna sahip olduğunu savunmuştur.[41]
Gazetenin; Kitap Zamanı, Cuma, Cumartesi, Pazar, Bulmaca, Sektöreel ve Püff olmak üzere ücretsiz ek yayınları bulunmaktadır. 241. sayısı ile yerini Pazar ekine bırakan Turkuaz eki 2006 yılı sonlarında, 200'den fazla hafta sürdürülen Ailem, Arkadaşım ve Sporvizyon ekleri 2007 yılının ikinci yarısında, Gençlik eki ise 125. sayısının ardından Nisan 2009'da yayından kaldırılmıştır.
Kitap Zamanı
6 Şubat 2006 tarihinde yayın hayatına başlayan ve kitap eleştiri ve tanıtımlarının yer aldığı aylık gazete ekidir. Her ayın ilk pazartesi günü Zaman ile birlikte satılmıştır.[43]
Tiraj
GENAR Araştırma Şirketi'nin yaptığı Türkiye Toplum ve Siyaset Araştırması'nın 2009 yılı 1. çeyrek raporuna göre, %12,2 ile Türkiye'nin en güvenilir gazetesi olduğu ifade edilmiştir.[44] Ayrıca Konsensus Araştırma Şirketi'nin yaptığı "Türkiye Gündemi-Ocak 2011" başlıklı anket çalışmasında "Sizce en tarafsız gazete hangisidir?" sorusuna verilen cevaplara göre, %10.8 ile ankete göre Türkiye'de en tarafsız gazetedir.[45] Bu dönemde gazete Fethullah Gülen'e yakınlığı ile bilinmekteydi.[46]Zaman gazetesinin, 2011 yılında günlük tirajı 950.000 ile 960.000 bandı arasında değişmekteydi.[47][48] Gazetenin tiraj denetimi dünyadaki tiraj denetim örgütlerinin federasyonu IFABC'nin de kurucu üyesi olan BPA tarafından yapılmaktadır. 18 Nisan 2011 günü, gazetenin günlük net tirajının bir milyonu aştığı duyurulmuştur.[49] 5 Mart 2016'da Kayyım tarafından el konulmadan önce Şubat ayı ortalama tirajı 650.000 civarındaydı.[50] El konulduktan sonra günlük ortalama tirajı 3000 civarına düşmüştür.[5]
Gazete, 35 ülkede 10 farklı dilde, 2 farklı alfabede yayınlanmakta ve 10 ülkede basılmaktadır.[51] Aynı zamanda Türkiye'nin ilk internet sitesine sahip gazetesidir.[12] Görselliği ile çeşitli konularda defalarca SND tasarım ödülü almıştır.
4 Mart 2016 tarihinde İstanbul 6. Sulh Ceza Hakimliği talebiyle Feza Gazetecilik'e kayyım atanması sonucunda Zaman gazetesinin de yönetimi değişmiştir.[6] Hakimlik bu kararını "şirketin Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması'nın faaliyetleri kapsamında ve örgüt faaliyetlerine destek olacak şekilde kullanıldığı yönünde kuvvetli deliller bulunması" gerekçesine dayandırdı.[52] Akabinde, gazetenin Yenibosna'daki merkezi önünde toplanan eylemcilere polis müdahale etti.[4][53][54]
Zaman'ın tirajı Uluslararası tiraj denetim kurulu BPA Worldwide tarafından denetlenmektedir.[55] 2011 Mayıs ayının 2. haftası ortalama tirajı 996.352 olarak belirlenmiştir.[56]
2004'te bazı ulusal süreli yayın ve reklam şirketleri tarafından kurulan ABC Türkiye Tiraj Denetim Kurulu (ABC Türkiye) 2005'te kendisine üye olan Zaman'ın tirajını abone sistemi nedeni ile onaylamamıştır. Bunun üzerine Zaman ABC Türkiye'ninde bağlı olduğu uluslararası tiraj kurulları federasyonu IFABC'ye ve Rekabet Kurumu'na başvurmuştur.[57] ABC Tiraj Denetleme Kurulu, Zaman'ın tirajının abone sistemi nedeni ile onaylanmadığını açıklamıştır.[58]Zaman ise abonelik sisteminin tüm dünyada en yaygın ve modern gazete satış yöntemi olduğunu iddia etmiş[59] ve BPA Worldwide'ı kendini denetlemesi için Türkiye'ye davet etmiştir. Dünyadaki tiraj denetim örgütlerinin federasyonu IFABC'nin de kurucu üyesi olan BPA ekibi, 8 Mayıs 2007 tarihli raporunda Zaman'ın hafta içi ortalama 609 bin, Pazar günü ise 678 bin satış yaptığını tespit etmiştir.
