Chloridops kona[1] | |
S. B. Wilson, 1888 | |
![]() Wyżej: ptak dorosły, niżej: ptak młodociany; autor: John Gerrard Keulemans, 1893–1900 | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Podgromada | |
Infragromada | |
Rząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Plemię | |
Rodzaj |
Chloridops |
Gatunek |
hawajka kraterowa |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
![]() |
Hawajka kraterowa[3] (Chloridops kona) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Endemit wyspy Hawaiʻi. Wymarły; ostatni okaz odłowiono w 1892.
Po raz pierwszy gatunek opisał Scott Barchard Wilson na łamach Proceedings of the Zoological Society of London w 1888, opisując przy okazji rodzaj Chloridops. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Chloridops kona[4], podtrzymywaną obecnie (2017) przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny[5]. Holotypem była samica odłowiona 21 czerwca 1887, na wysokości około 1500 m n.p.m. (5000 stóp) w dystrykcie Kona na wyspie Hawaiʻi[4]. Najprawdopodobniej rdzenni Hawajczycy nie mieli specjalnej nazwy dla hawajek kraterowych[6].
Długość ciała wynosiła około 16,5–19 cm. Nie występował dymorfizm płciowy w upierzeniu. Hawajki kraterowe wyróżniały się szczególnie dużym dziobem. Walter Rothschild odnotował, że żuchwa i górna szczęka nie stykały się dokładnie, pozostawiając szczelinę u nasady dzioba. Upierzenie było w większości jaskrawe, oliwkowozielone, jaśniejsze w okolicach kloaki, a intensywniej oliwkowe na pokrywach podogonowych. Kantarek popielaty. Lotki ciemnopopielate, na chorągiewce wewnętrznej jaśniejące ku nasadzie. Pokrywy podskrzydłowe brązowopłowe z oliwkowym nalotem. Tęczówka ciemnobrązowa. Dziób szary[6].
Hawajka kraterowa była endemitem wyspy Hawaiʻi. Już w momencie odkrycia były to ptaki rzadkie; ich cały zasięg występowania obejmował blisko 4 mile kwadratowe (czyli około 10,5 km²)[7]. Przebywały głównie na obszarach zastygłej lawy, okazjonalnie zapuszczając się w bardziej otwarte obszary lasów. Kilku informacji na temat zachowania hawajek kraterowych dostarczył Robert Cyril Layton Perkins. Hawajki te prowadziły samotniczy tryb życia, poruszały się powoli. Żywiły się nasionami Santalum[6] i Myoporum sandwicense, roślin rosnących w miejscach, gdzie niegdyś zastygła lawa[8]. Według Perkinsa odgłos rozkruszania twardych łupinek nasion wspomnianych roślin był słyszalny z daleka. Henry Palmer obserwował hawajki kraterowe na wysokościach około 1000–1600 m n.p.m. (3500–5500 stóp)[6].
IUCN uznaje hawajkę kraterową za gatunek wymarły (EX, Extinct)[7]. Ostatni okaz odłowił w 1892 Perkins[8]. Przyczyny wymarcia są niejasne; najprawdopodobniej przyczyniły się do niego wprowadzone na wyspy ssaki, niszczenie środowiska i ptasia malaria[7].