| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 marca 1846 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 listopada 1901 |
| Miejsce spoczynku |
Hampstead, Londyn |
| Zawód, zajęcie |
ilustratorka |
Catherine Greenaway, albo Kate Greenaway (ur. 17 marca 1846 w Hoxton, zm. 6 listopada 1901 w Frognal) − brytyjska autorka książek dla dzieci, znana przede wszystkim jako ilustratorka, związana z ruchem prerafaelickim.
Catherine Greenaway urodziła się w Hoxton, w północnym Londynie[1][2]. Ojcem przyszłej artystki był mistrz grawerski John Greenaway, a matką przedsiębiorcza i bardzo utalentowana kobieta. Gdy sytuacja finansowa rodziny stała się bardzo ciężka, pani Jones przeniosła się z mężem i dziećmi do Islington, gdzie otworzyła pracownię krawiecką specjalizującą się w ubraniach dla dzieci.
Rodzina Greenawayów spędzała lato zazwyczaj w Rolleston, w Nottinghamshire. Tam, otoczona prostymi ludźmi, mała Kate rozbudzała w sobie miłość do przyrody, piękna i kolorów. Tam też zakochała się w ogrodach i wyidealizowanym obrazie wsi, który tak często miał powracać w jej pracach.
Kate miała doskonały kontakt z obojgiem rodziców, co również nie pozostało bez wpływu na jej karierę. Ojciec doradzał jej przez całe życie, matka zaś zabierała dziewczynkę do pracowni, gdzie przyszła artystka mogła nasiąkać pomysłami. Niemalże fotograficzna pamięć pozwoliła Catherine Greenaway na przeniesienie wielu projektów matki na karty książek dla dzieci.
Pierwszym nauczycielem Kate, w okresie kiedy pracownia matki zaczęła przynosić rodzinie prestiż i dochody, była najęta specjalnie do tego celu kobieta, a kształcenie to miało, siłą rzeczy, charakter nieformalny. W tym okresie objawiło się także zamiłowanie Kate do rysunku. Opiekunka często przyłapywała ją na rysowaniu w trakcie zajęć.
Następnie, gdy Kate ukończyła dwunasty rok życia, rodzice zdecydowali się posłać ją do Finsbury School of Art, gdzie dziewczynka spędziła sześć lat. Kolejnym przystankiem na drodze panny Greenaway była Central School w południowym Kensington. Szkoła prowadzona była w duchu moralności wiktoriańskiej. Jednym z ograniczeń nakładanych przez władze szkoły na studentki był na przykład zakaz rysowania aktów "z natury".
Prawdopodobnie nadmiernie surowe obyczaje panujące w Kensington skłoniły Kate do decyzji o zmianie szkoły. Przeniosła się do Slade School, która reklamowała się w tym czasie hasłami równouprawnienia i emancypacji. Jednocześnie z nauką w Slade School, Catherine Greenaway zaczęła wieczorowo uczęszczać do Heatherley's School of Art (obecnie Royal College of Art).
W 1868 roku ojciec posiadający liczne kontakty w środowisku artystycznym kontaktuje Kate z potencjalnymi pracodawcami. Marcus Ward & Co zlecają młodej Greenaway projekty kartek okolicznościowych i kalendarzy. W 1867 roku ukazuje się pierwsza wydrukowana kiedykolwiek praca Kate − frontispis do Infant Amusement, or How To Make a Nursery Happy.
W połowie lat 70. XIX wieku kończy współpracę z Marcus Ward & Co. Powodem były praktyki firmy, na które Kate nie wyrażała zgody. Uważała, że sprzedając swoje prace sprzedaje jedynie prawa autorskie do nich, a nie same dzieła i domagała się od pracowników firmy zwrotu swoich prac po ich zreprodukowaniu. Drugim powodem rozstania z firmą Marcus Ward & Co były niskie zarobki. Za jedną kartę okolicznościową, sprzedaną w około 25 tysiącach egzemplarzy artystka dostawała ledwie 3 funty.
W 1876 roku ojciec Catherine kontaktuje się z Edmundem Evansem[3], z którym razem terminował. Poleca koledze prace córki. Evans szybko odkrywa, że delikatne, pełne żywych kolorów prace Kate są idealne do jego indywidualnego stylu drukowania, opartego na drewnianych blokach. Za kwotę równą jednej trzeciej potencjalnych zysków odkupuje od Catherine jej dzieła. Ich pierwsza wspólna książka Under the Window ukazuje się w październiku 1879 roku. Pierwotnie Evans wydrukował, za radą wydawcy, 20 tysięcy egzemplarzy, ale szybko zmuszony był dodrukować kolejne 70 tysięcy. Ostateczny nakład pierwszej książki autorstwa Catherine Greenaway przekroczył 100 tysięcy egzemplarzy.