Kendilerine yapılan başvuru sonrasında Rekabet Kurumu ise, ABC Türkiye'nin "çoğulculuk, şeffaflık ve objektiflik ilkelerinin gereklerini karşılamaktan uzak olduğu" gerekçesiyle kendisine verilen menfi tespit belgesini 1 Mayıs 2005'ten itibaren geçersiz olduğunu açıklamıştır. Ayrıca bütün medya kuruluşlarının yönetimde eşit temsil edileceği, abonelik sistemi ile çalışan gazetelere de ayrımcılık oluşturmayacak yeni denetim standartlarının belirlenmesi için ABC Türkiye'ye 7 Eylül 2007'e kadar süre tanıdı. Uyarıları yerine getiremeyen ABC Tiraj Denetleme Kurulu'nun tüm faaliyetleri 7 Eylül 2007'de askıya alınmıştır.[55][57][60][61]
Hürriyet gazetesi yazarı Mehmet Yakup Yılmaz 20.06.2008 tarihli yazısında[62] ve 23.06.2008 tarihli yazısında[63]Zaman'ın bedava dağıtıldığını ve tirajının gerçekleri yansıtmadığını söylemiştir. Bunun üzerine Feza Gazetecilik Avukatı imzalı tekzip Mehmet Yakup Yılmaz'ın köşesinden yayınlanmıştır.[64]
Zaman gazetesi, "Bahar Kampanyası" adı altında bir çalışma başlatarak tirajını 2011 yılında 1 milyonun üzerine çıkarmayı hedeflemektedir. Bazı günler günlük baskı sayısı 1 milyonun üzerinde olan gazete bu kampanyayla birlikte Yeni Bahar isimli bir dergiyi de okurlarına sunmuştur. Yıllık abone olan okurlara ücretsiz olarak ulaştırılacak olan bu dergiyle aboneliğe teşvik edilmesi düşünülmektedir.[65]
Gazetenin Genel Yayın yönetmeni Ekrem Dumanlı, 18 Nisan 2011 günü Zaman gazetesinin günlük net tirajının 1 milyon hedefine ulaştığını duyurmuş ve bu tirajın BPA Worldwide tiraj denetim kuruluşu tarafından teyit edildiğini belirtmiştir.[49] Ayrıca Yeni Bahar dergisinin yanı sıra bu hedefe ulaşmada Türkiye'yi Ankara, Erzurum, İzmir, Gaziantep, İstanbul ve bu illerin çevre illeri gibi bölgelere böldüklerini ve her bir bölgede 1 milyona ulaşmak adına hedefler verildiğini belirtmiş ve kendi hedeflerine ulaşan ilk bölgelerin Ankara ve Erzurum ile çevre illeri olduğunu belirtmiştir.[49]
1998 Yılı ödülerinde 'sayfa düzeni' kategorisinde en iyi 'Birinci Sayfa'ödülü almıştır.[77]
2002 Yılı ödülerinde 'sayfa düzeni' kategorisinde en iyi 'İç Sayfa Düzeni' ödülü almıştır.[78]
2003 Yılı ödüllerinde 'haber' kategorisinde en iyi 'Kültür-Sanat' haberi ve 'sayfa düzeni' kategorisinde en iyi 'Spor Sayfası' ödüllerini almıştır.
