Foarfaale

• 1. Januoar: Do Europäiske Kultuurhaudstääde 2018 sunt Ljouwert in Fryslân un Valletta in Malta.

• 20. Januoar: Een poor Deege ätter dät do USA ounkänniged hääbe, een 30.000 Mon stäärke Troppe loangs dät syriske Noud-Skeed aptoustaalen, begint een turske Militär-Offensive in Noud-Syrien. Ju Turkäi wol deermäd foaraaln juun kurdiske Krääfte (YPG / YPJ) in ju kurdisk kontrollierde Region Rojava foargunge. Do USA, do toufoarne mäd do Kurden ferbuunded wieren, wollen do nu nit moor hälpe.
• 22. Januoar: Katalonien - Do separatistiske Paatäie Junts per Catalunya un ERC nominierje dän ousätten un ätter Belgien fluchteden Präsident fon ju Generalitat Carles Puigdemont as eensigen Kandidoat foar ju Regionoal-Präsidentskup. Dät Spanien dät nit toulät, waas is al kloor: Puigdemont kon nit uut dät Exil tourääch, sunner fäästnuumen tou wäiden, man hie kon uk nit kädden wäide, sunner deer tou weesen.
• 27. Januoar: In ju Midde fon Kabul, ju Haudstääd fon Afghanistan, kumt dät tou aan Terror-Ounsleek truch aan Taliban-Sälwenmoort-Ättentäter, die aan Kranken-Woain as Auto-Bumbe bruukt häd. Dät rakt 103 doode un 235 ferseerde.
• 3. Februoar: Bie aan neo-faschistisken, rassistisken Terror-Oungriep in Macerata (Italien) skjut aan Mon uut een Auto ap Ljuude mäd swotte Haudfaawe. Fieuw Monljuude un een Wieuw uut Mali, Ghana, Nigeria un Gambia wäide ferseerd, man jo uurlieuwje aal.
• 14. Februoar: Bie een Skoulmassaker wäide in Parkland (Florida, USA) 17 Moanskene doodskeeten.
• 14. Februoar: Jacob Zuma rakt sien Boantje as Präsidänt fon Suudafrikoa sälwen ou, uum nit truch sien oaine Regierengs-Paatäi ANC ousät tou wäiden.
• 15. Februoar: Aan Dai, ätterdät die suudafrikoanske Präsident Jacob Zuma sien Boantje deellaid häd, wäd fon dät Parlemänt in Pretoria die ANC-Politiker Cyril Ramaphosa as füüften Präsident fon ju sänt 1961 bestoundende Republik Suudafrikoa wääld.
• 1. Meerte: Carles Puigdemont, die in't Exil fäästsit, fertichtet foar't eerste ap sien näie Kandidoatuur as kataloansken Regionoal-Präsident.
• 4. Meerte: Sergei Wiktorowitsch Skripal, toufoarne Mee-Oarbaider fon aan rusken stilkenen Tjoonst un ätters fon aan britisken, wäd touhoope mäd sien Dochter in ju ängelske Stääd Salisbury flaufaalen un mäd een Fergiftenge apfuunen. Do bee kuume in't Kroankenhuus. Premierministerske Theresa May ferkloort, dät Ruslound mäd groote Weerskienelkgaid foar ju Fergiftenge feroantwoudelk is, man Ruslound stridt dät ou.
• 14. Meerte: Een hoolich Jier ätter ju Buundesdais-Köär 2017, ätter do oubreekene Ferhonnelengen foar een Koalitsjoon fon Unions-Paatäie (CDU un CSU), FDP un do Gräine, wäd dät fjoode Kabinett Merkel as Groote Koalitsjoon twiske Union un SPD fereediged.
• 23. Meerte: Een Gjuchts-Ferfoaren juun dän ousätten kataloansken Regierengs-Boas Carles Puigdemont un tweelich uur bekloagede wäägen dän Fersäik, ju kataloanske Uunouhongegaid tou roakjen, begint. Foarsmieten wäd do Bekloagede Rebellion un Feruuntjouenge fon eepentelke Middele.
• 23. Meerte: Ounsleek fon Carcassona un Trebes: In do suud-frantsööske Stääde Carcassona un Trebes (oksitoanske Noomen, frantsöösk: "Carcassonne" un "Trèbes") kumt dät tou aan Terror-Oungriep mäd ätterfoulgjende Jeeselnoame. Die Terrorist beteekent sik as "Suldoat fon dän Islamisken Stoat", ju Terror-Organisatsjoon reklamiert dän Ounsleek leeter uk foar sik. Fjauer Ljuude stierwe, touminst tweelich moor wäide ferseerd. Aan fon do Doode is aan Dreguuner, die sik fräiwillich as Jeesel ounbeeden häd, uum een Wieuw fräi kuume tou läiten. Die Terrorist wäd sälwen doodskeeten.

