Gonga reMaodzanyemba, (North pole) ndipo papoyindi panoburikira akiso yekuzeya kweRinopasi (Earth), kuri kuMaodzanyemba kweRinopasi, riri divi rakapesana neSouth pole .
Gonga reChamhembe, (South pole) ndipo papoyindi panoburikira akiso yekuzeya kweRinopasi (Earth), kuri kuChamhembe kweRinopasi.
Tarachisi (Geography) - iri izwi riri kubva kumazwi ari kuEnglish anoti: geo rinoreva nyika (earth), uye graph rinoreva mutaro.
Latitude inopima nhambwe yegonyo riri pakati pemutsendo weMutsazanisi nemutsetse unobata pamunzi hweRinopasi kuenda panzvimbo ipi zvayo iri pauso hweEarth. Latitude inoverengwa ichibva paMutsazanisi une nhamba 0o; nhamba iyi inokwira zvichienda kuNorth pole - nhamba dzichipiwa vara (+). Nhamba yelatitude inodzika zvichenda kuSouth pole, nhamba dzichipiwa vara (-). Izvi zvinoreva kuti latitude 20o iri kuMaodzanyemba kweMuenzanisi; latitude -30o kana kuti 30oS iri kuChamhembe kweMutsazanisi. Mepu inotaridza mitsetse yelatitude ichibva kamadokero kuenda kumabvazuva.
Mitsetse yelatitude inodanwa kunzi tsambamba (parallels) nokuti inenge yakati sambamba, uye yakataramukana nhambwe dzakaenzana panzvimbo dzose. Kana 1o yelatitude yapimwa tsambamba dzinenge dzakataramukana 111km (kana 69maira). gonyo rapimirwa latitude ndiro zita rinopiwa tsambamba yacho ine nhambwe dzakaenzana kubva paMutsazanisi. Somuenzaniso 45o latitude ndiyo nhambwe yegonyo iri pakati peMutsazanisi ne tsambamba 45, (45th parallel). Saka 45th parallel inenge uri mutsetse wokuti nzvimbo dzese dziri pauri dzine latitude 45o.
Mitsetse yeLatitude yekurangarira
Muenzanisi uri pa 0o latitude. Latitude iyi yakakosha nokuti ndiyo inotara pakati-nepakati penyika; uri nhambwe dzakaenzana kubva kuNorth pole neSouth pole. Muenzanisi unosvikwa nemurazvo wezuva wakarurama (direct rays) panguva mbiri dzehusiku hwakaenzana(equinoxes). Mazuva ehusiku hwakaenzana anoitika March 20-21 neSeptember 20-21 apo nzvimbo dzose dziri panyika dzinowana usiku hwakareba 12 maawa. Tsanangudzo izere inopiwa kuchikamu cheMwaka yepaNyika
Tropic of Cancer iri pa +23.5o; inopfuura munyika dzinoti Mexico, Egypt, Saudi Arabia, India neChina. Tropic of Capricon iri pa -23.5oS; inopfuura munyika dzinoti Chile, Brazil, South Africa, Australia.