| Czcigodny Sługa Boży prezbiter | |
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
24 marca 1921 |
| Data i miejsce śmierci |
27 lutego 1987 |
| Miejsce pochówku |
Kościół Chrystusa Dobrego Pasterza w Krościenku nad Dunajcem |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat |
25 czerwca 1950 |
| Odznaczenia | |
  
| |
| Strona internetowa | |
Franciszek Karol Blachnicki (ur. 24 marca 1921 w Rybniku, zm. 27 lutego 1987 w Carlsbergu, w RFN) – polski ksiądz katolicki, wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, organizator Krucjaty Wstrzemięźliwości, założyciel Ruchu Światło-Życie, twórca Krucjaty Wyzwolenia Człowieka i Chrześcijańskiej Służby Wyzwolenia Narodów, więzień obozów koncentracyjnych, prześladowany przez Służbę Bezpieczeństwa PRL, Czcigodny Sługa Boży Kościoła katolickiego, założyciel wspólnot życia konsekrowanego: Instytutu Niepokalanej Matki Kościoła, Wspólnoty Chrystusa Sługi oraz Unii Kapłanów Chrystusa Sługi. Kawaler Orderu Orła Białego.
Urodził się na Górnym Śląsku w rodzinie wielodzietnej jako siódme dziecko pielęgniarza Józefa Blachnickiego i Marii z domu Miller. W dzieciństwie – jak wspominał – doświadczył szczególnej opieki Opatrzności Bożej. Otóż jako kilkutygodniowe niemowlę podczas walk powstańczych pozostał sam w domu, z którego ewakuowano jego rodzinę. Przypadkowo jeden z powstańców wrócił się i odniósł go do rodziny. Później, przed podjęciem nauki w szkole podstawowej, został wyciągnięty ze studni, do której wpadł bawiąc się z bratem, przez sąsiada, który przeniósł go do szpitala, gdzie spędził kilka tygodni.
Do szkoły podstawowej uczęszczał w Orzeszu, a potem w Tarnowskich Górach, dokąd przeprowadziła się jego rodzina. Po jej ukończeniu kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Jana Opolskiego, wstępując w nim do harcerstwa. Naukę traktował jak nieznośny obowiązek, choć był dobrym uczniem. W 1938 przystąpił do egzaminu maturalnego, otrzymując świadectwo dojrzałości. We wrześniu tegoż roku rozpoczął służbę wojskową na Dywizyjnym Kursie Podchorążych Rezerwy w Katowicach.
Do sakramentu bierzmowania nie przystąpił wraz z rówieśnikami (otrzymał je prawdopodobnie w seminarium duchownym, ale nie jest to udokumentowane).
Doświadczenia z harcerstwa, takie jak: mały zastęp czy wychowanie do abstynencji, wykorzystał później, tworząc Ruch Światło-Życie. Zauważył, jak ważna jest mała grupa dobrze znających się ludzi i uznał ją za podstawową w formacji młodego człowieka.
Uczestniczył w kampanii wrześniowej. 20 września 1939 dostał się do niewoli niemieckiej. Podjął udaną próbę ucieczki. Po powrocie do Tarnowskich Gór rozpoczął działalność konspiracyjną jako komendant oddziału. 27 kwietnia 1940(dts) ujęty został przez Gestapo w Zawichoście i aresztowany, a następnie wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie przybył 26 czerwca 1940, otrzymując numer obozowy 1201. W KL Auschwitz przebywał przez 14 miesięcy, z czego 9 miesięcy w kompanii karnej, w bloku 13 oraz przez prawie miesiąc w bunkrze, w którym potem zginął o. Maksymilian Kolbe. We wrześniu 1941 przewieziony został do więzienia śledczego w Zabrzu, a potem do Katowic[1]. 30 marca 1942(dts) zapadł wyrok skazujący go na karę śmierci przez ścięcie gilotyną za działalność konspiracyjną przeciw Trzeciej Rzeszy[2]. Oczekując w katowickim więzieniu na wykonanie wyroku 17 czerwca przeżył swoje nawrócenie. W testamencie, który napisał w 44. rocznicę tego wydarzenia w czerwcu 1986 roku, stwierdził m.in.:
Rzeczywistość wiary – od tamtej chwili, bez przerwy przez 44 lata, określa całą dynamikę mego życia i jest we mnie „źródłem wody wytryskującej ku życiu wiecznemu”. Nigdy w tym okresie nie przeżywałem wątpliwości co do wiary i nigdy nie miałem innych celów i dążeń, zainteresowań, poza wynikającymi z wiary i skierowanymi ku Ojcu przez Syna w Duchu Świętym, w realizacji wielkiego planu zbawienia. Wszystkie decyzje były podejmowane z motywacji wiary. Wiarę przy tym zawsze pojmowałem jako decyzję osoby, polegającą na oddaniu siebie, i moje zaangażowanie – przynajmniej na płaszczyźnie intencji – było niepodzielne[3].
