Mergellus albellus[1] | |||
(Linnaeus, 1758) | |||
![]() Para, samiec u góry zdjęcia | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Plemię | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
bielaczek | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
![]() | |||
Zasięg występowania | |||
![]() w sezonie lęgowym przeloty zimowiska |
Bielaczek[4], tracz bielaczek[5] (Mergellus albellus) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae).
Jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju Mergellus[6][7]. Nie wyróżnia się podgatunków[6][7].
Bielaczek zamieszkuje Półwysep Skandynawski i Syberię aż do północnego zakola Amuru, Sachalinu i Kamczatki. Zimuje w Europie Zachodniej (od południowej Anglii po północne brzegi Morza Śródziemnego) i Środkowej, we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, w Azji Środkowej oraz na Bliskim i Dalekim Wschodzie.
W Polsce pojawia się na przelotach i zimuje; dość licznie na północy, nielicznie na południu[8].
Jeziora i rzeki na lesistych terenach w strefie tajgi, rzadziej tundry. Zimuje na wybrzeżach mórz i w niewielkiej liczbie na jeziorach w głębi lądu.
Ryby (głównie zimą) i inne drobne zwierzęta wodne, rzadziej skorupiaki i mięczaki, uzupełnione przez rośliny. W porównaniu z innymi kaczkami ma krótki i mocny dziób o zagiętym końcu i ostrych brzegach, co jest adaptacją do łapania pod wodą żywej zdobyczy. Nurkując przyciska skrzydłami tułów.
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody bielaczek nieprzerwanie od 1988 roku uznawany jest za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji w 2015 roku, według szacunków organizacji Wetlands International, przekraczała 130 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy, natomiast liczebność populacji europejskiej rośnie (BirdLife International 2015)[3].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[12]. W latach 2013–2018 liczebność populacji zimującej na terenie kraju szacowano na co najmniej 1600–5000 osobników[13].