VIPER (ang. akronim od Volatiles Investigating Polar Exploration Rover) – bezzałogowy łazik księżycowy opracowany przez NASA, który ma zostać wysłany na powierzchnię Księżyca w listopadzie 2024 roku. Zadaniem łazika będzie poszukiwanie zasobów naturalnych w zacienionych obszarach na południowym biegunie Księżyca oraz mapowanie księżycowego lodu[1][2].
11 czerwca 2020 roku NASA przyznała firmie Astrobotic Technology kwotę 199,5 milionów dolarów na wystrzelenie łazika VIPER na południowy biegun Księżyca. Misja łazika VIPER jest częścią programu NASA o nazwie Commercial Lunar Payload Services[3].
Łazik ma wysokość całkowitą 2,5 metra oraz długość 1,5 metra. Masa łazika to 430 kg. Zasilany będzie z baterii słonecznych i akumulatora. Maksymalna moc układu to 450 W. Maksymalna prędkość to 0,8 km/h[4].
Łazik VIPER jest częścią programu Lunar Discovery and Exploration Program zarządzanego przez NASA i w swoich założeniach ma wspierać przyszłe załogowe misje programu Artemis. Projektem łazika zarządza Ames Research Center, a niezbędny sprzęt jest projektowany przez Johnson Space Center[5]. Kierownikiem projektu łazika VIPER jest Daniel Andrews[5][6].
W lutym 2024 roku do łazika zainstalowano ostatni instrument naukowy, jakim było urządzenie wiertnicze TRIDENT[7]. 28 lutego 2024 roku kierownik projektu łazika VIPER; Dan Andrews, ogłosił, że wszystkie instrumenty naukowe łazika zostały zainstalowane i że został on zbudowany już w ponad 80%.[8]
Łazik VIPER wyląduje na zachodnim krańcu krateru Nobile na płaskowyżu Mons Mouton w rejonie południowego bieguna Księżyca[9]. Łazik przejedzie kilka kilometrów, zbierając dane na temat różnych rodzajów gleb, na których budowę nie może wpłynąć światło słoneczne. Łazik będzie przemieszczać się w całkowitej ciemności, będąc tylko sporadycznie oświetlonym przez światło słoneczne[10]. Podczas wędrówki łazika w nie oświetlonym miejscu, łazik będzie działać wyłącznie na pokładowym zasilaniu akumulatorowym i nie będzie w stanie go naładować, dopóki nie dotrze do nasłonecznionego miejsca.[1][2][3] Jego całkowity czas działania wyniesie 100 dni ziemskich. Jego planowany czas działania ma wynieść 100 ziemskich dni[11][12].
Dane uzyskane przez sondy Lunar Prospector[13], Lunar Reconnaissance Orbiter, Chandrayaan-1 i Lunar Crater Observation and Sensing Satellite ujawniły, że woda księżycowa jest obecna w postaci lodu w pobliżu biegunów księżycowych, zwłaszcza w stale zacienionych kraterach[14][15]. i jest obecna w postaci minerałów w innych lokalizacjach na dużych szerokościach geograficznych[16].