Wydarzenie to – jak wspominał – było jednym z najważniejszych w jego życiu.
14 sierpnia 1942, po prawie 5 miesiącach, które spędził w celi śmierci, został ułaskawiony, a karę śmierci zamieniono mu na 10 lat ciężkiego więzienia, które miał odbyć po zakończeniu wojny. Jego ułaskawienie jest jedynym znanym wypadkiem niewykonania przez hitlerowców na harcerzu orzeczonej kary śmierci[4]. W tym czasie miał przebywać w obozach pracy. Przez następne lata, aż do 17 kwietnia 1945(dts), kiedy został uwolniony przez armię amerykańską, przebywał w hitlerowskich obozach i więzieniach w Raciborzu, Rawiczu, Börgermoor, Zwickau i Lengenfeldzie (KL Flossenbürg).
Po zakończeniu II wojny światowej, 20 lipca 1945(dts) wrócił do Tarnowskich Gór i 6 sierpnia wstąpił do Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie, a 25 czerwca 1950(dts) otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa Stanisława Adamskiego w Kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach. Następnie pracował jako wikariusz w parafiach: Św. Marii Magdaleny w Tychach, MB Królowej Różańca Świętego w Łaziskach Górnych, Św. Jerzego w Rydułtowach, Św. Marii Magdaleny w Cieszynie i Św. Bartłomieja w Bieruniu Starym. Po raz pierwszy w 1954 odbyły się rekolekcje Oazy Dzieci Bożych, metodą rekolekcji zamkniętych.
W latach 1954–1956, w okresie wysiedleń biskupów śląskich, uczestniczył w pracach tajnej Kurii biskupiej w Katowicach. W październiku 1956 uczestniczył w organizowaniu ich powrotu do diecezji, a potem działał w Referacie Duszpasterskim Kurii diecezjalnej w Katowicach oraz w redakcji tygodnika katolickiego Gość Niedzielny.
W 1957 zorganizował i prowadził społeczną inicjatywę przeciwalkoholową pod nazwą Krucjata Wstrzemięźliwości. W działalności tej zaangażowanych było blisko tysiąc kapłanów katolickich i ponad 100 tysięcy ludzi świeckich. Ówczesne władze nie chciały tolerować tego typu działalności i 29 sierpnia 1960(dts) inicjatywa ta została zlikwidowana. W odpowiedzi na to ks. Franciszek napisał Memoriał w sprawie likwidacji Krucjaty Wstrzemięźliwości wysłany do centralnych władz państwowych i kościelnych oraz mediów. W memoriale tym krytykował prześladowanie Kościoła katolickiego w Polsce i sugerował, że likwidując Krucjatę państwo występuje przeciwko narodowi. W marcu 1961 ks. Franciszek został aresztowany pod zarzutem wydawania nielegalnych druków i „rozpowszechniania fałszywych wiadomości o rzekomym prześladowaniu Kościoła w Polsce”, spędzając ponad 4 miesiące w areszcie w Katowicach (w tym samym, w którym podczas okupacji przeżył swoje nawrócenie). Został skazany na 13 miesięcy więzienia, w zawieszeniu na 3 lata.
W październiku 1961 rozpoczął studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W latach 1964–1972 kontynuował na KUL-u pracę dydaktyczno-naukową, publikując ok. 100 prac. Z uczelni tej odszedł po niezatwierdzeniu jego rozprawy habilitacyjnej.
Należał też do organizatorów Instytutu Teologii Pastoralnej. Lata 1964–1980 stały się dla niego okresem ożywionej działalności w ramach odnowy po II Soborze Watykańskim. W 1967 został Krajowym Duszpasterzem Służby Liturgicznej, tworząc własną koncepcję jej działalności. Od 1963 zaczął działać tzw. ruch oazowy, który potem rozwinął się jako Ruch Światło-Życie. Była to metoda 15-dniowych rekolekcji dla różnych grup młodzieży, a także dorosłych i całych rodzin.
Oryginalną tzw. teologię wyzwolenia, głównie w kwestiach zaangażowania społecznego i politycznego, proponował ks. Franciszek w latach 80. XX wieku. Miała ona inspirować do pokojowego wyzwolenia niektórych państw spod panowania reżimów komunistycznych[5][6].
Ogłoszenie stanu wojennego w Polsce zastało ks. Franciszka w Rzymie. Nie mógł on wrócić do Polski, gdyż był poszukiwany listem gończym, a śledztwo z tego okresu formalnie zakończono dopiero w 1992 roku. W 1982 zamieszkał w ośrodku polskim Marianum w zachodnioniemieckim Carlsbergu. Powstało wtedy Międzynarodowe Centrum Ewangelizacji Światło-Życie, którego był animatorem. W czerwcu 1982 założył Chrześcijańską Służbę Wyzwolenia Narodów – dla narodów Europy Wschodniej walczących o wyzwolenie spod reżimów komunistycznych. Zmarł nagle w Carlsbergu 27 lutego 1987, a oficjalnie jako przyczynę śmierci wskazano zator płucny[7][8][9].