2004 Yılı ödülerinde 'sayfa düzeni' kategorisinde en iyi 'Birinci Sayfa Düzeni' ödülü almıştır.
2005 Yılı ödülerinde 'sayfa düzeni' kategorisinde en iyi 'Birinci Sayfa Düzeni' ödülü almıştır.
2006 Yılı ödülerinde 'haber' kategorisinde en iyi 'Kültür-Sanat' haberi ödülü almıştır.[79]
2007 ödüleri dağıtımında Zaman dahil bazı gazetelerinin adının olmaması hakkında İskender Pala bir yazı kaleme almıştır.[80] Diğer ödüller
Türkiye Foto Muhabirleri Derneği tarafından düzenlenen 'Yılın Basın Fotoğrafları' ödüllerinde 1998'de Yılın Basın Fotoğrafı birinciliği ödülü,[81] 2006'da Yılın Basın Fotoğrafı, Yılın Haber Fotoğrafı, Yılın Spor Fotoğrafı ve Yılın Foto Röportajı ödülleri dahil olmak üzere toplamda 7 ödül,[82][83] 2007'de Yılın Siyaset Fotoğrafı dalında birincilik dahil toplamda 2 ödül,[84][85] 2008'de Yılın Foto Röportajı ödülü dahil toplamda 2 ödül,[86][87] 2009'da "yılın serbest fotoğrafı" ve "yılın spor fotoğrafı" dahil toplamda 5 ödül[88] almıştır.
1998'de Mersin Gazeteciler Cemiyeti tarafından Basın Özendirme yarışmasında haber dalında bir ödül almıştır.[89]
Antalya Gazeteciler Cemiyeti tarafından düzenlenen Basın-Yayın ve Gazetecilik Başarı Ödülleri ile Hasan Özkay Fotoğraf yarışmalarında sırasıyla 2004'te 3 ve 1,[90] 2005'te 1 ve 4,[91][92] 2007'de 2 ve 1,[93][94] 2008'de 2 ve 0[95][96] ödül kazanmıştır.
Çukurova Gazeteciler Cemiyeti (ÇGC) tarafından her yıl düzenlenen 'Basın Özendirme Yarışması'nda 2004'te 2 ödül,[97] 2005'te 2 ödül[98] 2006'da 3 ödül,[99][100] 2007'de 4 ödül,[101] 2008'de 1 ödül,[102][103] 2009'da 2 ödül almıştır. 2005 yılında ÇGC'nin 30. yaşı sebei ile düzenlenen 'Basın Teşvik Yarışması'nda 3 ödül almıştır.[104]
2002'de İzmir Ticaret Odası (İZTO) 18. Ekonomi Gazetecileri Başarı Yarışması'nda 1 jüri özel ödülü almıştır.[106]
2005'te Türkiye Spor Yazarları Derneği (TSYD) tarafından Türkiye Spor Gazeteciliği Yarışmasında röportaj kategorisi birinciği dahil toplamda 4 ödül verilmiştir.[107]
2006'da Trabzon Gazeteciler Cemiyeti tarafından Spor Fotoğrafı Başarı Ödülü [108] almıştır.
