![]() | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Obwód | |||
Rejon | |||
Wysokość |
152 m n.p.m. | ||
Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||
Nr kierunkowy |
1631 | ||
Kod pocztowy |
225080 | ||
Położenie na mapie rejonu kamienieckiego ![]() | |||
Położenie na mapie Białorusi ![]() | |||
Położenie na mapie obwodu brzeskiego ![]() | |||
![]() |
Wysokie, dawniej: Wysokie Litewskie (biał. Высокае; ros. Высокое) – miasto na Białorusi w obwodzie brzeskim przy granicy z Polską. 5,4 tys. mieszkańców (2010). Stacja kolejowa na linii Białystok–Czeremcha–Brześć.
Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w hrabstwie wysockim w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego[2].
Prawa miejskie magdeburskie nadał miejscowości w 1494[3] Aleksander Jagiellończyk, jednak wg innych źródeł prawa miejskie Wysokie otrzymało w XVI wieku. Administracyjnie miasto przynależało do powiatu brzeskolitewskiego województwa podlaskiego, a od 1566 województwa brzeskolitewskiego. Po Annie Jodkównie i Józefowej Petkiewicz dobra odziedziczyła po kądzieli Chlewicka, starościna radomska, a po niej Stanisław Chlewicki[4]. Od tego ostatniego miejscowość odkupił Wawrzyniec Wojna, podskarbi wielki litewski, starosta piński, grodzieński i kobryński. On to ufundował w Wysokiem drewniany kościół parafialny na miejscu późniejszej kaplicy św. Barbary. Parafię katolicką erygowano w 1571 roku[4]. Następnymi właścicielami majątku byli kolejno krajczy litewski Andrzej Wojna, syn Wawrzyńca. W 1603 roku Andrzej Wojna ufundował obecnie istniejący kościół[4]. Wnuk tego ostatniego – Łukasz Wojna, sprzedał Wysokie wraz z Łumną, Swityczami, Raśną, Zubanami i Wojnówką wojewodzie witebskiemu, późniejszemu hetmanowi wielkiemu litewskiemu Pawłowi Janowi Sapieże[4].
W dobrach Sapiehów Wysokie i wymienione wsie, a także folwarki tworzyły osobny klucz. Sapiehowie posiadali w Wysokiem zamek, lecz z pierwotnego założenia do naszych czasów przetrwała jedynie siedemnastowieczna brama i pozostałości wałów. W roku 1671 król Michał Korybut Wiśniowiecki ustanowił na prośbę Benedykta Sapiehy jarmark w Wysokiem[4]. W roku 1700, Benedykt Sapieha zrzekł się klucza na rzecz swojego syna wojewody podlaskiego Michała Józefa Sapiehy. Poważne zniszczenia miasteczka oraz okolicznych ziem przyniosła III wojna północna. Michał Józef Sapieha i jego żona Ludwika z Wielopolskich mieli położyć znaczne zasługi dla odrestaurowania kościoła parafialnego, lecz Wysokie i przyległe folwarki nie powróciły do dawnego znaczenia ekonomicznego i politycznego[4]. W roku 1748 spłonął zamek, jednak przypuszczalnie go odbudowano, ponieważ w roku 1753 wzmiankowano „dobra Wysokie z pałacem”. Wzmianki podają wiadomość o wielkim pożarze, który miał nawiedzić miasto w roku 1758 lub 1768. Od roku 1760 majętność stanowiła własność Jabłonowskich, od 1764 Anny z Sapiehów Jabłonowskiej, siostry wojewody Aleksandra Michała Sapiehy, żony Jana Kajetana Jabłonowskiego, wojewody bracławskiego. Franciszek Sapieha (generał artylerii litewskiej), syn Aleksandra Michała, przekazał Wysokie Litewskie swojej żonie, Pelagii z Potockich, która po śmierci pierwszego męża wyszła za podpułkownika Pawła Sapiehę[4]. Z jej inicjatywy w latach 1815-1830 zbudowano klasycystyczny pałac i założono park[4]. W pałacu znajdowało się archiwum, pokaźna biblioteka i zbiór dzieł sztuki – splądrowany w roku 1915 podczas I wojny światowej[4]. Od Ksawerego Sapiehy, syna Pawła, dobra wysockie otrzymała w r. 1865 jego córka Maria (żona Stanisława Potockiego). Syn Marii i Stanisława, Jakub Ksawery Potocki (1863—1934), zapisał Wysokie wraz z pozostałymi należącymi do niego majątkami na rzecz założonej przez siebie fundacji do walki z rakiem i chorobami płuc (Fundacja im. Jakuba hr. Potockiego). W posiadaniu fundacji majątek pozostawał od 27 kwietnia 1937 do czasu wkroczenia Armii Czerwonej w roku 1939[4].
W XIX wieku popularnością cieszyły się organizowane w Wysokiem targi na konie i bydło. Rozwojowi miejscowości sprzyjało też dogodne położenie komunikacyjne na trakcie łączącym Brześć i Białystok oraz w pobliżu linii kolejowej Brześć-Grajewo. W roku 1869 wzniesiono murowaną cerkiew, która zastąpiła drewnianą cerkiew unicką z roku 1840, w mieście znajdowała się także synagoga i 4 żydowskie domy modlitwy. W 1895 roku miasteczko liczyło 4105 mieszkańców. W latach 1834, 1851, 1855 miały miejsce poważne pożary, a po kolejnym w roku 1889 wśród drewnianej w większości zabudowy zaczęły pojawiać się budynki murowane[4]. Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy Wysokie Litewskie. 20 kwietnia 1934 roku do miasta włączono część obszarów tej gminy (3 przedmieścia i dwór majątku Wysokie Litewskie)[5].
Podczas okupacji hitlerowskiej, latem 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 5000 (2500 z Kamieńca Litewskiego) osób. 12 listopada 1942 roku Niemcy ostatecznie zlikwidowali getto. Żydów wywieziono do obozu w Treblince[6].