Protest w Aktobe (4 stycznia 2022) | |
Państwo | |
---|---|
Miejsca wystąpień |
Kazachstan, głównie obwód mangystauski |
Początek wystąpień |
2 stycznia 2022 |
Koniec wystąpień |
11 stycznia 2022 |
Ofiary śmiertelne |
225 osób |
Ranni |
4578 osób |
Aresztowani |
9900 osób |
Przyczyny wystąpień |
• nagły, gwałtowny wzrost cen gazu |
Charakter wystąpień |
• pokojowe demonstracje, |
Rezultat wystąpień |
• dymisja premiera Kazachstanu Askara Mamina, |
Protesty w Kazachstanie lub Powstanie w Kazachstanie[1][2] – protesty spowodowane nagłym wzrostem cen gazu LPG w Kazachstanie, rozpoczęte 2 stycznia 2022[3]. W czasie protestów dochodziło do zamieszek i starć z policją[4][5]. W kraju na prośbę władz interweniowały siły Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym[6][7][8]. Według kazachskiej prokuratury generalnej w czasie protestów zginęło 225 osób; 19 zabitych to funkcjonariusze struktur siłowych[9].
Demonstracje rozpoczęły się 2 stycznia w mieście Żangaözen, ale szybko rozprzestrzeniły się na inne miasta kraju, w tym również na największe miasto Ałmaty i stolicę kraju Nur-Sułtan. Dochodziło do starć z policją i szturmów na budynki administracji publicznej, w niektórych przypadkach funkcjonariusze mieli odmawiać użycia przemocy i przechodzili na stronę protestujących[10][11]. Żądania protestujących obejmowały zarówno postulaty ekonomiczne (obniżenie cen gazu), jak i polityczne (odejście Nursułtana Nazarbajewa z polityki)[12][10]. W odpowiedzi na protesty prezydent Kazachstanu Kasym-Żomart Tokajew wprowadził stan wyjątkowy w obwodzie mangystauskim i Ałmaty, który wszedł w życie z dniem 5 stycznia. Tego samego dnia rząd Askara Mamina podał się do dymisji[13]. W nocy z 4 na 5 stycznia prezydent Kazachstanu wprowadził godzinę policyjną obowiązującą od godziny 23 do 7 rano na obszarze obwodu mangystauskiego i Ałmaty, która obowiązuje do 19 stycznia[14][15]. 5 stycznia Kasym-Żomart Tokajew przejął funkcję przewodniczącego kazachskiej Rady Bezpieczeństwa od Nursułtana Nazarbajewa[16][17][18]. 5 stycznia rozszerzono stan wyjątkowy na terytorium całego Kazachstanu[19]. Po apelu prezydenta Kasyma-Żomarta Tokajewa 6 stycznia do kraju wkroczyły pierwsze wojska krajów członkowskich Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym[20][21]. 7 stycznia prezydent Kazachstanu poinformował, że wydał armii i organom ochrony prawa rozkaz strzelania bez ostrzeżenia do protestujących[22][23]. 11 stycznia prezydent Kazachstanu w przemówieniu stwierdził, że porządek w kraju został przywrócony[24].
Z uwagi na obowiązywanie stanu wyjątkowego zawieszono rozgrywki kazachskiej ligi hokeja na lodzie[25]. 5 stycznia 2022 do dymisji poddał się premier Kazachstanu Askar Mamin[26]. 10 stycznia tego samego roku został ogłoszony dniem żałoby narodowej[27][28].
Prezydent Tokajew zapowiedział reformę konstytucyjną mającą na celu „utrwalenie zdecydowanego przejścia od superprezydenckiej struktury rządowej do republiki prezydenckiej z silnym parlamentem i rządem”. Referendum w sprawie poprawek do Konstytucji odbyło się 5 czerwca 2022 roku. Większość głosujących (77,18%) opowiedziała się za poprawkami[29].