2007'de İzmir Gazeteciler Cemiyeti (İGC) tarafından haber dalında 1 ödül,[109] ve Türkiye'de kış turizminin daha iyi seviyeye gelmesi amacıyla The Green Park Otel tarafından düzenlenen 'Beyaz Kristal Turizm Ödülleri' yarışmasında haber ve fotoğraf dalında birincilik ödülü almıştır.[110]
2008'de Türkiye Yazarlar Birliği (TYB) Yılın Yazar İlim-Fikir ve Sanat Adamı ve Sanatçıları ödüllerinde Basın/Kültür dalında 1 ödül,[111] İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin düzenlediği 30. Kıtalararası İstanbul Avrasya Maratonu Basın Teşvik Ödülleri'nde 2 ödül,[112] 'Vakıf Kültürüne Katkı' alanında 1 ödül,[113] Eskişehir Girişimci Sanayici ve İş Adamları Derneği (EGSİAD) tarafından 2 ödül[114] almıştır. Kırgızistan'da "Zaman Kırgızistan" yılın en iyi gazetesi seçilmiştir.[115]
2009'da gazetenin "Yaftalamadan Düşünün" temalı reklam filmi en iyi basın reklamı dalında Kristal Elma ödülü almıştır.[116]
2010'da Medya ve gazete teknolojileri konusunda dünya lideri olan WAN-IFRA'nın (The World Association of Newspapers) düzenlediği baskı kalitesi yarışmasında Zaman Gazetesi ödül almıştır.[117]
Dünyada Zaman gazetesi
Zaman gazetesi 1994 yılından kapanana kadar ana merkezi New York olmak üzere Amerika'da yayımlanmaktadır. Zaman, New York'un dışında New Jersey, Washington ve Chicago gibi Türklerin yoğun olarak yaşadığı birçok eyalette okuyucuya ulaştırılmaktaydı.[118]
ABD'de günlük olarak yayımlanan ve Amerika Birleşik Devletleri'nde baskıya giren ilk Türkgazetesi.[120] 1994 yılında haftalık olarak yayına başlayan gazete, 2004 yılından itibaren günlük olarak satılmaya devam etmiştir. 2011 yılında format değiştiren gazete, tekrar haftalık yayın yapmaya başlamıştır. Bu tarihten itibaren İngilizce ağırlıklı olan gazetenin adı da "Zaman Weekly" olarak güncellenmiştir. 2012 yılında ise İnternet gazetesi olarak yayın hayatında revizyona gitmiştir.[kaynak belirtilmeli]
Zaman Avrupa
Avrupa'da günlük olarak yayımlanan ve Avrupa'da baskıya giren ilk Türk 1994 yılında haftalık olarak satılan gazete, 2004 yılından itibaren günlük olarak satılmaya başlanmıştır. Zaman Avrupa Yayın Yönetmeni Abdullah Aymaz'dir. Basım merkezi Almanya, Offenbach'dir.
Zaman Azerbaycan
Azerbaycan'da günlük olarak yayımlanan ve Azerbaycan'da baskıya giren ilk Türk 1994 yılında haftalık olarak satılan gazete, 2004 yılından itibaren günlük olarak satılmaya başlanmıştır.
FETÖ/PDY terör örgütüne kaynak sağladığı ve propagandasını yaptığı gerekçesi ile kapatılmıştır.[121]
Zaman Bulgaristan
1992 yılının kasım ayından beri Bulgaristan'da haftalık gazete olarak çıkmaktadır. Katalog numarası 304'tür. Bayilerde satılmayan gazete abonelik usulüyle evlere dağıtılmaktadır. Bulgaristan'ın her tarafına ulaşmaktadır. Hem Türkçe hem de Bulgarca basılan gazete 24 sayfadır. 12 sayfa Türkçe, 12 sayfa Bulgarca olarak basılmaktadır. Gazetenin basım merkezi Sofya'dır.
Zaman Benelux
Benelux ülkelerinde Türkçe yayımlanan günlük gazetedir.[122] Dynamique BVBA tarafından yayınlanan gazetenin editörlüğünü Mete Öztürk yapmaktadır.[123]
Zaman Romanya
Romanya'da faaliyet gösteren haftalık Türk gazetesidir. Zaman gazetesi, Romanya'da 1993 yılında yayın hayatına başladı. 5.000 tirajla haftalık olarak yayınına devam etmektedir.[kaynak belirtilmeli]Romanya'nın 41 vilayetine Romanya Posta şirketi yoluyla dağıtılır.[kaynak belirtilmeli]Türkçe olarak yayın yapmaktadır.