• 24. Meerte: Ju Protest-Bewäägenge „March for Our Lives“, ju sik ätter dät Skoulmassaker fon Parkland touhoopefuunen häd, brangt in Washington, D.C. sowät 800.000 Demonstranten ap ju Sträite, moorere Millionen in do ganse USA un noch moor waareldwied. Jo protestierje foar strommere gjuchtelke Skjootwoapen-Kontrolle.
• 25. Meerte: Die ousätte separatistiske kataloanske Präsident fon ju Generalitat wäd in Düütsklound fäästnuumen, wier hie ap'e Truchraise fon Finlound ätter Belgien apgriepen wäd. Foar moorere Mounde duur Puigdemont Düütsklound nit sonner Ferlof fon ju Stoatsounwaltskup ferläite, in düsse Tied bestoant ju Gefoar, dät hie ätter Spanien uutlääwerd wäd. Eerste in dän Juli lukt Spanien dän Europäisken Hoaftbefeel tourääch.
• 7. April: Bie een Amok-Fierd wäide in Munster (Wäästfoalen) fjauer Moanskene uumebroacht un moor as twintich ferseerd.
• 19. April: Miguel Díaz-Canel wäd as Ätterfoulger fon Raúl Castro die näie Stoats-Präsident fon Kuba.
• 22. April: Mäd Andrea Nahles wäd foar't eerste Moal een Wieuw as Foarsitterske fon ju SPD kädden.
• 2. Moai: Ju eerdere sosjoalistiske, baskisk-separatistiske Unnergruund-Organisatsjoon ETA rakt hiere Aploosenge bekoand.
• 8. Moai: Do USA besluute, dät jo sik uut dät multilateroale Atoom-Oukuumen mäd dän Iroan tourääch luuke wollen.
• 12. Moai: Ounsleek in Paris: Aan islamistisken Terrorist möärend in ju frantsööske Haudstääd Paris aan Mon mäd een Soaks un ferseert fjauer moor. Ätters gript hie uk Dregunnere oun un wäd sälwen doodskeeten.
• 14. Moai: Ätter moorere Fersäike, dän fon ju spoanske Säntroal-Regierenge ousätten Carles Puigdemont wier in sien Boantje as Präsident fon ju kataloanske Generalitat tou kriegen, wäd die fon Puigdemont foarsloaine strom separatistiske Quim Torra kädden. Torra beteekent sik sälwen as "Uurgongs-Kandidoat", hie bekieket Puigdemont fääre as legitimen Präsident.
• 29. Moai: Attentat fon Liège: In ju suud-belgiske Provinz Luxemburg un ju belgiske Stääd Liège (frantsöösken Noome, niederloundsk: Luik, düütsk: Lüttich) möärent aan Roower un Droogen-Ferkooper, wilst hie Fräigong uut dät Kitjen häd, fjauer Ljuude, wierfon aan in fröiere Tied mäd him in't Kitjen waas, two wieren Dreguunersken un aan waas n Student. Tou Begin tjudt niks ap aan islamistisken Bäätergruund, leeter ropt hie „Allahu Akbar“. Hie ferseert noch fjauer Ljuude moor bit hie sälwen fon Dreguunere doodskeeten wäd. Ju Terror-Organisatsjoon Islamisken Stoat reklamiert do Oungriepe foar sik, uk wan die Möärender wäil niks mäd ju Organisatsjoon tou dwoon hiede.

