Gauleiter, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin yerel şube başkanı (bölge parti başkanı) idi. Gau'nun Almanca kelime anlamı bölge, leiter'ın anlamı ise yöneticidir. Gauleiter'lar (Bölge Yöneticileri) doğrudan Adolf Hitler'e bağlıydı ve sadece Hitler tarafından atanıyor ya da görevden alınıyorlardı.
Başarısız olan Birahane Darbesi'nden sonra Gauleiter ilk olarak 1925'te kuruldu. Teoride, bir Gauleiter, sadece NSDAP'nin bölgesel idaresini koordine etmek için kurulmuş ve yerel hükûmete hizmet eden, NSDAP'nin bir temsilcisiydi. Uygulamada, Gauleiter'lar kendi özel alanlarında sorumlu olup sorgusuz yöneticileri de vardı.
1928 yılında Gauliter'lik, NSDAP'nin belirli bölgelerdeki yarı askerî milislerinin kumandanlığını yürüten bir yetki ve bir rütbe oldu. Yıllar boyunca, en yüksek ikinci unvan ise Reichsleiter rütbesi idi.
Gauleiter, Nazi Almanyası'nın içinde siyasal idarenin Gau (bölge) düzeyinde en yüksek en rütbeli siyasal liderdi. Devlet yapısında valilik gibi üst düzey görevlere getirilerek parti ve devlet işlerinin birleştirilmesi sağlanıyordu. Gauleiter'lar 1943 sonunda sivil idare ile Wehrmacht arasındaki iş birliğinden sorumlu oldular ve Reich Savunma Komiserliği görevlerinide üstlendiler. Eylül 1944'ten itibaren Volkssturm'un kurulması, bölgelerinin savunulması ve tahkim edilmesi de görevleri arasındaydı.
Gauleiter rütbe işaretinde, kahverengi renkli yaka karesinde iki meşe yaprağından oluşuyordu. Stellvertreter-Gauleiter'i (Milletvekili-Gauleiter'i), tek bir meşe yaprağı rütbesi takıp giyerdi.
Partide kullanılan üniformaların rozetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaderleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Mayıs 1945'te Nazi rejiminin sonunda görev yapan 43 Gauleiter'den:[1][2][3]
- On iki kişi ya yakalanmadan önce ya da Müttefik gözaltındayken intihar etti.
- Savaşın son haftalarındaki çatışmalarda iki kişi öldü.
- Çek partizanlardan kaçarken biri öldürüldü.
- Biri kayboldu, Sovyetler tarafından yakalandığı varsayıldı ve sonunda bir Alman mahkemesi tarafından ölü ilan edildi.
- Sekiz kişi Nürnberg Mahkemeleri, Dachau Mahkemeleri veya Müttefik ülkelerin hükûmetleri tarafından savaş suçlusu olarak tutuklandı, yargılandı, hüküm giydi ve idam edildi.
- On altı kişi tutuklandı, yargılandı, mahkûm edildi ve bu mahkemeler veya özel Alman denazifikasyon mahkemeleri tarafından savaş suçları veya Nazi liderliği rolleri nedeniyle hapsedildi. Bunlardan biri ömür boyu hapis cezasını çekerken bir Polonya hapishanesinde öldü. Kalan on beş kişi cezalarını çekti ve serbest bırakıldı.
- Tutuklanmasına rağmen iki kişi Müttefiklerin gözetiminden kaçtı, hiçbir zaman mahkemeye çıkmadı ve Arjantin'e kaçmayı başardı.
- Biri savaşın sonunda yeraltına indi, Kanada'ya kaçtı ve asla yakalanmadı.
- Ayrıca, görevden alınan veya başka pozisyonlara terfi ettirilen birçok eski Gauleiter de intihar etti (dört), esaret altında öldü (dört), hapse atıldı ve serbest bırakıldı (dört) veya idam edildi (bir).
Her Gau ile Gauleiter'i Kısmi listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Albert Forster - (Danzig 1930-1939)
- Karl Hermann Frank - (Sudetenland)
- Odilo Globocnik - (Viyana 1938-1939)
- Joseph Goebbels - (Berlin-Brandenburg 1926-1945)
- Arthur Greiser - (Reichsgau Wartheland 1939-1945)
- Karl Hanke - (Niederschlesien 1941-1945)
- Erich Koch - (Doğu Prusya 1928-1945)
- Robert Ley - (Rheinland 1925-1931)
- Alfred Meyer - (Westfalen-Nord 1931-1945)
- Fritz Sauckel - (Türingiya 1927-1945)
- Baldur von Schirach - (Wien 1940-1945)
- Julius Streicher - (Mittelfranken/Franken 1925-1940)
- Josef Terboven - (Essen 1928-1945)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Miller & Schulz 2012, s. ff.
- ^ Miller & Schulz 2017, s. ff.
- ^ Miller & Schulz 2021, s. ff.
- Hitler Kitabı Sh:454, Yazarlar: Henrik Eberle / Matthias Uhl (ed.)
 Nazi Almanyası'nın idari bölümleri | |
|---|---|
| Gaue |
|
| Reichsgaue |
|
| |