Zaman gazetesine kayyım atanmadan önce eski yönetim tarafından hazırlanmış olan son "yıldırım baskı". Manşette Anayasa'nın basın özgürlüğünü koruyan 30. maddesi verilmiş ve bu maddeye uyulmadığı düşünülerek “ANAYASA ASKIDA” ifadesi kullanılmıştır.Aynı gün Today's Zaman, manşetten İngilizce olarak “Türkiye'de basın özgürlüğünün utanç verici günü. Zaman Medya Grubuna el konuldu. #ÖzgürBasınSusturulamaz” yazısıyla yayımlandı.
4 Mart 2016'da Zaman gazetesi, kamuoyundaki "Zaman'a kayyım atanacağı" iddiaları üzerine yayımladıkları yazıda “Türkiye'nin en yüksek tirajlı gazetesi Zaman, iki yılı aşkın süredir akreditasyon, vergi incelemesi, reklam verene müdahale ve okurları tehdit gibi ağır baskılar yaşıyor. Şimdi ise el koyma ve kayyım atama tehdidi ile karşı karşıyayız.” diyerek kaygılı olduklarını açıklamıştı.[124] Gazetenin Genel Yayın Yönetmeni Abdülhamit Bilici de Twitter hesabından Zaman'a sahip çıkma çağrısında bulundu.[125]
İlerleyen saatlerde Zaman gazetesi ve Cihan Haber Ajansı'nında bünyesinde bulunduğu Feza Gazetecilik A. Ş.'ne “Fethullahçı Terör Örgütü'ne destek olunduğu yönünde kuvvetli deliller bulunduğu[kaynak belirtilmeli]” gerekçesiyle İstanbul 6. Sulh Ceza Hakimliği kararıyla kayyım atandı. Kararın duyulmasının ardından gazete okurları ve çalışanlar, Zaman'ın Yenibosna'daki binası önünde toplandı ve protestoya başladı.[126] Ayrıca Today's Zaman Genel Yayın Yönetmeni Sevgi Akarçeşme, kayyım heyeti gelmeden önce ertesi günün baskısını yetiştirebilmek amacıyla çalışmalara başlandığını açıkladı.[127] Atanan kayyımların gazeteci Sezai Şengönül, Av. Tahsin Kaplan ve Av. Metin İlhan olduğu açıklandı. Kayyımlardan Av. Metin İlhan’ın sosyal medya paylaşımlarında AK Parti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a olan hayranlığını belirttiğini ve Twitter sayfasındaki kapak fotoğrafında Başbakan Davutoğlu ve Erdoğan’ın yan yana çekilmiş bir karesini seçtiği, gazeteci Şengönül’ün ise Avni Özgürel’in sahibi olduğu Birleşik Basın internet sitesinin şef editörü olduğu ve amatör şiirler yazdığı basında yer aldı.[128]
Kayyım heyetinin yönetimi devralmasının ertesi gününde, gazetenin Genel Yayın Müdürü Abdülhamit Bilici ve Today's Zaman Genel Yayın Müdürü Bülent Keneş işten çıkartıldı.[129] Diğer gazete çalışanları binaya kimlik kontrolü yapılarak alındı.[130]Zaman gazetesinden kayyım kararıyla işten çıkarılan editör ve gazetecilerin bir kısmı, 6 Mart 2016'da Yarına Bakış ve ve 20 Nisan 2016 tarihinde Yeni Hayat adlı gazete kurdular.[kaynak belirtilmeli]
Kendisine yakınlığıyla bilinen Zaman gazetesine kayyım atanması üzerine "www.ozgurherkul.org" sitesi üzerinden bir video ile açıklama yapan Fethullah Gülen, "Bir tek taş düşüremediler Allah'ın izniyle. Burkuntu yaşıyorlar, paranoya yaşıyorlar. Korkuyla tir tir titriyorlar" dedi.[133]
Partiler
AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Ahmet Davutoğlu, Tahran ziyaretinde Zaman’a kayyım atanması ve Boydak operasyonuyla ilgili olarak “Bazı yabancı basın organlarında Hükûmet el koydu gibi ifadeler var, her iki süreç hukuki süreçlerdir, siyasi süreçler değil. Ne benim ne de herhangi bir arkadaşımın bir müdahalesi olmamıştır. İş adamı olarak iş adamlığı yapsınlar” dedi.[134]
AKP Adıyaman Milletvekili Mehmet Metiner, "FETÖ’yle de, medyadaki uzantılarıyla da, iş dünyasındaki uzantılarıyla da mücadeleye devam edeceğiz, (yapılanları) yürekten alkışlıyorum, destekliyorum" dedi.[135]
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, kayyımın, atanan kuruluşları yönetmek yerine tasfiyeleri doğrultusunda adımlar attığı, bu kararların, Cumhurbaşkanlığı makamının ve AK Parti Hükûmeti'nin, kendisine muhalif tüm sesleri birer suç örgütü olarak gören diktacı ve otoriter yaklaşımlarının kanıtı olduğunu söyledi.[126]
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, soruşturmaların sürmesi gerektiğini ancak medyanın üzerine bu şekilde gidilmemesi gerektiğini söyledi.[136] Grup Başkanvekili Erkan Akçay, kayyım atanmasının, milletin haber alma hakkına yapılan bir saldırı olarak değerlendirdi ve “Kayyımlara yüksek maaşlar bağlıyorlar şirketleri çökertmek için. Bunlar son derece yanlış.” yorumunda bulundu.[137]
HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, Zaman gazetesine kayyım atanmasını ‘siyasî ve kanunsuz bir yaklaşım’ diye niteledi.[138] Grup Başkanvekili İdris Baluken, “Tam bir darbe uygulamasıdır. Türkiye’de artık basın özgürlüğünden hiç kimse bahsedemiyor” yorumunu yaptı.[139] HDP Sözcüsü ve Kars Milletvekili Ayhan Bilgen, bir gazeteye keyfî bir biçimde kayyım atanmasının normal görülecek bir durum olmadığını ve kayyımlar yüzünden gelecekte tazminat ödenebileceğini vurguladı. Diyarbakır Milletvekili Altan Tan ise, söz konusu uygulamaların doğru olmadığını vurguladı ve devletin, kendine muhalif olanların malına, mülküne, şirketine, vakfına el koymaması gerektiğini ifade etti.[137]
BBP Genel Başkanı Mustafa Destici, karara tepki gösterdi ve atamanın siyasi olduğunu, iktidarın baskısı ya da yönlendirmesiyle yapıldığını ifade etti.[137]
Vatan Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek, Ergenekon davaları sürerken gazetenin gösterdiği tavra vurgu yaptı ve kayyım atama kararının basın özgürlüğü meselesi olmadığını, bu olayın vatan ve Cumhuriyet meselesi olduğunu ifade etti.[140]
Çeşitli kurumlar
Dünya Gazeteler Birliği (WAN-IFRA), medya şirketlerine kayyım atanmasının Türk yetkililerin tercih ettiği bir strateji hâline geldiğini iddia etti ve "Türkiye'de basın özgürlüğünü hedef alan bu yeni saldırıyı kınıyoruz." mesajı yayınladı.[141] Daha sonra WAN-IFRA Başkanı Tomas Brunegard ve Dünya Editörler Forumu Başkanı Marcelo Rech, Recep Tayyip Erdoğan'a, Türk hükûmetinin Zaman'a el koyarak uluslararası sözleşmeleri çiğnediğini ve Zaman'ın sahiplerine geri verilmesi gerektiğini belirttiği bir açık mektup gönderdi.[142]
Human Rights Watch (İnsan Hakları İzleme Örgütü) Genel Sekreteri Kenneth Roth Twitter'dan, “Önce bağımsız Zaman'ı susturdular sonra göstericilere gaz attılar” şeklinde mesaj yayınladı.[143]
