SCADA (ang. Supervisory Control And Data Acquisition) – system informatyczny nadzorujący przebieg procesu technologicznego lub produkcyjnego. Jego główne funkcje obejmują zbieranie aktualnych danych (pomiarów), ich wizualizację, sterowanie procesem, alarmowanie oraz archiwizację danych.

Termin SCADA zwykle odnosi się do systemu komputerowego, który pełni rolę nadrzędną (centralną) w stosunku do zdalnych urządzeń końcowych (RTU(inne języki), ang. Remote Terminal Unit). Urządzenia RTU zbierają informacje o stanie urządzeń technicznych poprzez pomiary wielkości ciągłych (np. natężenia prądu, prędkości przepływu płynu czy temperatury) oraz dyskretnych (o wartościach rozdzielnych, np. stan zaworu otwarty/zamknięty, pozycja przełącznika 1,2,...n) i transmitują je do centralnego systemu SCADA, a także przyjmują polecenia z systemu centralnego i według nich oddziałują na urządzenia (np. włączają i wyłączają, ustawiają zadane parametry pracy). Rolę RTU mogą pełnić uniwersalne sterowniki (PLC, ang. programmable logic controller) bądź dedykowane urządzenia, w tym modułowe (o konfiguracji sprzętowej dostosowywanej do potrzeb). Poza podstawowymi funkcjami RTU zbierania danych i przekazywania poleceń sterujących, mogą one pełnić rolę lokalnych sterowników lub zabezpieczeń, prowadząc automatyczny nadzór i sterowanie urządzeniami (np. wykrywanie nieprawidłowości w pracy urządzeń i ich zatrzymywanie lub wyłączanie).

Centralnym składnikiem systemu SCADA jest baza danych przechowująca bieżące informacje o stanie urządzeń biorących udział w nadzorowanym procesie technologicznym. W bazie tej zapisywane są także informacje o wszystkich istotnych zdarzeniach zachodzących w urządzeniach, zarówno typowych jak alarmowych (np. fakt włączenia lub wyłączenia urządzenia, wykonania sterowania urządzeniem, przekroczenia przez nadzorowane parametry zadanych progów ostrzegawczych i alarmowych) oraz informacje archiwalne. Z bazą danych współpracuje podsystem łączności, wymieniający informacje z RTU, oraz podsystem wizualizacji i raportowania, udostępniający operatorom informacje w postaci schematów, wykresów i zestawień tabelarycznych. Za pośrednictwem systemu SCADA operatorzy zadają generalne parametry procesu, nadzorują jego przebieg i w razie potrzeby prowadzą proces w trybie ręcznym czy awaryjnym.

Interfejs HMI (ang. Human Machine Interface) – to interfejs komunikacyjny, umożliwiający interakcję operatora z maszyną. Często występuje w postaci paneli HMI.

Przedstawia informacje o instalacji w formie diagramów synoptycznych. Interfejs HMI jest połączony z komputerem nadzorującym SCADA w celu dostarczania danych w czasie rzeczywistym do sterowania diagramami synoptycznymi, wyświetlaniami alarmów i wykresami trendów.

Interfejs HMI realizuje podstawowe funkcje systemu SCADA, ale to SCADA jest systemem nadrzędnym. Co więcej, to SCADA ma kontrolę nad całością procesu, a panel HMI – zazwyczaj tylko nad pojedynczą maszyną (sterowanie lokalne). Nowoczesne systemy SCADA łączą w sobie obie te funkcje, stąd często nazywane są systemami HMI/SCADA^[1].

Systemy SCADA zbudowane są z 3 komponentów^[2]:

1. Sprzęt
   • komputery
   • PLC / PAC
   • moduły komunikacyjne
2. Technologia komunikacji
   • Ethernet
   • RS-232/485
   • Modbus
   • OPC
   • MQTT
   • DNP3
   • IEC 61850
   • IEC 60870(inne języki)
3. Oprogramowanie
   • runtime
   • inżynieryjne
   • drivery komunikacyjne

