![]() Morfologia pszenicy zwyczajnej | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj |
pszenica |
Nazwa systematyczna | |
Triticum L. Sp. Pl. 85. 1753 | |
Typ nomenklatoryczny | |
Triticum aestivum L[3]. | |
Zasięg | |
![]() żółty – rejon występowania dziko rosnących gatunków niebieski – rejony uprawy |
Pszenica (Triticum L.) – rodzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych. Pochodzi z południowo-zachodniej i środkowej Azji. Wyróżnia się około 20 gatunków pszenicy i około 10 mieszańców międzygatunkowych[4]. Oprócz jęczmienia jest najdawniej uprawianym zbożem. Zajmuje trzecie (po kukurydzy i ryżu) miejsce w światowej produkcji zbóż. W 2018 roku produkcja na świecie wyniosła 734.045.174 ton[5].
Rodzaj należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rzędu wiechlinowców (Poales)[2]. W obrębie rodziny należy do podrodziny wiechlinowych (Pooideae), plemienia Triticeae[6].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Juncanae Takht., rząd wiechlinowce (Poales Small), rodzina wiechlinowate (Poaceae (R. Br.) Barnh.), plemię Triticeae Dumort., podplemię Triticinae Fr., rodzaj pszenica (Triticum L.)[7].
Krzyżówka pszenicy z żytem nosi nazwę pszenżyta (Triticosecale).
Pierwszymi dzikimi, a następnie uprawianymi gatunkami pszenic była samopsza oraz pszenica płaskurka. Udomowienie pszenicy nastąpiło około 9 tysięcy lat p.n.e. w rejonie Żyznego Półksiężyca na Bliskim Wschodzie[10] (według jednej z hipotez, uczyniono to ze względu na produkcję piwa[11]). W zawartości jelit człowieka z Similaun (zm. ok. 3300 lat p.n.e.) znaleziono częściowo strawioną samopszę[12]. Z czasem pszenica zwyczajna wyparła płaskurkę i samopszę[13]. Współczesne odmiany pszenicy zostały zmodyfikowane w ten sposób, aby były odporne na suszę, choroby i wysokie temperatury.
Lista największych producentów pszenicy na świecie w 2018 roku[5]
Lp. | Państwo | Ilość (tony) |
---|---|---|
1 | ![]() |
131.440.500 |
2 | ![]() |
99.700.000 |
3 | ![]() |
72.136.149 |
4 | ![]() |
51.286.540 |
5 | ![]() |
35.798.234 |
6 | ![]() |
31.769.200 |
7 | ![]() |
25.076.149 |
8 | ![]() |
24.652.840 |
9 | ![]() |
20.941.134 |
10 | ![]() |
20.263.500 |
11 | ![]() |
20.000.000 |
12 | ![]() |
18.518.045 |
13 | ![]() |
14.500.000 |
14 | ![]() |
13.944.108 |
15 | ![]() |
13.555.000 |
16 | ![]() |
10.143.671 |
17 | ![]() |
9.820.315 |
18 | ![]() |
8.800.000 |
19 | ![]() |
7.989.906 |
20 | ![]() |
7.320.620 |
Świat | 734.045.174 |