• Suumer - Häärst: In Europa rient dät aiske min, do Temperatuuren sunt hooch, dät rakt een Druuchte, ju masse Wooldbrounde, Aadente-Uutfaale un histoorisk läige Piegel-Stounde in Äien feruurseeket. As Gruund foar düt roare Weeder wäd fon Wietenskuppere ju Globoale Woormenge uutmoaked.
• 1. Juni: In Italien wäd een populistiske Koalitsjoons-Regierenge uut ju Lega Nord un ju Fieuw-Stierne-Bewäägenge unner dän paatäiloosen Ministerpräsident Giuseppe Conte fereediged.
• 11. Juni: Uurdeel in dän NSU-Prozess (juun Nazi-Terroristen)
• 12. Juni: In Singapur mäite sik US-Präsident Donald Trump un Kim Jong-un, die Diktoatoor fon Noud-Korea. Dät is dät eerste Moal, dät do Stoats-Upperhaude fon do bee Atoom-Moachte touhoope kuume.
• 4. Juli: Een deelwiese juun jäildend Gjucht truchsätte Ouskuuwenge fon 69 Afghanen, ju fon dän Buundes-Binneminister Horst Seehofer (CSU) skietsk mäd sin 69. Gebuursdia in Ferbiendenge broacht wäd, is bit do tou ju grootste Massen-Ouskuuwenge uut Düütsklound ätter dät Kriechs-Lound Afghanistan. Aan fon do ouskäuwene Ljuude brangt sik ätters sälwen uume.
• 13. Juli: In ju Region Mastung in Pakistan kumt dät tou een Sälwenmoort-Attentat truch dän sonaamden Islamisken Stoat. Bie dän Terror-Oungriep stierwe 149 of 150 Ljuude, 186 wäide ferseerd.
• 25. Juli: Aan grooten Terror-Ounsleek in't Gouvernement as-Suwaida (Syrien) mäd moorere Sälwenmoort-Attentätere, Skjoot-Woapen un een Jeeselnoame truch dän sonaamden Islamisken Stoat. Touminst 255 Ljuude (fiellicht sogoar 63 moor) stierwe, 180 wäide ferseerd.

• 20. August: Ju füüftienjierige Greta Thunberg begint in Stockholm, ju Haudstääd fon Sweeden, mäd aan Skoulstriek foar't Klima. Ju protestiert foar een konsequente Klima-Skuts-Politik un wäd in ju Foulge bielitjen waareldbekoand.
• 25. August: Aan Düütsk-Kuboaner un twäin Ruslound-Düütske wäide in aan Stried in Chemnitz fon syriske un irakiske Asyl-Bewierwere mäd een Soaks läip ferseerd, die Düütsk-Kuboaner stäärft. Uk wan die Düütsk-Kuboaner sälwen toufoarne uk Offer fon Neo-Nazis weesen hiede, instrumentoalisierje Neo-Nazis sin Dood nu. In ju Foulge kumt dät in Chemnitz tou Nazi-Demonstratsjoonen un tou een Serie fon rassistiske un antisemitiske Uurgriepe un Skändoal uur moorere Wieken.
• 2. Oktober: In't saudi-arabiske Konsuloat in Istanbul wäd die Journalist Jamal Khashoggi möärend.
• 27. Oktober: Attentat in ju Tree-of-Life-Synagoge in Pittsburgh 2018 - Aan rassistisken un antisemitisken Terrorist skjut in een Synagoge in Pittsburgh (Pennsylvania, USA) alwen Ljuude dood. Buppedät wuuden säks Ljuude ferseerd, fjauer deerfon Dreguunere. Bie dän Oungriep ropt hie: "Aal Juuden mouten stierwe".
• 28. Oktober: Die oafter as gjuchtskonservativ bit neoliberoal ienoardende Jair Bolsonaro, die mäd Spröäke juun Wieuwljuude, Indioanere, Homosexuelle un uurswäkke Stämmenge moaket, wäd foar'n Präsident fon Brasilien kädden.
• 9. November: In Melbourne (Australien) lait aan Mon uut Somalia Fjuur in sien Auto, dät mäd Gas-Buddele fulpakked is. Man do Buddele explodierje nit. Hie gungt mäd een Soaks ap do Ljuude loos, möärent aan un ferseert twäin moor. Die Oungrieper wäd leeter fon Dregunnere beskeeten un stoorf ätters in't Kroankenhuus. Die Oungriep is ap'e eene Siede inspirierd truch dän Terror fon dän sonaamden Islamisken Stoat, man die Terrorist skäl uk maal weesen hääbe.

• 17. November: In Frankriek beginne Proteste fon sonaamde "Jeelwästen". Do Protäste gjuchte sik eerste juun een haagere Bestjuurenge fon fossile Krääftstoffe (foaraaln Diesel), ju Präsident Emmanuel Macron as Mäitnoame juun ju Globoale Woormenge truchsätte wüül. Man uurloang äntwikkelt sik ju Bewäägenge so, dät ju ferskeedene sosjoal-politiske Aaskengen ferträt.
• 18. November: In Borno (Noudaaste fon Nigeria) gript ju Terror-Organisatsjoon Boko Haram een Militär-Basis oun. Dät rakt 118 Doode un 153 ferseerde.
• 11. Dezember: Ounsleek in Straßburg 2018 - Bie aan islamistisken Terror-Oungriep in ju elsassiske Stääd Straßburg wäide fieuw Ljuude möärend un alwen moor ferseerd. Die Terrorist, die sik sälwen dän sonaamden Islamisken Stoat touoardende, wuude twäin Deege leeter uk doodskeeten.

