| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki |
Lucrezia Marinella Vacca (ur. 1571 w Wenecji, zm. 9 października 1653 tamże) – włoska poetka i pisarka. Zabrała głos w ogólnoeuropejskiej dyskusji na temat pozycji kobiet w społeczeństwie, tzw. querelle des femmes, publikując w 1600 r. traktat prozą Szlachetność i doskonałość kobiet oraz słabości i przywary mężczyzn (La nobiltà et l'eccellenza delle donne co'difetti et mancamenti de gli uomini).
Lucrezia Marinella (lub Marinelli – autorka używała żeńskiej formy swojego nazwiska rodowego) urodziła się jako córka Giovanniego Marinelli, cenionego weneckiego filozofa i lekarza, autora dwóch dzieł poświęconych zdrowiu kobiet. Otrzymała staranne humanistyczne wykształcenie obejmujące języki klasyczne, filozofię i literaturę napisaną w volgare (zwulgaryzowanej łacinie). Pierwsze dzieło poetyckie, poemat La colomba sacra, poema eroico (Święta gołębica, epos) wydała w 1595 w wieku dwudziestu czterech lat. Był to pierwszy z jej wielu poematów poświęconych chrześcijańskim męczennikom i świętym. Opisała m.in. żywot św. Franciszka (1597), Maryi (1617), św. Justyny (1606), św. Katarzyny ze Sieny (1619). Tworzyła także teksty o inspiracji mitologicznej jak Amore innamorato et impazzato (Zakochany i oszalały Amor – 1598) oraz romanse pasterskie jak Arcadia felice (Szczęśliwa Arkadia – 1605). Do utworów najbardziej docenianych przez jej współczesnych[1] należał epos L'Enrico, overo Bisanzio acquistato (Henryk, czyli Bizancjum zdobyte – 1635). Stworzyła także jeden traktat prozą – Nobilta et l'eccellenza delle donne (Szlachetność i doskonałość kobiet oraz słabości i przywary mężczyzn – 1600) poświęcony pozycji kobiety w rodzinie i w społeczeństwie. Do tematyki związanej z podziałem ról między płciami powróciła czterdzieści pięć lat później, pisząc Esortazioni alle donne e agli altri (Napomnienia dla kobiet i nie tylko – 1645). Lucrezia Marinella wyszła za mąż w 1605 r. za lekarza o nazwisku Gerolamo Vacca. Miała dwójkę dzieci o imionach Antonio i Paulina. Zmarła w wieku 82 lat.
Książka La nobiltà et l'eccellenza delle donne co'difetti et mancamenti de gli uomini (Szlachetność i doskonałość kobiet oraz słabości i przywary mężczyzn) ukazała się w 1600 r. jako odpowiedź na mizoginistyczny pamflet Giuseppe Passiego Dei donneschi difetti (O przywarach kobiet – 1599). Passi, akademik z Ravenny, dowodził, że kobiety są w większości dziedzin w naturalny sposób słabsze i mniej utalentowane od mężczyzn, swoją argumentację popierając cytatami z dzieł literackich i filozoficznych. Utwór Lucrezii Marinelli w pierwszej części odpowiada na argumenty Passiego, wymieniając talenty kobiet oraz przytaczając przykłady słynnych kobiet znanych z historii (wymienia "kobiety uczone, które dostąpiły sławy w wielu dziedzinach, kobiety powściągliwe i umiarkowane, kobiety silne i nieustraszone oraz kobiety roztropne, biegłe w udzielaniu rad"). Część druga zaś jest poświęcona męskim przywarom, których kobiety są pozbawione. Lucrezia Marinella nie argumentowała na rzecz równości kobiet, lecz dokładnie odwracała pogląd Passiego, wskazując na wyższość kobiet. Zdaniem weneckiej poetki kobiety nie mają statusu równego mężczyznom, gdyż ci, kierując się egoizmem i zazdrością, ograniczają ich dostęp do sfery publicznej, sztuki i wojskowości. Pisze: „Gdyby przy tych wspaniałych przymiotach pochodzących z natury, kobiety jeszcze ćwiczyły się w naukach i sztuce wojennej, jak to czynią całymi dniami mężczyźni, wprawiłyby ich w osłupienie i podziw. (…) A jednak niewiele jest niewiast, które poświęcałyby się naukom lub sztuce wojennej w naszych czasach. Dzieje się tak, gdyż na ich drodze stoją mężczyźni – prostaccy tyrani, którzy obawiając się, że kobiety mogłyby im odebrać całą władzę i zepchnąć ich do roli swoich służących, często zabraniają kobietom nawet nauki czytania i pisania[2]”. Podobnie jak Passi i zgodnie z manierą epoki, autorka Szlachetności i doskonałości... obficie cytuje filozofów i pisarzy. Krytykuje Arystotelesa jako tchórzliwego despotę, z uznaniem cytuje zaś Platona i Ludwika Ariosta. Autorka wykazuje się erudycją i talentem retorycznym, gdy udowadnia, że jej przeciwnik wyjął słowa Ariosta z kontekstu i opacznie je zinterpretował na rzecz swojej argumentacji. W opublikowanych w 1645 Napomnieniach dla kobiet i nie tylko, Lucrezia Marinella odchodzi od swoich egalitarnych poglądów, nawołując kobiety do cichego życia spędzonego na pobożnych rozważaniach, oraz potępiając twórczość literacką, jako czczy zbytek przynoszący niewielką pociechę[3].
