Ovo je članak o godini 1785.

Godina 1785 (MDCCLXXXV) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u srijedu po julijanskom kalendaru.

Događaji

• 1. 1. - U Londonu izašao prvi broj novina Daily Universal Register, danas poznatijih kao The Times.
• 7. 1. - Francuski izumitelj Jean-Pierre Blanchard i američki ljekar John Jeffries sa vodikom pokretanim balonom lete od Dovera do Calaisa, postavši prve ličnosti koje su preletjele La Manche.
• februar-mart - Jaka, snežna zima u Dalmaciji, smrznute ptice po putevima, glad u narodu.^[1] U stvari mart je bio najhladniji zabeležen u Evropi, ^[2] posledica erupcije islandskog vulkana Laki 1783-84.
• proljeće - Car Josip II. ukida samoupravu županija u Ugarskoj i Hrvatskoj, ostavlja ih kao administrativna područja, a zemlju dijeli u deset distrikata: županije Zagrebačka, Križevačka, Varaždinska, Požeška, kao i Zaladska spojene su u Zagrebački okrug; županije Virovitička i Srijemska su sa tri ugarske županije spojene u Pečujski okrug.^[3]
• proleće - Mahmud-paša Bušatlija prikuplja vojsku iz Albanije, Đakovice, Dukađina, Peći. Od hercegovačkih plemena mu se pridružili Nikšići, a crmnička nahija se odvojila od Crnogoraca, pod uslovom da vojska ne prelazi preko njih.^[4]
• 3. 6. - SAD raspuštaju Kontinentalnu mornaricu; brodovi su prodani na aukciji kako bi se otplatili dugovi iz rata za nezavisnost.
• 3. 6. - Pravoslavni Dalmatinci (la nazione illirico-greca), kažu da ih ima 40.000 van Boke, žale se mletačkom duždu i traže duhovnog starešinu.^[5]
• 15. 6. - Francuski naučnik Jean-François Pilâtre de Rozier i njegov pomoćnik Pierre Roman ginu nakon što se iznenada ispuhao i srušio njihov balon kod Boulogne-sur-Mera, te postaju prve žrtve zrakoplovne nesreće u historiji.
• 19. 6. - Borbe u Crnoj Gori: turske snage, među kojima ima i nešto Crnogoraca, Brđana i Kuča, napadaju iz Podgorice i Ozrinića prema Rijeci Crnojevića, pa odatle prema Cetinju, uz slab otpor.
• 23. 6. - Vojska skadarskog vezira Mahmud-paše Bušatlije ušla u Cetinje bez otpora, manastir je zapaljen i srušen - poslednji turski pohod na Cetinju. U Crnoj Gori neko vreme vladaju nered i glad.
• 29. 6. - Mahmud-paša je sinoć napustio Cetinje, vrši masakr u Paštrovićima.
• leto - Suša dovodi do nerodne godine u Francuskoj.
• 6. 7. - Dolar uveden kao valuta na teritoriji SAD.
• 23. 7. - Pruska, Hanover i Saska formiraju Savez kneževa protivno planu cara Josipa II. da sa Karlom Teodorom razmjeni Austrijsku Nizozemsku za Bavarsku.
• 15. 8. - U Parizu uhapšen kardinal de Rohan čime francuska javnost doznaje za Aferu kraljičine ogrlice, skandal koji će potkopati ugled kraljice Marije Antoanete.
• 22. 8. - Patentom Josipa II. zavisni seljak dobija osobnu slobodu.^[6]
• 7. 8. - Umro hrvatski ban Franjo Esterházy. Praznu titulu bana, ali i komesara Zagrebačkoga distrikta te župana Požeške županije do 1790. nosi Franjo Balassa de Gyarmáth, glavni predstavnik centralizatorskog apsolutizma u ovim krajevima.
• septembar - Sukob između janičarskog vođe Kara-Hasana, koji se vratio u Beograd sa Arbanasima, i Deli-Ahmeda, kome pomažu i Mahmud-paša i bosanski janičari. Kara-Hasanovi ljudi su razbijeni topovima - on je pobegao a Deli-Ahmed postaje faktički gospodar grada do 1787.^[7]
• novembar - Crnogorski vladika Petar I Petrović Njegoš je stigao u Petrograd, ali ga po naređenju policije mora napustiti već posle nekoliko dana.^[8]

Kroz godinu

• Po svim nahijama Bosne odaslati mubaširi s bujruldijama o davanju sitne stoke, novca i komore za ratnu pomoć - "tako veliki porez nije se zapamtio", pa sirotinja odbija. U očekivanju rata s Austrijom se postupa blaže prema raji.^[9]
• Zauzimanjem Josipa II. u Rimu, za franjevačkog biskupa u Bosni je postavljen Augustin Boteš-Okić, koji pomaže austrijski obaveštajni rad.^[10]
• Još i ove godine se iznad Žepča grade lađe različite veličine, najveće se zovu "bosanske".^[11]
• Lična zavisnost kmetova je ukinuta i u Ugarskoj, ukinute su županije i zemlja podijeljena na deset distrikata, na čelu sa kraljevskim komesarima.^[12]
• U Ugarskoj bez Erdelja ima oko sedam milijuna stanovnika^[13] (prvi zvanični popis).
• Uža Hrvatska ima 232.000 stanovnika neplemićkog roda, 19.000 plemića muškog roda, od čega su oko polovine plemići jednoselci (bez kmetova). Slavonija na 265.000 stanovnika ima 700 plemića (posjedi su tipa latifundija). Svećenika i duhovnog staleža ima 1.100 (u Vojnoj Krajini krajem vijeka ima 547.000 ljudi)^[14]
• Zatvorena Čabarska željezara, koja je slabo radila. U Rijeci je, s dva veća škvera, u sljedećih deset godina sagrađeno 15 velikih i 7 manjih brodova.^[15]
• Manufaktura sukna premještena iz Pančeva u Srijemske Banovce.^[16]
• U šest hrvatskih gimnazija izvan Zagreba ima 409 učenika, 132 plemićkog porijekla, 172 građanskog, 105 seljačkog.^[17] Zagrebačka akademija ima 93 polaznika, 80 na filozofiji, 13 na pravima; 26 klerika, 32 plemićkog porijekla, 22 građanskog i 13 seljačkog. Zbog visoke školarine za 1785/86 u Varaždinskoj gimnaziji ostaje 80 od 140 učenika.^[18]
• Židovi osnovali u Varaždinu prvu općinu u Hrvatskoj.^[19]
• Car Josif II. odustaje od odluke iz 1781. da se u srpskim školama uvede latinica.^[20]
• Napoleon Bonaparte nakon završetka vojne škole započinje karijeru kao poručnik u francuskoj artiljeriji.

Rođenja

• 20.7. - Josif Rajačić, srpski patrijarh († 1861)

Smrti

• 19. 1. - Zaharije Orfelin, srpski književnik, istoričar, prevodilac (* 1726)
• 25. 2. - Pavle Julinac, vojnik, istoriograf (* 1730)
• 27. 3. - Bono Benić, franjevac, ljetopisac (* 1708)

Reference

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

1785 na Wikimedijinoj ostavi