• Adroit – system SCADA wraz z oprogramowaniem raportującym OPUS oraz dostępem poprzez strony web (VIZNET). Producent: Adroit Technologies
• AutoLink – oprogramowanie SCADA firmy ASCON
• AVEVA System Platform – system typu SCADA od AVEVA, Platforma Systemowa AVEVA (dawniej Wonderware), dystrybutor ASTOR obok AVEVA Plant SCADA, AVEVA InTouch HMI, AVEVA Edge
• ANT Studio – oprogramowanie SCADA firmy ANT, do integracji systemów automatyki i pomiarów z wbudowanym serwerem WWW, telemetrią, oraz językiem skryptów [TCL/Tk]
• Asix^[3] – pakiet projektowania i realizacji systemów wizualizacji i nadzoru komputerowego firmy ASKOM^[4]
• CoMeta – polski system SCADA firmy MetaSoft^[5]
• Control Maestro (dawniej Wizcon Supervisor) – oprogramowanie SCADA firmy Elutions
• DEMKOP^[6] – system dla dyspozytorni energomechanicznych firmy Somar^[7]
• ECONTROL – system nadzoru i wizualizacji firmy ENERGOTEST
• EDS – system zbierania i przetwarzania danych obiektowych firmy Transition Technologies S.A.^[8]
• EMAC – system nadzoru i wizualizacji firmy ENERGOTEST
• ENERGIA^[9] – polski system firmy NUMERON w standardzie TETRA przeznaczony do nadzoru i wizualizacji danych o energii elektrycznej
• eVoster – system nadzoru i wizualizacji firmy VOLEN S.A.
• GEMOS – System Zarządzania Budynkiem i Bezpieczeństwem firmy ELA COMPIL
• GENESIS64^[10] – systemy SCADA firmy Iconics oparte na technologii OPC-UA
• IC-VIEW^[11] – systemy nadzoru i sterowania instalacji energetycznych i innych mediów serii ICPower firmy Inter-Consulting.
• Ignition^[12] – system SCADA oraz MES oparty na technologii Java. Wydawcą oprogramowania jest firma Inductive Automation.
• infoU – oprogramowanie SCADA firmy LSIS
• LBX^[13] – system zbierania, wizualizacji, sygnalizacji i sterowania firmy LAB-EL (nadzór temperatury, wilgotności),
• National Instruments LabVIEW
  • środowisko do tworzenia systemów SCADA (graficzny język programowania).
• MicroSCADA – produkt firmy ABB służący do wizualizacji stacji elektroenergetycznej
• MonSter – SCADA, system sterowania i monitorowania dedykowany dla oświetlenia nawigacyjnego na lotniskach. Producentem technologii jest firma AP-TECH Sp. z o.o.^[14]
• Movicon SCADA – oprogramowanie wizualizacyjne służące do kontroli, monitorowania i archiwizacji parametrów urządzeń oraz procesów przemysłowych.
• OpenEye SCADA^[15] – oprogramowanie firmy WASKO S.A.^[16]
• Pro Tool
• PRO-2000^[17] – system SCADA po polsku
• Proficy HMI/SCADA firmy GE Digital
  • Proficy HMI/SCADA CIMPLICITY, dawna nazwa CIMPLICITY Plant Edition^[18]
  • Proficy HMI/SCADA iFIX (dawniej GE iFIX)^[19]
  • Proficy Webspace – system SCADA w przeglądarce WWW^[20]
• PSIcontrol^[21] – System SCADA firmy PSI Software SE do zarządzania, sterowania i monitorowania sieci elektroenergetycznych.
• PSI PRINS^[22][23] – System Zarządzania Sieciami firmy PSI Software SE (do 1.05.2019 pod nazwą BTC PRINS rozwijany przez firmę BTC AG) przeznaczony do kontrolowania procesów lokalnych i rozproszonych oraz sterowania nimi (w sieci elektrycznej, gazowej, wodnej).
• PROMOTIC SCADA system firmy Microsys^[24]
• RSView firmy Rockwell Automation
• SAURON^[25] – system dyspozytorski przeznaczony dla średnich i dużych zakładów przemysłowych oraz górnictwa firmy REDNT S.A..
• SCADA: Solutions Centre
• SCADABr^[26]
• SCADA-LTS^[27]
• SCADA-MES – system firmy APLIXCOM oparty na serwerze OPC służący do nadzorowania i wizualizacji procesów na produkcji.
• SCATEX – system SCADA portugalskiej firmy EFACEC
• SMEW SCADA – System monitoringu elektrowni wiatrowych firmy DATAMATIC^[28]
• SMoK^[29] – System Monitorowania Kompleksów Ścianowych firmy Somar^[7]
• Syndis – system nadzoru, doradztwa i sterowania, firmy Mikronika^[30]
• SZARP^[31] – polskie oprogramowanie SCADA na licencji GPL
• TAC VISTA – System nadzoru i monitorowania, dostępne wersje w języku polskim.
• TelWin SCADA^[32] – oprogramowanie typu SCADA polskiego producenta firmy TEL-STER Sp. z o.o.
• TELEXUS – oprogramowanie SCADA/Telemetryczne firmy Atrem S.A.
• THOR – SCADA firmy Sevitel przeznaczona do dyspozytorni zakładów przemysłowych, odpowiedzialna za rejestrację i wizualizację wybranych parametrów środowiska oraz procesów technologicznych, a także archiwizację i raportowanie ułatwiające analizę stanu monitorowanego obiektu^[33]
• TRACE MODE^[34] – oprogramowanie SCADA/HMI
• UniArt – międzynarodowa SCADA produkcji izraelskiej, dystrybuowana w polskiej wersji językowej przez firmę SATCONTROL automatyka^[35]
• VERO System – oprogramowanie firmy Elektro-System typu SCADA służące do kontroli, monitorowania, wizualizacji i archiwizacji parametrów urządzeń oraz procesów przemysłowych.
• Vijeo CITECT – system nadzoru i wizualizacji procesów przemysłowych firmy Schneider Electric, dodatkowo możliwa jest również archiwizacja danych poprzez oprogramowanie Vijeo HISTORIAN
• WinCC^[36] firmy Siemens
• WebHMI^[37] – system SCADA/HMI do integracji systemów automatyki, z możliwością organizacji dostępu i zarządzania poprzez przeglądarki, z serwerem WWW, API oraz językiem skryptów Lua.
• Web SCADA^[38]
• WindEx – system nadzoru sieci elektroenergetycznych firmy Apator Elkomtech^[39]
• WindMon SCADA – System monitoringu elektrowni wiatrowych autorstwa firmy Wind-Service.com Sp. z o.o.^[40]
• Winlog SCADA software – Sielco Sistemi SCADA system with OPC Client
• Wonderware InTouch – system SCADA z wbudowanym dostępem zdalnym^[41]
• ZenOn – oprogramowanie HMI/SCADA firmy COPA-DATA

• Rozproszony system sterowania