Lampy gazowe były stosowane w XIX wieku w Europie i Ameryce Południowej jako oświetlenie miejsc publicznych. Ze względu na konieczność doprowadzania gazu nie przyjęły się jako oświetlenie domów mieszkalnych.
Pierwszą lampę gazową zastosował (do oświetlenia mieszkania) SzkotWilliam Murdoch w 1792 r. Była to rurka metalowa, u wylotu której spalał się gaz. Miejskie oświetlenie gazowe rozbłysło po raz pierwszy w 1809 r. w Londynie, a następnie w Paryżu (1819).
Na dzisiejszych ziemiach polskich pierwsza lampa gazowa została użyta pokazowo w Krakowie w 1830 r.[1] następnie zaś we wrocławskiej restauracji „Złota Gęś” w 1843 r.[2] W Warszawie i Krakowie nowoczesne oświetlenie gazowe zainstalowano na stałe w 1856 roku, gdy koncesję otrzymało Niemieckie Kontynentalne Towarzystwo z Dessau, a w Toruniu w 1859 roku. W 1882 w Warszawie na 400 000 mieszkańców było ok. 2000 latarni gazowych, mniej niż w 250-tysięcznym Wrocławiu, gdzie znajdowały się 3832 latarnie. W tym czasie w Berlinie było ich wówczas 12 771, a w Paryżu 43 089 sztuk[3].
W Polsce oświetlenie gazowe było stosowane masowo w kilkudziesięciu miejscowościach. Z czasem oświetlenie gazowe zostało zastąpione przez oświetlenie elektryczne. Bywa stosowane w postaci lamp turystycznych na gaz płynny (propan, butan, metan).
Spotyka się także lampy zabytkowe, jako atrakcja zabytkowych hoteli, pałaców, czy też pozostawione ze względów historycznych w wybranych miejscach jako oświetlenie miejskie.
Czynne latarnie gazowe
W Polsce zabytkowe oświetlenie gazowe (czynne) spotkać można:
Warszawa (obecnie czynnych około 240 latarni gazowych):
Śródmieście: wzdłuż ulicy Agrykola (oświetlona w całości instalacją gazową) – 35 sztuk
Śródmieście: przy skrzyżowaniu alei Szucha 9 i ul. Emila Zoli (3 sprawne lampy)
Bielany: 64 sztuki – rejon placu Konfederacji, ul. Płatnicza, Granowska, Szaflarska, Cegłowska
Śródmieście: Powiśle, ul. Jezierskiego – 8 sztuk, latarnie typu Grezin
Wilanów – ulica Kostki-Potockiego – 11 sztuk typ TML
Śródmieście: ul. Srebrna 12, przed Muzeum Woli – 2 sztuki
Wola: ul. Kasprzaka dawny teren Gazowni Warszawskiej, przed siedzibą firmy Budgaz – 15 sztuk, przed Muzeum Gazownictwa – 6 sztuk, ul. Nakielska na terenie firmy Gazownia Serwis – 10 sztuk na dwóch kandelabrach 5-ramiennych
↑Krakowska Gazownia Miejska: 1856-1950 : wystawa, 3 grudnia 2001 – 31 marca 2002. Kraków: Muzeum Inżynierii Miejskiej: Zakład Gazowniczy, 2001. ISBN 83-915665-0-1. (pol.).brak strony w książce