Uluslararası basın örgütü Index of Censorship (Sansür Endeksi) CEO’su Jodie Ginsberg yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi: "Bu korkunç bir hareket. Bu, Türkiye’nin göstermelik bile olsa özgür ve bağımsız bir basınla ilgilenmediğini doğrular nitelikte."[143][144]
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yönetim Kurulu’nca yapılan açıklamada, “Kayyım atama sistemi, medyayı susturmanın yeni aracı oldu.” denildi.[145]
DİSK Genel Başkanı Kani Beko, kayyım kararına tepki göstererek “Yasada kayyımların görevi bellidir. Kayyımlar oraya gelirler; gelir-gider dengelerine bakarlar, usulsüzlük varsa onu tespit eder ve çekip giderler. Ama maalesef Türkiye'de bunlar böyle değil. Zaman gazetesine yapılan anti demokratik uygulamaları DİSK olarak kesinlikle kınıyoruz.” açıklamasında bulundu.[146]
Wall Street Journal gazetesi, olayı 6 Mart günkü "Erdoğan'ın basına saldırısı" başlıklı başyazısında[149]"Erdoğan'ın medyada kendisine muhalif yayın organlarının başta gelenini susturduğu" şeklinde yorumladı.[150]
Amerikalı aktivist, filozof, dilbilimci ve yazar Noam Chomsky, Zaman'a kayyım atanmasıyla ilgili olarak "Açıkçası otoriter kuralları empoze etmenin ve temel hakları preslemenin bir başka adımıdır. Türkiye içinde güçlü bir halk tepkisi ve müttefiklerden önemli bir baskı olmadıkça (Türkiye için) gelecek korkunç görünüyor." ifadelerini kullandı.[151]
Aslı Aydıntaşbaş Twitter hesabından yaptığı açıklamada “Türkiye'nin demokrasi dışı bir ara rejimle yönetiliyor oluşu, artık bir ön kabul. Gerisini konuşalım.” notunu paylaştı.[152]
Amberin Zaman Twitter hesabından yaptığı açıklamada “Lafı eğip bükmeye gerek yok, Zaman gazetesine yapılan tam bir rezalet.” dedi.[153]
Nazlı Ilıcak, Zaman binasına giderek: “Zaman gibi yılların gazetesine el koymak... 28 Şubat gibi diyorlar. 28 Şubat’ta böyle şeyler yaşanmadı. Kanal 7′ye el konuldu mu? Yeni Şafak’a el konuldu mu? Ben o zaman orada bulunuyordum; bir defa baskın yapıldı. Bununla da kıyamet koptu. Bu kadar oldu, bununla sınırlı kaldı.” açıklamasında bulundu.[154]
Ahmet Altan, konuyla ilgili olarak, "Devletin bazı görevlileri “anayasaya” ve yasalara aykırı olarak bir gazeteye el koyuyor. (..) Belli ki iktidarın kızdığı herkes hapse atılacak, malına el konacak, hatta öldürülecek! " şeklinde tepki gösterdi.[155]
Hasan Cemal, "Zaman'a gece yarısı baskını, 'Erdoğan devleti'nin demokrasiye, hukuk ve özgürlüğe yeni bir darbesidir. Farklı seslere, muhalif seslere tahammülsüzlüğün yeni bir örneğidir." şeklinde tepki verdi.[156]
Uluslararası
Birleşmiş Milletler genel sekreteri Ban Ki-Mun Zaman'a kayyım ataması ile ilgili yaptığı yazılı açıklamada “Türk yetkilileri, Türkiye'nin insan hakları yükümlülükleri çerçevesine uygun olarak ifade hürriyeti ve toplanma özgürlükleri altınında saygılı olmaya çağırıyorum” dedi.[157]
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği konu il ilgili olarak "Türkiye'de bağımsızlık gazetecilik adına en önemli kaynaklardan birine el koyma kararı, özgür medya ve çoğulculuğa karşı olağanüstü tehdit oluşturmaktadır" açıklamasında bulundu.[158]
