| Bamya | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bamya yaprakları, çiçeği tomurcukları ve genç meyvecikler | |||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||
| Abelmoschus esculentus (L.) Moench, Methodus: 617 (1794). | |||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||||||
Bamya (Abelmoschus esculentus), ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından ılık iklimlerde yetişen bir yıllık bitki türü.
Bamya kelimesinin kökeni aynı anlama gelen Arapça باميا (bāmiyā) kelimesine dayanır.[1] Bitkinin bilimsel ismi olan Abelmoschus, Latinceye Arapça "misk'in babası" anlamına gelen أَبُو المِسْك (ʾebu l-misk) söz öbeği vasıtasıyla geçmiştir.
Sapı, ılık iklimlerde 70–90 cm, sıcak iklimlerde 1-2 metredir. Yaprakları el ayası şeklinde, kökleri oldukça derinde, meyvesi ince uzun piramit şeklinde tohumları yuvarlak, oval ve yeşil renktedir.
Kuraklığa dayanabilen bamya bitkisi, dondan kötü bir şekilde etkilenir.
Bamya, yaş ve kuru olarak tüketilebilir. Tazeyken toplanmalı ve tüketilmelidir, çünkü olgunlaştıkça kartlaşır. Bamyanın kurutulması, çiçek açar açmaz toplanıp ipe dizilerek güneş altında bekletilmesi ile olur. Bamya, çok değişik mutfaklarda kendine yer bulur. Bunlar arasında Akdeniz ülkeleri, Hindistan, Japonya ve Amerika'nın güney eyaletleri sayılabilir. Bamyanın yapılış şekli de ülkeden ülkeye değişir. Türkiye'de ve genel olarak Akdeniz ülkelerinde sebze yemeği olarak ya da etli tüketilen bamya, Türkiye'de çok tercih edilmese de kızartılarak da tüketilmektedir.
Türkiye'de özellikle, Ege ve Marmara bölgelerinde bamya yetiştiriciliği yoğunlaşmıştır. Ancak Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde de yaygınlık kazanmıştır. Bu durum da, zamanla iklimle uyum sağlayan yerel bamya çeşitlerinin oluşmasına neden olmuştur.
Özellikle kurutmalık olarak değerlendirilir. Çok küçük toplanmasından dolayı da, çiçek bamyası adını almıştır. Çiçekler açılarak döllenme tamamlandıktan bir süre sonra hasat yapılır. Ortalama 1 cm büyüklüğündeki meyveler şekil olarak sultani bamyaya benzer ancak çok küçüktürler. Çiçek bamyası, genellikle kurutmalık olarak değerlendirilir. Türkiye'de yetiştirilen 21.000 ton bamyanın 2 bin tonluk yıllık üretimi Amasya'nın Taşova ilçesinde yapılmaktadır. Ancak, yetişme alanları Orta Anadolu'ya kadar uzanmaktadır.
Afrika ve Asya'dan bütün dünyaya yayılmıştır. Köleler bamya tohumlarını kulaklarının arkasında saklayarak Afrika ve Asya'ya getirip ekmişlerdir.
Vikitür'de Abelmoschus esculentus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