1 kwietnia 2000 jego szczątki zostały przeniesione do Krościenka i złożone w kościele Chrystusa Dobrego Pasterza w dolnej kaplicy.
Wyniki śledztwa prowadzonego przez IPN w latach 2001–2005 wykazały, że ks. Franciszek był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa za pośrednictwem jego najbliższych współpracowników (małżeństwa Jolanty i Andrzeja Gontarczyków, którzy okazali się tajnymi współpracownikami SB)[10], jak również wskazywały, że mógł umrzeć na skutek otrucia. Prowadząca śledztwo prokurator Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach Ewa Koj odstąpiła od przesłuchania funkcjonariuszy SB zamieszanych bezpośrednio w inwigilację ks. Franciszka Blachnickiego i postanowieniem z 6 lipca 2006 umorzyła śledztwo w sprawie zabójstwa ks. Franciszka Blachnickiego przez funkcjonariuszy państwa komunistycznego poprzez podanie mu trucizny wobec braku danych dostatecznie uzasadniających popełnienie takiego przestępstwa[9][11].
21 kwietnia 2020 pion śledczy IPN w Katowicach postanowił podjąć umorzone w 2006 śledztwo dotyczące okoliczności śmierci ks. Franciszka Blachnickiego[12].
14 marca 2023 Instytut Pamięci Narodowej poinformował, że śmierć ks. Franciszka Blachnickiego w dniu 27 lutego 1987 nastąpiła na skutek zabójstwa poprzez podanie ofierze śmiertelnych substancji toksycznych. Wykazały to czynności procesowe, przeprowadzone w Polsce oraz na terenie Niemiec, Austrii i Węgier przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach[13].
Zachowaniem jego duchowej spuścizny i materiałów przez niego wytworzonych oraz wydawaniem książek jego autorstwa zajmuje się Instytut im. ks. Franciszka Blachnickiego[14]. Jest autorem bądź współautorem wielu pozycji książkowych[15]:
Z inicjatywy Instytutu Niepokalanej Matki Kościoła w Krakowie oraz Centrum Światło-Życie w Krościenku nad Dunajcem, przekonanych o świętości jego życia podjęto próbę wyniesienia go na ołtarze[16]. Stolica Apostolska 21 kwietnia 1995 wydała tzw. Nihil obstat, czyli zgodę na rozpoczęcie procesu jego beatyfikacji[16]. Proces na szczeblu diecezjalnym, rozpoczęto 9 grudnia 1995 w archidiecezji katowickiej, a na postulatora wyznaczono ks. Adama Wodarczyka oraz ks. Stanisława Adamiaka na wicepostulatora[17][16]. Odtąd przysługiwał mu tytuł Sługi Bożego. Po odbytych sesjach oraz przesłuchaniu wyznaczonych świadków, 25 listopada 2001 proces na szczeblu diecezjalnym został zakończony, po czym akta procesu zostały przekazane Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych do Rzymu[16].
29 listopada 2002 wydano dekret o ważności postępowania diecezjalnego[16]. 27 lutego 2013 na ręce prefekta Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych kard. Angela Amato złożono tzw. Positio[18][16].
16 października 2014 rzymska Komisja Teologów jednomyślnie uznała jego heroiczność cnót[19], a 22 września 2015 odbyła się sesja kardynałów i biskupów Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, która zaakceptowała dokumentację procesu, co potwierdził 30 września 2015 papież Franciszek wydając zgodę na promulgowanie dekretu o heroiczności jego cnót[20]. Odtąd przysługuje mu tytuł Czcigodnego Sługi Bożego.
W 1991 ustanowiono w Krakowie na Grzegórzkach ulicę Franciszka Blachnickiego[21]. Ponadto jedna z ulic w Sosnowcu nosi jego imię (Aleja Księdza Franciszka Blachnickiego)[22].
Pośmiertnie został odznaczony 17 lutego 1994 Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[23], 5 maja 1995 Krzyżem Oświęcimskim, a 6 sierpnia 2023 Orderem Orła Białego[24].
W 2016 powstał film dokumentalny o życiu ks. Blachnickiego, zrealizowany przez Adama Kraśnickiego, tytułowany jako Prorok nie umiera. Ks. Franciszek Blachnicki[25] bądź Prorok – rzecz o ks. Franciszku Blachnickim[26].
26 września 2023 przy Areszcie Śledczym w Katowicach odsłonięto tablicę upamiętniającą ks. Franciszka Blachnickiego[27].
