Ovo je članak o godini 1781.

Godina 1781 (MDCCLXXXI) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u petak po julijanskom kalendaru.

Događaji

• 1. 1. - Željezni most iznad rijeke Severn u Engleskoj, prva takva građevina od lijevanog željeza, pušten u promet.
• 2. 2. - Skupština Marylanda, kao posljednja od Trinaest kolonija ratificira Članke o konfederaciji.
• februar - Izveštaj francuskog ministra finansija Jacquesa Neckera (Compte rendu) pogrešno predstavlja finansijsku situaciju stabilnom, što podstiče novo zaduživanje.
• 3. 3. - Američka revolucija: Drugi kontinentalni kongres počinje primjenjivati Članke o konfederaciji kao ustav Sjedinjenih Država.
• 9. 3. (26. 2. po j.k.) - Umro crnogorski vladika Sava Petrović Njegoš, nasleđuje ga sestrić Arsenije Plamenac (do 1784) - nije naročito ugledan ni popularan, među glavarima su podele.
• 30. 3. - Jozefinizam: ius placeti - papina pisma upravljena na ugarsku i hrvatsku crkvu mogu se proglasiti samo ako su prije toga stekla odobrenje vladara.
• 13. 4. - Britanski astronom William Herschell otkriva planetu Uran.
• maj - Guvernadur Radonjić je opet u poseti Beču, delegacija traži da car uzme u zaštitu zemlju kako bi se uveo red iznutra i pripremila odbrana.^[1]
• 22. 5. - Ségurov edikt određuje da kandidati za francuske oficire moraju imati bar četiri generacije plemstva - nezadovoljstvo buržoazije i novijeg plemstva.
• maj-jun - Dogovorena je Austro-ruska alijansa. U narednom periodu Josip II i Katarina Velika razgovaraju o podeli Osmanskog carstva, gde bi Austrija uzela BiH i Srbiju, kao i, sada mletačke, Istru i Dalmaciju,^[2] dok Katarina sledi Grčki projekt, stvaranje Neovizantije. Austrijanci organizuju obaveštajnu službu u Srbiji,^[3] u kojoj ima dosta sveštenika, kaluđera i trgovaca.^[4] (→ Austrijsko-turski rat (1787–1791), Rusko-turski rat (1787–1792)).

• 10. 6. - Temišvarski episkop Mojsije Putnik, "dvorski kandidat",^[5] izabran je za karlovačkog mitropolita (do 1790).
• 5. 9. - Američki rat za nezavisnost: Bitka u zalivu Chesapeake u kojoj francuska flota pod komandom admirala grofa de Grassea nanosi veliki poraz britanskoj floti, čime je prekinuta opskrba britanskih trupa u Virdžiniji.
• 13. 10. odn. 21. 12. - Jozefinizam - Edikt o vjerskoj toleranciji među kršćanskim vjerama: sloboda vjere za protestante i pravoslavce, uključujući i Ugarsku i Hrvatsku. Pravoslavci tako mogu osnivati svoje vjerske općine i u banskoj Hrvatskoj, npr. u Zagrebu 1786.^[6] Sada se slobodno mogu naseljavati protestantski Slovaci i kalvinski Mađari u Banat odn. Bačku.^[7]
• oktobar - Sofronije Kutovali je preuzeo iz Venecije upravu nad pravoslavnim crkvama u Veneciji, Istri, Dalmaciji i Boki kotorskoj kao egzarh vaseljenskog patrijarha.^[8]
• 19. 10. - Američki rat za nezavisnost: Opsada Yorktowna završena kapitulacijom britanskih snaga pod Lordom Cornwallisom američkim i francuskim trupama čime su praktički okončana neprijateljstva u Sjevernoj Americi.
• 1. 12. - Jozefinizam - Patent o kmetstvu: ukinuta lična zavisnost kmetova u austrijskoj polovini države.^[9]
• 7. 11. - U Sevilji (Španija) rimokatolička inkvizicija posljednji put počinila zločin javnog spaljivanja "grešnika" optuženih za jeres.
• 29. 11. - Masakr na Zongu, prilikom koga posada istoimenog britanskog teretnog broda baca stotinjak prevoženih robova u more; kasniji pokušaj brodovlasnika da naplate osiguranje tereta izaziva sudski spor koji će dovesti do zgražanja javnosti i dati značajan poticaj abolicionističkom pokretu.
• 29. 11. - U Londonu osnovan Drevni red druida, prva organizacija koja nastoji obnoviti i njegovati druidske tradicije iz pret-kršćanskog doba.
• krajem godine - Posebna sultanova naredba traži obustavljanje nasilja i da se raja odvraća od iseljavanja u Austriju - spahije, čitluk-sahibije i zakupci poreza vrše zulum nad rajom.^[10] Početkom 1780-tih ipak prelaze manje grupe, npr. 30 porodica iz Bosne u Srem i Slavoniju u prvoj polovini ove godine.^[11]
• 28. 12. - Pošto je ranije tokom godine crnogorski guvernadur Jovan Radonjić ponovo dolazio u Beč radi pomoći i zaštite, sada je u Crnu Goru došlo poslanstvo pukovnika Pavlića/Paulića - dogodine dogodine vrše snimanja i šalju izveštaje.^[12][1]

Kroz godinu

• Njemački filozof Immanuel Kant objavljuje Kritiku čistog uma.
• Car Josif II je naredio da se u srpske škole uvede latinica - nakon više predstavki će odustaje od te odluke 1785.^[13]
• Dekret o Banatu: Josif II je nedavno inkorporirani Tamiški Banat podredio različitim dvorskim ustanovama, banatskim administrativnim tijelima i vojsci.^[14]
• 1778-81 - Trgovac Avram Miletić je sastavio "Pesmaricu"^[15] sa 129 pesama, urbanih lirskih i nekoliko epskih.
• 1781-83 - Draškovićevo vlastelinstvo Steničnjak se uključuje u Karlovački generalat.^[16]

Rođenja

• 30. 1. - Adelbert von Chamisso, njemački književnik i naučnik
• 5. 6. - Đuro Arnold, mađarski i bački hrvatski skladatelj, zborovođa, umjetnik i suradnik župnika
• Shaka Zulu, poglavica afričkog plemena Zulu

Smrti

Reference

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

1781 na Wikimedijinoj ostavi