| Tugela Thukela / Tugelarivier | |
|---|---|
 | |
| Lokacija | |
| Države |  Južna Afrika |
| Gradovi | Bergville, Colenso |
| Hidrografija | |
| Izvor – aps. visina | masiv Drakensberg 3050[1] m |
| Ušće – aps. visina | 84 km sjeverno od Durbana 0 m |
| Dužina | 520[1] km |
| Pritoke | Buffalo, Klip, Mooi, Sundays |
| Hidrologija | |
| Protok – srednji | ? m³/s |
| Sliv – površina | 28.000[1] km² |
| Ulijeva se u | Indijski ocean |
Tugela (zulu: Thukela, afrikaans: Tugelarivier) je najveća rijeka u južnoafričkoj provinciji KwaZulu-Natal. Utječe u Indijski ocean 84 km sjeverno od grada Durbana.[1]
Rijeka izvire na granici Lesota i južnoafričke provincije Free State na masivu Drakensbergu, podno vrha Mont-aux-Sources na nadmorskoj visini od 3050 m.[1] Od izvora teče prema sjeveroistoku kroz nacionalni park Royal Natal, preko Drakensberga sve do ruba masiva, a onda se u nizu vodopada strmoglavljuje preko 948 metara u kotlinu. Nakon tog prolazi kroz Tugelski kanjon na nadmorskoj visini od 1500 m i u tom dijelu prima brojne pritoke. Zatim zavija prema jugu, gdje je 1983. pregrađena branom Woodstock, te na tom dijelu ima veliko akomulaciono jezero dugo oko 20 km i široko do 3 km. Vode iz tog jezera preusmjeravaju se tunelima prema rijeci Vaal.
Nakon jezera ponovno zavija na sjeveroistok gdje je ponovno pregrađena 1973. branom Spioenkop s velikim akomulacionim jezerom (12 x 4 km). Nakon tog jako meandrira kroz kotlinu oko grada Ladysmitha sve do ispod Colensa, gdje joj se korito sužava i povećava dubina. Ovdje slijeva prima svoju najveću pritoku Buffalo. Nakon Jamesonove krivine, zavija prema jugoistoku i ulazi na ravniji vapnenački plato (200 m) u kojem je u velikim meandrima izdubila svoje korito prema oceanu, gdje malo dalje od mjesta Mandini ima ušće. Estuarij rijeke je za niskog vodostaja prepun pješčanih sprudova, tako da se ušće gotovo zatrpa od pijeska. Rijeka Tugela duga je ukupno 502 km i ima sliv koje obuhvaća površinu od 28.000 km², a to veći dio zapadnog KwaZulu-Natala.[1]
Ime rijeke Tugele krivo je izvedeno od zuluanskog imena za rijeku Thukela, što znači "zavojita". Rijeka je u 19. vijeku bila južna granica njihova Zululanda, kasnijeg istoimenog bantustana.[1] Krajem 19. vijeka rijeka Tukela je bila poprište velikih bitaka za Anglo-Zulu i Drugog burskog rata. Prvu hidroelektranu na rijeci u tadašnjoj provinciji Natal izgradile su 1926. južnoafričke željeznice, za potrebe elektrifikacije linije prema Pietermaritzburgu kod grada Colensa.
- Brana Woodstock, dio je velikog hidro-kompleksa Tugela-Vaal (Drakensberg Pumped Storage Scheme). To je brana visoka 49 m, izgrađena je 1983. za akomulaciono jezero kapaciteta 373,300.000 m3 i površine 29.129 km², za potrebe hidroelektrane i navodnjavanja, ali ne kotline rijeke Tugela, koja je uska i nema plodne zemlje oko rijeke, već se vode preusmjeravaju prema rijeci Vaal čija je kotlina veća i plodnija.
- Brana Driel, visoka 47 m, izgrađena je 1979. za potrebe hidroelektrane i malog akomulacionog jezera, čije se vode noću (kad je potrošnja manja) vraćaju u puno veće jezero Woodstock, a danju kad je potrošnja veća ponovno puštaju nizvodno.
- Brana Spioenkop, visoka 53 m izgrađena je 1973. za akomulaciono jezero kapaciteta 272.265 m3, površine 15.314 km² za potrebe navodnjavanja, krajeva nizvodno i regulacije vodotoka rijeke.