Tou Waareld keemen

Stuurwen

• 4. Januoar: Aharon Appelfeld, israelisken Skrieuwer
• 6. Januoar: Elza Brandeisz, ungariske Donserske

• 7. Januoar: France Gall, frantsööske Sjungerske
• 11. Januoar: Sumiko Iwao, japoanske Psychologinne
• 15. Januoar: Dolores O’Riordan, iriske Sjungerske
• 22. Januoar: Ursula K. Le Guin, US-amerikoanske Skrieuwerske
• 8. Februoar: Ernesto Canal, italieensken Archäologe
• 8. Februoar: Janira Martins Costa, brasilioanske Entomologinne
• 8. Februoar: Agenor Girardi, brasilioansken roomsk-kathoolsken Biskop
• 8. Februoar: Marie Gruber, düütske Skauspielerske
• 9. Februoar: Wesla Whitfield, US-amerikoanske Jazz-Sjungerske
• 13. Februoar: Henri de Laborde de Monpezat, bekoand as "Prins Henrik", Mon fon ju deenske Kööniginne Margarethe II.
• 21. Februoar: Billy Graham, US-amerikoansken Baptisten-Pestoor
• 11. Meerte: Sarah Haffner, düütsk-britiske Moalerske

• 11. Meerte: Karl Lehmann, düütsken kathoolsken Kardinoal
• 14. Meerte: Stephen Hawking, britisken theoretisken Physiker un Astrophysiker
• 28. Meerte: Rolf-Dieter Zacher, düütsken Kunstler, Skauspieler un Unnerhoolder
• 12. April: Daphne Sheldrick, kenioanske Dierte-Skutserske
• 14. April: Rinaldo Fidel Brédice, argentiensken roomsk-kathoolsken Biskop
• 16. April: Katharina Reiß, düütske Uursätterske un Uursättengs-Wietenskupperske
• 2. Moai: Wolfgang Völz, düütsken Skauspieler
• 20. Moai: Dieter Schnebel, düütsken evangelisken Pestoor, Musikwietenskupper un Komponist
• 24. Moai: Gudrun Burwitz, Dochter fon Heinrich Himmler un lieuwendsloang in ju Nazi-Szene aktiv
• 3. Juni: Miguel Obando Bravo, nicaraguoansken roomsk-kathoolsken Kardinoal
• 28. Juni: Christine Nöstlinger, aastriekiske Skrieuwerske
• 5. Juli: Jean-Louis Tauran, Kurien-Kardinoal fon ju roomsk-kathoolske Säärke
• 11. Juli: Barbara Harrell-Bond, britiske Anthropologinne
• 13. Juli: Annemarie Esche, düütske Philologinne (Burmanistinne)
• 21. Juli: Verena Meyer, Swaitser Physikerinne, Wietenskups-Politikerinne un Rektoorinne fon ju Universität Zürich
• 29. Juli: Fiachra Ó Ceallaigh, irisken roomsk-kathoolsken Biskop
• 2. August: Birgit Stein, düütske Skauspielerske un Filmemoakerske
• 16. August: Aretha Franklin, US-Amerikoanske Soul-Sjungerske, Soangskrieuwerske un Pianistinne

• 18. August: Kofi Annan, ghanaisken Politiker un fon 1997 - 2006 Generoalsekretär fon do Fereende Nasjoone.
• 22. August: Anita Gamauf, aastriekiske Ornithologinne
• 25. August: John McCain, US-amerikoansken Politiker fon ju Republikoanske Paatäi
• 28. August: Tatyana Kuznetsova, rusk/sowjetiske Kosmonautinne
• 6. September: Burt Reynolds, US-amerikoansken Skauspieler
• 20. September: Inge Feltrinelli, düütsk-italieenske Fotogroafinne un Ferlääserske
• 26. November: Leo Schwarz, düütsken roomsk-kathoolsken Wäibiskop
• 30. November: George H. W. Bush, US-amerikoansken republikoansken Politiker un fon 1989-1993 die 41. US-Präsident
• 1. Dezember: Stefanie Tücking, düütske Wiedkieker- un Heerfunk-Moderatoorinne un Redakteurinne
• 30. Dezember: Edgar Hilsenrath, düütsken Skrieuwer
• 31. Dezember: Marlies Flesch-Thebesius, düütske lutherske Theologinne un Pestoorinne, Journalistinne un Skrieuwerske