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü John Kirby, yaşananların, Türk hükûmetinin kendisini eleştiren medya kuruluşlarına ve diğerlerine karşı uyguladığı tedirgin edici yasal eylemler serisinin bir parçası olarak gördüklerini söyledi.[159]
ABD Ankara Büyükelçisi John Bass “Zaman’ın haber yapım sürecine kayyım tarafından müdahale edildiğine dair haberlerden derin rahatsızlık duyuyorum. Devir işlemini protesto edenlere karşı biber gazı ve plastik mermi kullanıldığına dair haberleri de endişeyle izliyorum. Evet, hukuki sürece saygı duyulmalıdır. Ancak, özgür bir basın ve hukuka uygun yargılamanın önemine de saygı duyulmalıdır” açıklaması yaptı.[134]
Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz konu hakkında "Medyaya yönelik yeni girişimler ve Kürtlere dönük yaklaşımlar dramatik ve son derece kaygı verici gelişmelerdir. AB, Pazartesi günü zirvede bunlara dönük net ifadeler bulacaktır" ifadelerini kullandı.[160]
AB Dış Politika Sözcüsü Maja Kocıjančič konuyla ilgili bir soruya verdiği cevapta, aday ülke Türkiye'nin mümkün olan en yüksek demokratik standart ve uygulamalara kavuşması gerektiğini sürekli tekrarladıklarını ve bunlar arasında basın özgürlüğünün de var olduğunu söyledi.[161]
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Thorbjorn Jagland, Zaman gazetesi önünde protesto yapanlara yönelik polis şiddetine tepki göstererek, "Türkiye, taraf olduğu İnsan Hakları Sözleşmesine uymak zorunda" uyarısı yaptı.[143]
Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier yaşananları kaygıyla izlediklerini belirterek, "Özgürlük anlayışı ve özgürlüğün yorumlanması konusunda Türkiye ile tartışmalıyız" açıklamasını yaptı.[162]
Birleşik Krallık Ankara Büyükelçisi Richard Moore, kayyım atanmasına Twitter hesabından şu şekilde tepki gösterdi: “Türkiye'deki medya kuruluşlarına karşı yeni operasyonlara ilişkin haberlerden büyük kaygı duydum. Basın özgürlüğü ve farklı görüşlere erişim, bir demokraside hayati öneme sahiptir”[143]
Fransa Devlet Başkanı François Hollande Türkiye-AB zirvesinde bir soru üzerine “Türkiye’yle işbirliği yapmamız, basın özgürlüğü konusunda aşırı dikkatli olmamamız gerektiği anlamına gelmiyor, ki ben öyleyim” dedi.[163]
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Marc Ayrault, Zaman’a el konulmasını “kabul edilemez” olarak nitelendirmiş ve “Avrupa standartlarına yaklaşmak isterken bir yandan da medyada çok sesliliğe saygısızlık edemezsiniz. Bunu Türklere açıkça söyledik” dedi.[163]
Danimarka Dışişleri Bakanı Kristian Jensen, Zaman Gazetesi hashtag'i (#)ile “İfade ve basın özgürlüğünü kısıtlayan eylemi kınıyoruz” şeklinde twitter mesajı yayınladı.[143]
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Ankara'dan fikir özgürlüğü ve basın alanındaki uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmesi için çağrı yapılması gerektiğini ifade etti.[164]
Türkiye
3.452