Kariera Kate rozwijała się. Dzięki bliskim kontaktom z Evansem poznała dwóch najpoważniejszych konkurentów − Waltera Crane'a i Randolpha Caldecotta. Stosunki między nimi układały się różnie. Tymczasem Kate kontynuowała prace nad kolejnymi popularnymi książkami. Przybywało wielbicieli. Catherine Greenaway otrzymywała listy od rozlicznych miłośników jej twórczości. Pewnego dnia na jej ręce trafił list od Johna Ruskina, mentora ruchu prerafaelickiego, malarza i wydawcy. Rozpoczęła się długa, trwająca 20 lat korespondencja i przyjaźń. Oboje poznali się osobiście dopiero dużo później.
W pewnym momencie jej kariery, prace Kate pojawiały się dosłownie wszędzie. Stale rosnąca popularność książek z jej ilustracjami przynoisła Catherine uznanie, kontakty w towarzystwie. Razem z przyjaciółmi (do ich grona należał m.in. Frederic Locker-Lampson) zaangażowała się w walkę o prawo autorów do swoich dzieł. Jak pamiętamy odmawianie autorom prawa własności do ich własnych prac stało się jednym z powodów, dla których Catherine porzuciła pracę dla Marcus Ward & Co.
Rosnąca popularność jej ilustracji objawiała się niejednokrotnie na dziwne sposoby. Przedsiębiorstwo handlowe Liberty of London zaadaptowało rysunki Kate na potrzeby stworzenia linii odzieży dziecięcej. Członkowie grupy The Souls, która w pewnym momencie wchłonęła Arts and Crafts Movement, ubierali swoje dzieci na modłę bohaterów ilustracji z książek Catherine Greenaway.
W 1889 roku Kate Greenaway została powołana na członka Royal Institute of Painters in Water Colours.
Przyjaźń z Johnem Ruskinem[4], choć trudna, kwitła. W latach 90. jednak Ruskin zaczął naciskać na Kate coraz mocniej by ta porzuciła niepoważne zajęcie jakim w jego opinii była ilustracja dla dzieci i skupiła się na poważniejszej, o wiele bardziej wartościowej, sztuce. W tym samym czasie Ruskin i Evans coraz mocniej rywalizują o to, który z nich ma większy wpływ na Catherine i jej sztukę. Ostatecznie namówiona przez Ruskina, Kate wydaje z nim wspólnie książkę, która okazuje się kompletną klapą. Ledwie 10 000 sprzedanych egzemplarzy to ułamek wyniku osiąganego zazwyczaj przez książki Kate. Po porażce A Caught Dream Greenaway zwróciła się ku malarstwu, które jednak nie dawało jej takiej satysfakcji.
Lata 90. to trudny okres także w życiu osobistym artystki. W 1890 roku umiera ojciec Kate. Zdruzgotana stratą najbliższej jej chyba osoby boleśnie odebrała także śmierć matki w 1894 roku. Jednocześnie samotna, niezamężna Kate Greenaway borykała się z problemami finansowymi i ciągłymi przestojami w zakończeniu budowy wymarzonego domu w Frognal. Dom ten zaprojektował dla niej Richard Norman Shaw. Spędzała tam większą część roku, choć – zgodnie z rodzinną tradycją – w czasie lata przebywała w Rolleston[5].
W 1900 roku umiera jej bliski przyjaciel i mentor, John Ruskin. W tym czasie staje się także boleśnie świadoma nękającej ją choroby. Na krótko przed śmiercią decyduje się w końcu na zbawienną operację. Jest już jednak za późno. 6 listopada 1901 roku Kate Greenaway umiera na raka piersi. Pochowano ją na Cmentarzu Hampstead obok ojca i matki. Na nagrobku Kate wyryto wiersz, który napisała wiele lat wcześniej:
Heaven’s blue skies may shine above my head,
While you stand there – and say that I am dead![6]
Niedługo po jej śmierci rynek brytyjski i amerykański zostały dosłownie zalane pracami naśladowców Kate Greenaway. Jest to zasługą jej przyjaciela Fredericka Warne'a.
W 1955 roku Library Association of Great Britain ustanowiło Medal Kate Greenaway[7] dla najlepszych ilustratorów książek dla dzieci żyjących i publikujących w Wielkiej Brytanii. Przez środowisko ilustratorów i grafików nagroda ta jest uznawana za jedną z najważniejszych.
Wszystkie tytuły w oryginale z zaznaczeniem adresu bibliograficznego pierwszego wydania
.jpg)
